စစ်ကြောင့် ပျက်စီးနေပြီး ငလျင်ဒဏ်ခံရသည့် မြန်မာအပါအဝင် အရှေ့တောင်အာရှမှ ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများနှင့် အာဖရိကနိုင်ငံ အများအပြားသည် အမေရိကန် သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့် ချမှတ်သည့် အမြင့်မားဆုံး အခွန်များ ရင်ဆိုင်ရသည့် ကုန်သွယ်ဖက်များ စာရင်းတွင် ပါဝင်လာသည်။
အမေရိကန် ကုန်သွယ်ရေးမူဝါဒ ဆယ်စုနှစ်များစွာကို အဆုံးသတ်ပြီး ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးစစ်ပွဲ စတင်ရန် ခြိမ်းခြောက်ကာ အမေရိကန်သမ္မတသည် အခွန်နှုန်း အများအပြားကို ဧပြီလ ၂ ရက်နေ့တွင် ကြေညာသည်။ ထိုအခွန်များသည် အမေရိကန်စီးပွားရေးကို လိမ်လည်မှု ရပ်တန့်စေရန်ဖြစ်သည်ဟု သမ္မတ ထရမ့်က ပြောသည်။
“ကျနော့်အမြင်အရတော့ ဒီနေ့ဟာ အမေရိကန်သမိုင်းမှာ အရေးအကြီးဆုံး ရက်တွေထဲက တနေ့ပဲ။ ဒါဟာ ကျနော်တို့ စီးပွားရေးလွတ်လပ်ရေး ကြေညာချက်ပဲ” ဟု သမ္မတ ထရမ့်က ဧပြီလ ၂ ရက်နေ့တွင် ပြောသည်။
ထိုကာလကို “လွတ်မြောက်ရေးနေ့”ဟု သူက ပြောသော်လည်း ထိုသွင်းကုန်ခွန်များသည် ကမ္ဘာ့အင်အား အနည်းဆုံး စီးပွားရေးအချို့မှ ကျယ်လောင်သော ကန့်ကွက်မှုနှင့် ရင်ဆိုင်ရဖွယ်ရှိသည်။ သမ္မတ ထရမ့်သည် တရုတ်ထံမှ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု လက်ခံထားသည့် နိုင်ငံများအား မည်သည့်အခြေအနေ ဖြစ်နေသည်ဖြစ်စေ ဂရုမစိုက်ဘဲ ပစ်မှတ်ထားဖွယ် ရှိကြောင်း ကျွမ်းကျင်သူတဦးက ပြောသည်။
တရုတ် ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းများသည် လုပ်ငန်းကုန်ကျစရိတ် သက်သာစေရန်သာမက အခွန်များကို ရှောင်ရှားရန် ဗီယက်နမ်နှင့် ကမ္ဘောဒီးယားတို့သို့ ရွှေ့ပြောင်းနေခဲ့သည်။
သဘာဝဘေးအန္တရာယ် ထိခိုက်လွယ်သည့် ဒေသတွင်းသို့ လူသားချင်းစာနာမှု USAID အကူအညီများနှင့် ဖိနှိပ်သော အစိုးရများကို တိုက်ပွဲဝင်နေသည့် ဒီမိုကရေစီ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူများကို ထောက်ပံ့မှု ဖြတ်တောက်ခြင်းကြောင့် အရှေ့တောင်အာရှ နိုင်ငံအများအပြား ရုန်းကန်နေရစဉ် ထိုအခွန်များ ချမှတ်ခြင်းဖြစ်သည်။
အာရှဖွံ့ဖြိုးရေးဘဏ် (ADB) ၏ အဆိုအရ လူဦးရေ၏ ၁၇ ဒသမ ၈ ရာခိုင်နှုန်း ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှု မျဉ်းအောက်တွင် နေထိုင်ရသည့် ဖွံ့ဖြိုးဆဲ စီးပွားရေး ကမ္ဘောဒီးယားသည် ဒေသတွင်းတွင် အခွန်အမြင့်ဆုံး ၄၉ ရာခိုင်နှုန်း ချမှတ်ခံရသည်။ နိုင်ငံမှ စက်ရုံထက်ဝက်ကို တရုတ်ပိုင်ပြီး ထိုနိုင်ငံသည် အထည်ချုပ်နှင့် ဖိနပ်တင်ပို့မှု အလွန်များသည်။
နောက်ထပ် အဆိုးဆုံး အခွန်ရင်ဆိုင်ရသည့်နိုင်ငံမှာ စစ်အေးတိုက်ပွဲအတွင်းက အမေရိကန် ဗုံးကြဲမှု အပြင်းအထန်ခံရသည့် အရှေ့တောင်အာရှမှ လာအိုဖြစ်ပြီး ၄၈ ရာခိုင်နှုန်း အခွန်ချမှတ်ခံရသည်။ အာရှဖွံ့ဖြိုးရေးဘဏ်၏ အဆိုအရ လာအို၏ ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုနှုန်းမှာ ၁၈ ဒသမ ၃ ရာခိုင်နှုန်းရှိသည်။
၎င်းတို့နောက်တွင် ဗီယက်နမ်က ၄၆ ရာခိုင်နှုန်း အခွန်ချမှတ်ခံရပြီး ၂၀၂၁ ခုနှစ် စစ်အာဏာသိမ်းမှုကြောင့် ဖြစ်လာသော ပြည်တွင်းစစ် နှစ်များအတွင်း မတ်လ ၂၈ ရက်နေ့က ဖျက်အားပြင်း ငလျင်ဒဏ်ခံရသည့် မြန်မာနိုင်ငံကလည်း အခွန် ၄၄ ရာခိုင်နှုန်း ချမှတ်ခံရသည်။
အရှေ့တောင်အာရှတွင် အကြီးမားဆုံး စီးပွားရေးဖြစ်သည့် အင်ဒိုနီးရှားသည် အခွန် ၃၂ ရာခိုင်နှုန်း ရင်ဆိုင်ရပြီး အရှေ့တောင်အာရှတွင် ဒုတိယအကြီးမားဆုံး စီးပွားရေးဖြစ်သည့် ထိုင်းနိုင်ငံသည် အခွန် ၃၆ ရာခိုင်နှုန်း ချမှတ်ခံရသည်။
အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု၏ အဓိကပြိုင်ဘက်နှင့် ကုန်သွယ်ဖက် တရုတ်နိုင်ငံကို ယခင်ချမှတ်ပြီးသော အခွန် ၂၀ ရာခိုင်နှုန်းအပြင် တန်ပြန်အခွန် ၃၄ ရာခိုင်နှုန်းချမှတ်သည်။
အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများကို ချမှတ်သည့်အခွန်များသည် တရုတ်ကို ထိခိုက်စေရန် ရည်ရွယ်သည်ဟု စင်ကာပူရှိ ISEAS-Yusof Ishak Institute မှ ဝါရင့်သုတေသီ ဒေါက်တာ စီဝါဂေ ဓာရ်မာ နေဂရက ပြောသည်။
“ကမ္ဘောဒီးယား၊ လာအို၊ မြန်မာ၊ အင်ဒိုနီးရှားလို နိုင်ငံတွေက တရုတ် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုကို ထရမ့်အစိုးရက ပစ်မှတ်ထားတယ်လို့ ထင်တယ်။ သူတို့ ထုတ်ကုန်တွေကို ပစ်မှတ်ထားပြီး တရုတ်ပို့ကုန်နဲ့ စီးပွားရေးကို ထိခိုက်စေမယ်” ဟု ၎င်းကပြောသည်။
“တကယ့်ပစ်မှတ်က တရုတ်ဖြစ်ပေမယ့် တရုတ် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုက အလုပ်အကိုင်နဲ့ ပို့ကုန်ဝင်ငွေ ဖန်တီးပေးတော့ ဒီနိုင်ငံတွေအပေါ် လက်တွေ့ သက်ရောက်မှုက အရမ်းကြီးမယ်” ဟုလည်း ဒေါက်တာ စီဝါဂေ ဓာရ်မာ နေဂရက ပြောသည်။
အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံကဲ့သို့သော နိုင်ငံများအပေါ် အခွန်များသည် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုကို ဆိုးကျိုးဖြစ်စေပြီး ထိုအခွန်များအား မည်သို့ကျင့်သုံးမည်ကို ရှင်းလင်းစွာ မသိရကြောင်း ၎င်းကပြောသည်။
“အချို့အထည်ချုပ်နဲ့ ဖိနပ်ကုမ္ပဏီတွေဟာ Nike ဒါမှမဟုတ် Adidas လို အမေရိကန် ကုမ္ပဏီတွေပဲ။ အင်ဒိုနီးရှားမှာ စက်ရုံတွေရှိတဲ့ အမေရိကန် ကုမ္ပဏီတွေပဲ။ သူတို့လည်း အလားတူ အခွန်ရင်ဆိုင်ရမယ်” ဟု ဒေါက်တာ စီဝါဂေ ဓာရ်မာ နေဂရက ပြောသည်။
အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများသည် အမေရိကန်နှင့် ဆက်ဆံရေးကို ပြန်လည်စဉ်းစားရန် ဖိအားပေးခံရမည် ဖြစ်ကြောင်း အမေရိကန် ကုန်သွယ်ရေး ညှိနှိုင်းရေးမှူးဟောင်း စတီဖင် အော်လ်ဆန်က ပြောသည်။
“တရုတ်ဘက်ကို ပိုယိမ်းသွားတဲ့ ရလဒ်ဖြစ်နိုင်တယ်။ ခေါင်းပေါ်ကို အုတ်ခဲ တတန်လောက် ပစ်ချလိုက်တဲ့ နိုင်ငံတနိုင်ငံနဲ့ အပြုသဘော ဆက်ဆံရေးရှိဖို့တော့ ခက်တယ်” ဟု ISEAS – Yusof Ishak Institute မှ ဝါရင့် ဧည့်သုတေသီ အော်လ်ဆန်က ပြောသည်။
“ကမ္ဘာ့အကြီးမားဆုံး ကုန်သွင်းတဲ့ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုက နယ်စပ်မှာ စီးပွားရေး ပိတ်တယ်ဆိုတဲ့ ဆိုင်းဘုတ်ချိတ်ထားတဲ့ သဘောပဲ။ အခု ကျနော်တို့ ဖြစ်နိုင်ခြေရှိတဲ့ လက်တွေ့အခြေအနေ နှစ်ခုကို ရင်ဆိုင်နေရတယ်။ ထိခိုက်သွားတဲ့ ကုန်သွယ်ဖက်တွေက ထရမ့် အလျှော့ပေးရမယ်ဆိုပြီး အခိုင်အမာ ရပ်တည်ပြီး လက်တုံ့ပြန်မလား၊ ဒါမှမဟုတ် အခွန်တွေကို ရှောင်ရှားဖို့ ထရမ့်နဲ့ သဘောတူညီချက် ရအောင် လုပ်မလား ဆိုတာပဲ။ နှစ်ခုလုံးက နိဂုံးကောင်းမှာ မဟုတ်ဘူး” ဟု ၎င်းကပြောသည်။
အပြင်းထန်ဆုံး ထိခိုက်သည့် အခြားနိုင်ငံများတွင် သမ္မတ ထရမ့်က “မည်သူမှ မကြားဖူး” ဟုဆိုသည့် လီဆိုသို အပါအဝင် အာဖရိက နိုင်ငံအများ အပြားပါဝင်ပြီး အခွန် ၅၀ ရာခိုင်နှုန်း ချမှတ်ခံရသည်။ မာဒါဂတ်စကာက အခွန် ၄၇ ရာခိုင်နှုန်း၊ ဘော့ဆွာနာက အခွန် ၃၇ ရာခိုင်နှုန်း ချမှတ်ခံရသည်။ တောင်အာဖရိကရှိ တောင်များ ဝန်းရံထားသည့် သေးငယ်သော တောင်တန်း ဘုရင့်နိုင်ငံ လီဆိုသိုသည် ကမ္ဘာတွင် HIV ကူးစက်မှု ဒုတိယအများဆုံး နိုင်ငံဖြစ်ပြီး ၄ ဦးလျှင် ၁ ဦး HIV ကူးစက်ခံရသည်။
တောင်အာရှတွင် သီရိလင်္ကာသည် အခွန် ၄၄ ရာခိုင်နှုန်း ရင်ဆိုင်ရသည်။ ဥရောပတွင် ဆာဗီးယားသည် အခွန် ၃၇ ရာခိုင်နှုန်း ရင်ဆိုင်ရသည်။
နိုင်ငံဒါဇင် အနည်းငယ်သို့ တန်ပြန်အခွန်များ အပါအဝင် ထရမ့်သည် သွင်းကုန်အားလုံးကိုလည်း အခွန် ၁၀ ရာခိုင်နှုန်း အကြွင်းမဲ့ ချမှတ်သည်။ ထိုအခွန်သည် ဧပြီလ ၅ ရက်နေ့တွင် စတင် သက်ဝင်မည်ဖြစ်ပြီး တန်ပြန်အခွန်များသည် ဧပြီလ ၉ ရက်နေ့တွင် စတင်မည်ဖြစ်သည်။
ထိုအပြောင်းအလဲများသည် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုကို ကာလကြာမြင့်စွာ လိမ်လည်ခဲ့သည့် နိုင်ငံများကို လက်စားချေခြင်း ဖြစ်ကြောင်း အမေရိကန် သမ္မတ ထရမ့်က အကြောင်းပြသည်။
သို့သော် ထိုသို့ သိမ်းကျုံးပြီး အပြောင်းအလဲလုပ်ခြင်းသည် ကုန်ဈေးနှုန်းများတက်စေကာ အလုပ်အကိုင်များကို ခြိမ်းခြောက်ပြီး စီးပွားတိုးတက်မှု နှေးစေကြောင်း၊ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုက ဦးဆောင်ဦးရွက်ပြုပြီး ဆယ်စုနှစ်များစွာ ရှေ့တန်းတင်ခဲ့သည့် ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးစနစ်မှ အထီးကျန်စေမည်ဖြစ်ကြောင်း စီးပွားရေးပညာရှင်များက ပြောသည်။
“ဒါက လောင်စာ ပိုပေး မောင်းနှင်တယ်လို့ပြောပြီး ကမ္ဘာ့စီးပွားရေး အင်ဂျင်ကို ဖျက်ဆီးတာပဲ” ဟု ကမ္ဘာ့ဘဏ္ဍာရေး အတိုင်ပင်ခံလုပ်ငန်း deVere Group မှ အမှုဆောင်အရာရှိချုပ် နစ်ဂယ် ဂရင်းက ပြောသည်။
“ပကတိအခြေအနေက တုန်လှုပ်စရာကောင်းတယ်။ ဒီအခွန်တွေက ဖုန်းကနေ အစားအစာအထိ နေ့စဉ်သုံးပစ္စည်းတွေကို ဈေးနှုန်းမြင့်တက်စေပြီး ငွေကြေးဖောင်းပွမှု ဆက်တိုက် မြင့်မားနေချိန်မှာ ထပ်မံ မြင့်မားစေမယ်” ဟု ၎င်းက ပြောသည်။
ကိုးကား ။ ။ The Guardian သတင်း Asian countries riven by war and disaster face some of steepest Trump tariffs
You may also like these stories:
“ကမ္ဘာ့လူသားချင်းစာနာမှု အကူအညီ အများစု အမေရိကန် မထောက်ပံ့နိုင်တော့” ဟု ရူဘီယို ပြော
မြန်မာ့ငလျင်ကယ်ဆယ်ရေး အမေရိကန် လက်တွန့်ချိန် တရုတ် ဝင်လာ
မြန်မာစစ်ကောင်စီနှင့် ထရမ့် ထိတွေ့ဆက်ဆံမည်လော
ခေါင်းထောင်ထလာတဲ့ ထရမ့်ဝါဒ ဘာလဲ ဘယ်လဲ (ရုပ်/သံ ဆွေးနွေးခန်း)
ထရမ့်တို့ ကမ္ဘာပတ်လို့ မွှေလေပြီ
ထရမ့်နှင့် အီလွန်မတ်စ် ဆက်ဆံရေး ဘယ်လောက်ကြာကြာခံမလဲ
