ကျား၊ မရေးရာ တန်းတူညီမျှရေး ကွန်ရက် (Gender Equality Network – GEN) မှ တနှစ်ခန့် အချိန်ယူ ရေးဆွဲ ထားသော လုပ်ငန်းခွင်အတွင်း လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ထိပါးနှောင့်ယှက်မှု၊ အမြတ်ထုတ်မှု၊ အလွဲသုံးစားမှု တားဆီး ကာကွယ်ရေးဆိုင်ရာ မူဝါဒ (Prevention of Sexual Harassment, Exploitation and Abuse Policy – PSHEA) မိတ်ဆက်ပွဲကို ဩဂုတ်လ ၂၁ ရက်နေ့ နေ့လယ်ပိုင်းက ရန်ကုန်မြို့ Melia ဟိုတယ်တွင် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။
GEN သည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ကျား၊ မ တန်းတူညီမျှရေးနှင့် အမျိုးသမီးများ၏ အခွင့်အရေးများ အပြည့်အဝ ရရှိရေး အတွက် လုပ်ဆောင်နေကြသော အရပ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းများ၊ ပြည်တွင်းနှင့် နိုင်ငံတကာ အစိုးရ မဟုတ်သော အဖွဲ့ အစည်းများနှင့် ပညာရပ်ဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်သူများ ပါဝင်သည့် အဖွဲ့ဝင်ပေါင်း ၁၂၀ ကျော်တို့ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသော ကွန်ရက်တခု ဖြစ်သည်။
GEN က မိတ်ဆက် ထုတ်ပြန်လိုက်သည့် PSHEA မူဝါဒ၏ ရည်ရွယ်ချက်၊ ယင်းမူဝါဒတွင် မည်သို့သော အချက် အလက်၊ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများ ပါဝင်သည်ကို အသေးစိတ် သိရှိနိုင်ရန် ကျား၊ မရေးရာ တန်းတူညီမျှရေးကွန်ရက်၏ ပဲ့ကိုင်ကော်မတီဝင် ဒေါ်ရည်မွန်ဦးကို ဧရာဝတီ သတင်းထောက် ဇူးဇူးက တွေ့ဆုံ မေးမြန်းထားပါသည်။
မေး ။ ။ အခု GEN က မိတ်ဆက်လိုက်တဲ့ PSHEA မူဝါဒ ရဲ့ အဓိက ရည်ရွယ်ချက်က ဘာလဲ။ ဒီမူဝါဒက ဘယ်သူတွေအတွက် အကျုံးဝင်ပါသလဲ။
ဖြေ ။ ။ PSHEA ဆိုတာ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ထိပါးနှောင့်ယှက်မှု၊ အမြတ်ထုတ်မှုနဲ့ အလွဲသုံးစားမှုပေါ့။ အဓိက အဲဒီ ၃ ခုကနေ ကာကွယ်တားဆီးဖို့အတွက် ပြုလုပ်တဲ့ မူဝါဒပါ။
GEN က မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကျားမရေးရာ တန်းတူညီမျှရေး ဆောင်ရွက်နေတဲ့ အဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ တတ်သိကျွမ်းကျင် ပညာရှင်တွေ ပူးပေါင်းထားတဲ့ ကွန်ရက်ကြီးတခု ဖြစ်တယ်။ အဖွဲ့ဝင် အဖွဲ့အစည်းပေါင်း ၁၀၀ ကျော်ရှိတယ်။ ဒီအဖွဲ့ဝင်တွေ အနေနဲ့ရော GEN ရဲ့ Coordination Unit က ဝန်ထမ်းတွေ အနေနဲ့ရော ဒီကွန်ရက်နဲ့ ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်နေတဲ့ ဆက်စပ် ပတ်သက်နေတဲ့ အဖွဲ့အစည်းတိုင်း ဆိုလိုတာက ဟိုတယ်တွေလည်း ပါမယ်။ ကျမတို့ စာအုပ်ထုတ်ဝေနေတဲ့ printing house တွေလည်း ပါမယ်။ ကျမတို့နဲ့ ပတ်သက် ဆက်စပ်နေတဲ့ supplier တွေပေါ့။ သူတို့ကိုပါ ဒီမူဝါဒက အကျုံးဝင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။
သူတို့အနေနဲ့ ဒီလိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ထိပါး နှောင့်ယှက်မှုတွေ အမြတ်ထုတ်မှုတွေ အလွဲသုံးစားမှုတွေကို လုပ်ဆောင် မယ်ဆိုရင် Gender Equality Network အနေနဲ့ ဒါကို လက်သင့်မခံဘူး။ ဒီအတွက်ကို အရေးယူမှုတွေ ရှိမယ်။ အရေးယူမှုတွေ လုပ်နိုင်ဖို့အတွက်ကို ဒီမူဝါဒကို လုပ်ဆောင်တာ ဖြစ်ပါတယ်။ ကျား၊ မရေးရာ တန်းတူညီမျှရေး ကွန်ရက်နဲ့ ဆက်စပ်နေတဲ့ နေရာတိုင်းမှာ လုံခြုံစိတ်ချရတဲ့ လုပ်ငန်းခွင်တခု ဖြစ်ပေါ်လာဖို့အတွက်ကို ရည်ရွယ်တာပါ။
မေး ။ ။ မူဝါဒထဲမှာ အဓိက ဘယ်လိုအချက်တွေ ပါဝင်ပါသလဲ။
ဖြေ ။ ။ PSHEA ထဲမှာ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အမြတ်ထုတ်မှုတွေ ထိပါးနှောင့်ယှက်မှုတွေ အနိုင်ကျင့် စော်ကားမှုတွေ မဖြစ်ဖို့ အတွက် GEN အနေနဲ့ ဘယ်လို ကြိုတင်ကာကွယ်မလဲ။ ဝန်ထမ်းတွေကို ခန့်အပ်တဲ့အခါမှာ ဘယ်လို save recruitment (စိတ်ချရသော ဝန်ထမ်းခန့်အပ်ရေး) လုပ်မလဲဆိုတာရယ်။ အဲဒီမှာ သူ့ရဲ့ နောက်ခံအကြောင်းအရာတွေ က တဆင့် ဒီလူဟာ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ထိပါးနှောင့်ယှက်မှုတွေ အမြတ်ထုတ်မှုတွေ ကျူးလွန်ခဲ့တဲ့သူလား စသဖြင့် နောက်ခံအကြောင်းတွေကနေ save recruitment လုပ်မယ်။ နောက်တခါ ပရိုဂရမ်တွေ လုပ်တဲ့အခါမှာလည်း အမျိုးသမီးတွေနဲ့ ထိခိုက်လွယ်တဲ့သူတွေ အပေါ်မှာ ကာကွယ်ပေးနိုင်မယ့် အစီအစဉ်တွေ လုပ်ဆောင်မယ်။ ဝန်ထမ်း သစ်တွေ ခန့်အပ်ပြီးတဲ့အခါ ဒီဝန်ထမ်းသစ်တွေကို စတင် မိတ်ဆက်တဲ့ နေရာမှာကတည်းက ဒီ PSHEA မူဝါဒ အကြောင်းကို ပြောမယ်။ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အမြတ်ထုတ် စော်ကားမှုဆိုတာ ဘာလဲ။ ဘာတွေကိုလုပ်ရင် ကျူးလွန် တာလဲ။ ကျူးလွန်တဲ့အခါ GEN အနေနဲ့ ဘယ်လိုအရေးယူနိုင်တယ် ဆိုတာတွေကို အသေးစိတ် ထည့်ပြောကြားမယ်။
ပြဿနာဖြစ်လာပြီဆိုရင် တိုင်ကြားတဲ့နည်းလမ်းတွေ ဘယ်လို တိုင်ကြားမလဲ။ တိုင်ကြားမယ့် focal person (သတ် မှတ်ထားတဲ့ အဓိကဝန်ထမ်း) တွေကို ရွေးချယ်တာက အစ အသေးစိတ် ဒီမူဝါဒထဲမှာ ထည့်သွင်းထားပါတယ်။ တိုင်ကြားမှုကို လက်ခံ ရရှိတဲ့အခါမှာလည်း အချိန်ကာလ ၇၂ နာရီ အတွင်းမှာ ချက်ချင်း တုန့်ပြန်မယ်။ တကယ်တော့ ဖြစ်သင့်တာ ၂၄ နာရီအတွင်းမှာ လုပ်မယ်ဆိုရင်တော့ အများကြီး ပိုပြီး ကောင်းနိုင်ပေမယ့် ၂၄ နာရီ ဆိုတာ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ တကယ့် အခြေအနေအရ ဖြစ်ဖို့က အရမ်းခဲယဉ်းတဲ့အတွက် အချိန်ကိုတော့ ၇၂ နာရီ သတ်မှတ်တယ်။ ဒါပေမယ့် ကြားသိရတာနဲ့ ကျမတို့ရဲ့ focal person က ချက်ချင်း တုန့်ပြန်ရမယ်ဆိုတဲ့ လမ်းညွှန်ချက်မျိုးလည်း ထည့်သွင်းထားပါတယ်။ တတ်နိုင်သမျှ အမြန်ဆုံး ဒီကိစ္စနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ စုံစမ်း စစ်ဆေးမှုတွေ အရေးယူ ဆောင်ရွက်မှုတွေ လုပ်ဆောင်မယ်။ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှု လုပ်တဲ့အခါမှာလည်း ဘယ်လို ပရိုစီဂျာနဲ့ ဘယ်သူတွေက စုံစမ်းစစ်ဆေးမှု ကော်မတီထဲမှာ ပါဝင်မလဲဆိုတာတွေ အသေးစိတ် ဒီမူဝါဒထဲမှာ ပါတယ်။
နောက်တခုက ကျူးလွန်တယ်လို့ စွပ်စွဲခံရတဲ့သူက တကယ် ကျူးလွန်တယ်ဆိုတာကို ကျမတို့ရှာဖွေ တွေ့ရှိတယ်ဆိုရင် ဘယ်လိုမျိုး သူ့ကို အရေးယူမလဲဆိုတာမျိုးတွေလည်း မူဝါဒထဲမှာ ထည့်သွင်း ရေးဆွဲထားပါတယ်။
မေး ။ ။ ဒီတော့ ကျူးလွန်တဲ့သူတွေကို ဘယ်လိုပုံစံမျိုးတွေနဲ့ ဘယ်လောက် အတိုင်းအတာထိ အရေးယူ ဆောင်ရွက်မှု ပြုသွားမှာပါလဲ။
ဖြေ ။ ။ ကျမတို့ တွေ့ရှိချက် serious ဘယ်လောက် ရှိတယ်ဆိုတဲ့အပေါ်မှာ မူတည်ပြီးတော့ သွားမယ်။ တချို့ အခြေအနေတွေမှာ ခံဝန်ကတိ လက်မှတ်ထိုးရတာ ဖြစ်နိုင်တယ်။ နောက်ကို ဒီလို ပြစ်မှုမျိုး ကျူးလွန်ရင် ဘယ်လို ဖြစ်ပါမယ်။ သူဟာ ဘယ်လောက် ကာလအတွင်းမှာ စသဖြင့် ကာလ သတ်မှတ်ပြီးတော့ ဖြစ်ဖြစ် စံပြအနေနဲ့ ကောင်းမွန်အောင် ကြိုးစားပြီး နေထိုင်ရမယ်ဆိုတာမျိုး သတိပေးတာမျိုးတွေ ဖြစ်မယ်။ အဲဒီလိုမှ မဟုတ်ဘဲနဲ့ သူ့ရဲ့ကျူးလွန်မှု အခြေအနေက အရမ်းကို ဘယ်လိုမှ နောက်တကြိမ်ဆိုတဲ့ အခွင့်အရေး ပေးလို့မရတော့တဲ့ ဟာမျိုး စုံစမ်းဖော်ထုတ် တွေ့ရှိပြီ ဆိုရင်တော့ ချက်ချင်း အလုပ်ကနေ ရပ်နားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
တချို့အခြေအနေမှာတော့ ဥပမာ အသက် ၁၈ နှစ်အောက် ကလေးနဲ့ အိမ်ထောင်ပြုတယ်။ ဒါမှမဟုတ် အသက် ၁၈ နှစ်အောက် ကလေးနဲ့ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဆက်စပ်မှုတွေ ရှိတယ်လို့ ဖော်ထုတ် တွေ့ရှိတယ်ဆိုရင် သိရှိတာနဲ့ပဲ ချက်ချင်း အလုပ်က ရပ်နားခံရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီမှာဆို ဘာတွေ လွှမ်းခြုံထားလဲဆို အသက် ၁၈ နှစ်အောက် တွေနဲ့ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဆက်ဆံမှုတွေ မရှိရဘူးဆိုတာ ပြောထားတယ်။ သဘောတူ ခွင့်ပြုချက်မရှိဘဲ မည်သူ တဦး တယောက်နဲ့မျှ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကျူးလွန်မှုတွေ မရှိရဘူးလို့ ပြောထားတယ်။ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာလို့ ပြောတဲ့အခါမှာ ကိုယ်မနှစ်သက်တဲ့အရာကို လက်နဲ့ကိုင်လိုက်တာ၊ ပါးစပ်နဲ့ ပြောလိုက်တာပဲဖြစ်ဖြစ် ဥပမာ ဖုန်းထဲကနေ မက်ဆေ့ ပို့တာ၊ ညစ်ညမ်းတဲ့ပုံတွေ ပို့တာ အဲဒါတွေ အကုန်လုံး ပါဝင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဥပဒေပိုင်းဆိုင်ရာ ဆိုရင်လည်း အကယ်၍ ဒါ မုဒိမ်းမှု ဖြစ်နေတယ်။ အမြတ်ထုတ်ပြီး ကျူးလွန်တဲ့ဟာဆိုရင် ဥပဒေအရ အရေးယူမယ် တရားစွဲမယ်ဆိုတဲ့ အခါမျိုးမှာ ကျမတို့နဲ့ ချိတ်ဆက်လုပ်ဆောင်နေတဲ့ ဥပဒေပိုင်းဆိုင်ရာ ဥပဒေ အထောက်အကူပြု အဖွဲ့တွေ ရှိတယ်။ အဲဒီအဖွဲ့တွေနဲ့အတူ ပူးပေါင်းပြီးတော့ ခံရတဲ့သူ ဆက်လက်ပြီး သွားမယ့် ဥပဒေပိုင်းဆိုင်ရာ လုပ်ရိုးလုပ်စဉ်တွေကို ထောက်ပံ့ပေးသွားမယ်။
ပြီးတဲ့အခါ ဆေးကုသမှုပေါ့။ မုဒိမ်းကျင့်မှုဆိုရင် ဆေးကုသမှုပိုင်းဆိုင်ရာ ချက်ချင်း လိုအပ်တယ်။ သူ့အတွက် ကိုယ်ဝန် မရှိအောင် တခြားရောဂါတွေကနေ ကူးစက်မှု ကာကွယ်နိုင်အောင် ချက်ချင်းလုပ်နိုင်တဲ့ အတိုင်းအတာတွေ အားလုံး ကိုလည်း ထောက်ပံ့မှုတွေ ပေးသွားမယ်။ အဲဒီအပြင် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ထိပါးနှောင့်ယှက်မှု အနိုင်ကျင့်စော်ကား ခံရသူတွေဟာ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာပါ ထိခိုက်မှု ရှိပါတယ်။ သူတို့ကို ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဆေးဝါးထောက်ပံ့မှု ဥပဒေ ပိုင်းဆိုင်ရာ ထောက်ပံ့မှု ပေးသလို တဖက်မှာလည်းပဲ လူမှု စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ နှစ်သိမ့်ဆွေးနွေးတာမျိုး အဲဒီလို လုပ်ပေးတဲ့ အဖွဲ့တွေနဲ့ ချိတ်ဆက်ပေးတာမျိုးတွေလည်း လုပ်သွားမှာပါ။
မေး ။ ။ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှု ဆောင်ရွက်မယ့်သူတွေကို လွတ်လပ် အမှီခိုကင်းပြီး တရားမျှတမှုကို ဖော်ဆောင်ပေးနိုင်ဖို့ ဘယ်လောက် ရာခိုင်နှုန်းထိ ယုံကြည်လို့ရမလဲ။ ဒီအတွက်ရော မူဝါဒထဲမှာ ထည့်သွင်းထားတာမျိုးရှိလား။
ဖြေ ။ ။ တိုင်ကြားတာကို လက်ခံရရှိမယ့် focal ကို တဦးတည်း ထားမှာ မဟုတ်ဘူး။ focal တွေ သတ်မှတ်ထားတာတွေ ရှိမယ်။ အဲဒီ focal တွေကနေ ပဲ့ကိုင်ကော်မတီဝင်တွေကို တိုင်ကြားရမယ်။ ဒါပေမယ့် သူ့ကို စပြီး focal အဖြစ် ရွေးချယ်ကတည်းက သူပြန်ပြီး တိုင်ကြားတဲ့အခါမှာ ကျူးလွန်တယ်လို့ စွပ်စွဲခံရထားရသူက ပဲ့ကိုင်ကော်မတီထဲမှာ ပါတယ်ဆိုရင် အဲဒီလူကို မတိုင်ကြားဘူး။
GEN မှာဆို အကြီးတန်း အရာရှိ ၄ ယောက်ထဲက ၁ ယောက်ယောက်ကသာ ကျူးလွန်သူလို့ စွပ်စွဲခံရရင်လည်း အဲဒီတိုင်ကြားမှုက သူ့ဆီ ရောက်မှာ မဟုတ်ဘူး။ သူစပြီး ပြောတဲ့အချိန်ကတည်းက တွဲဘက်သဘာပတိ နှစ်ယောက်ရှိတယ်။ သူတို့ဆီကို သော်လည်းကောင်း senior management team ထဲက ယုံကြည် စိတ်ချရမယ့်သူကို သော်လည်းကောင်း တိုင်ကြားမယ်။ ပြီးတဲ့အခါ လက်ခံ ရရှိသူတွေ အနေနဲ့ ဒါကို ချက်ချင်း ကော်မတီဖွဲ့မယ်။ ဖွဲ့တဲ့အခါ ကျူးလွန်တဲ့သူလို့ စွပ်စွဲခံရတဲ့သူ လုံးဝ မပါဘူး။
မပါရတဲ့အတွက် ဒီကော်မတီဟာ အတတ်နိုင်ဆုံး ၁၀၀ ရာခိုင်နှုန်း လုံးဝ confidential ရှိရှိနဲ့ ဒီ တိုင်ကြားတဲ့သူကိုရော ဒီကိစ္စ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှု တခုလုံးကိုရော confidential ရှိဖို့ရယ်။ အဓိကအားဖြင့် ခံရတဲ့သူအတွက် ကာကွယ် စောင့်ရှောက်မှုတွေ အပြည့်အဝ ပေးနိုင်အောင် လုပ်ဆောင်နိုင်မယ့် ကော်မတီမျိုးကိုပဲ ဖြစ်စဉ်ဖြစ်လာတဲ့အခါ ဖွဲ့စည်းသွားမှာပါ။
မေး ။ ။ ဒီမူဝါဒက အမျိုးသမီးတွေချည်း အတွက်ပဲလား။ ဒါမှမဟုတ် အမျိုးသား အပါအဝင် တခြားသော လိင်စိတ် ခံယူကွဲပြားသူတွေ (LGBT) တွေအတွက်ရော အကျုံးဝင်ပါသလား။
ဖြေ ။ ။ GEN က ဒီနေ့ မိတ်ဆက်လိုက်တဲ့ မူဝါဒမှာ အားလုံး အကျုံးဝင်ပါတယ်။ ဒါဟာ ဘယ်သူ့ကို ဘယ်သူကပဲ ကျူးလွန် ကျူးလွန်။ အမျိုးသမီးကို အမျိုးသားကပဲ ကျူးလွန်တာ၊ အမျိုးသားကို အမျိုးသမီးက ကျူးလွန်တာ။ အမျိုးသားအချင်းချင်း အမျိုးသမီးအချင်းချင်း ကျူးလွန်တာ။ ဘယ်သူကနေ ဘယ်သူ့ကိုပဲ ကျူးလွန်တာဖြစ်ဖြစ် ဒီမူဝါဒက အကျုံးဝင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဘယ်သူကပဲ ကျူးလွန် ခံရ၊ ခံရ တိုင်ကြားနိုင်ပါတယ်။
မေး ။ ။ ဒီလို တိုင်ကြားမှုတွေ လုပ်တဲ့အခါ လုပ်ကြံတိုင်တန်းမှုတွေ ဖြစ်မလာအောင် ကြိုတင်ပြင်ဆင်ထားတာမျိုး ရှိပါသလား။
ဖြေ ။ ။ အခု လက်ရှိ အခြေအနေမှာတော့ တိုင်ကြားဖို့အတွက်ကို တိုက်တွန်းအားပေးရတဲ့ အခြေအနေပါ။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကြည့်မယ်ဆိုရင် ကျူးလွန်ခံရတဲ့သူတွေက ကျူးလွန်ခံရတဲ့ ကိစ္စတိုင်းကို တကယ် မတိုင်ကြားနေဘူး။ ကျမတို့ အတွေ့အကြုံအရဆို ရှက်လို့ ဒါမှမဟုတ် ခံရတဲ့သူကို အပြစ်တင်တာပေါ့။ နင်က အနေအထိုင်မှ မတတ်တာ။ နင်က စကတ်တိုတိုလေး ဝတ်တယ်။ နင်က ဘယ်လိုပုံစံမျိုး နေတာ စသဖြင့် ခံရတဲ့သူအပေါ်မှာ အပြစ်တင်မှုတွေက ကြီးနေတဲ့အတွက် တိုင်ကြားတဲ့ သိတ္တိကို ရှိဖို့တောင် တော်တော်ကြီးကို ခက်ခဲပါတယ်။ အဲဒီလို တိုင်ကြားလာပြီ ဆိုရင်လည်း ကျူးလွန်ခံရသူက ဖြစ်ဖြစ်၊ မြင်ရတွေ့ရတဲ့သူက ဖြစ်ဖြစ် တိုင်ကြားတဲ့အပေါ်မှာ တိုင်ကြားတဲ့ကိစ္စတိုင်းကို ကျမတို့ ပြင်းပြင်းထန်ထန် စုံစမ်းစစ်ဆေးပါမယ်။
စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုမှာ ကျူးလွန်တယ်လို့ စွပ်စွဲခံရသူက သူ ကျူးလွန်တာ မဟုတ်ဘူးဆိုရင်လည်း မဟုတ်တဲ့အလျောက် သူ့အတွက်ကို သံသယရှင်းသွားအောင်လို့ ကျမတို့ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုကနေ ဖော်ထုတ်ပေးမယ်။ အဲဒီလိုမှ မဟုတ်ဘဲ သူက တကယ်ကျူးလွန်တယ်။ သူဟာ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ထိပါးနှောက်ယှက်မှုတွေ၊ အနိုင်ကျင့်မှုတွေ၊ အလွဲသုံးစားမှုတွေ လုပ်နေတဲ့သူဆိုရင် စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုကနေ ဖော်ထုတ် တွေ့ရှိပြီဆိုရင် သူ ကျူးလွန်တဲ့အလျောက် အရေးယူခံရမယ်။ အဲဒီပုံစံမျိုးနဲ့ သွားမှာပါ။ တိုင်ကြားတဲ့သူအပေါ်မှာ သက်ရောက်မှုတော့ လောလောဆယ်မှာ မရှိပါဘူး။
မေး ။ ။ အတွေ့အကြုံအရ လုပ်ငန်းခွင်အတွင်းက လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ထိပါးနှောင့်ယှက် စော်ကားမှုတွေ အမြတ်ထုတ်မှုတွေကို ဘယ်လိုပုံစံမျိုးတွေ တွေ့ရတတ်ပါသလဲ။ ဘယ်သူတွေက အများဆုံး ကျူးလွန်လေ့ရှိကြသလဲ။
ဖြေ ။ ။ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ထိပါးနှောင့်ယှက်မှု ပုံစံတွေကတော့ များတယ်။ ဟိုကောင်မလေး ဒီနေ့ လှနေပါလားဆိုပြီး အမူအရာနဲ့ ပြုမူ လေသံက တဖက်လူအတွက် သက်တောင့်သက်သာမဖြစ်တဲ့ စကားမျိုးတွေ ပြောနေတာဆိုလည်း အများကြီးရှိနေတယ်။ နောက်ပြီး ထိတယ် ကိုင်တယ်ပေါ့။ ဥပမာ ပုခုံးလေး ပုတ်လိုက်တာ၊ လက်ကလေး ထိလိုက်တာ ဘာဖြစ်သွားမှာလဲ စသဖြင့် ဒါ သူ့ကိုကိုင်ရင် သူမကြိုက်ဘူးလို့ သိနေသည့်တိုင်အောင် ဘာမှမဖြစ်ဘူး။ ဘာမှမဖြစ်တဲ့ ဟာကို ဆတ်ဆတ်ထိမခံ ဖြစ်လွန်းတယ် ဆိုတဲ့ အပြုအမူတွေလည်း တွေ့မြင်ရပါတယ်။ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အမြတ်ထုတ် မှု၊ အလွဲသုံးစားမှုတွေကလည်း ရှိနေပါတယ်။ အတိုင်းအတာအားဖြင့် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ထိပါးနှောင့်ယှက်မှုက ပိုများ တယ်။ GEN အနေနဲ့ ဒီမူဝါဒကို ဆွဲတဲ့အခါမှာ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ထိပါးနှောင့်ယှက်ကိုပါ ထည့်သွင်း ရေးဆွဲခဲ့တယ်။ အရမ်းအဖြစ်များနေပြီး ကာကွယ်တားဆီးရမယ့်အရာ ဖြစ်နေလို့ပါ။
လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ထိပါးနှောင့်ယှက်မှု ကတော့ အခြေအနေ ဘယ်လိုမှာမဆို ဖြစ်နိုင်တယ်။ လက်အောက်ငယ်သားက အထက်အရာရှိကို ကျူးလွန်တာ ဖြစ်နိုင်သလို အထက်အရာရှိက လက်အောက်ငယ်သားကို သို့မဟုတ် လုပ်ငန်းခွင် အတွင်းမှာ အနေအထား အတူတူ အချင်းချင်းကလည်း ကျူးလွန်နိုင်တယ်။ ဘယ်လို အခြေအနေမျိုးမှာမဆို ဖြစ်နိုင်တယ်။
အမြတ်ထုတ်မှုနဲ့ အလွဲသုံးစားမှုဆိုရင်တော့ အာဏာပိုရှိတဲ့သူက အာဏာမရှိတဲ့သူအပေါ်မှာ လုပ်ဆောင်တာများ တယ်။ အပေါ်က ကြီးကြပ်သူ မန်နေဂျာနဲ့ အဲဒီမန်နေဂျာအောက်မှာ အလုပ်လုပ်တဲ့ လက်အောက်ငယ်သားကို ကျူးလွန်တာ ဖြစ်နိုင်တယ်။ သူဌေးတို့ စီအီးအိုတို့လို ရာထူးအကြီးဆုံး ဖြစ်တဲ့သူတွေကနေ လက်အောက်ငယ်သား အောက်ခြေဝန်ထမ်းတွေကို ကျူးလွန်တာ များတယ်။ အဓိကကတော့ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အမြတ်ထုတ်မှုနဲ့ အလွဲသုံးစားမှုတွေမှာ ထိခိုက်လွယ်မှုနဲ့ အာဏာရှိမှုက အဓိက အကြောင်းရင်း ဖြစ်တယ်။
မေး ။ ။ GEN အနေနဲ့ ကိုယ့်ရဲ့ မိတ်ဖက်အဖွဲ့တွေ တင်မကဘဲ တနိုင်ငံလုံးက လုပ်ငန်းခွင်တွေ အတွက်ပါ လွှမ်းခြုံနိုင်ဖို့ ရှေ့ဆက် လုပ်ဆောင်သွားဖို့ ရှိပါသလား။
ဖြေ ။ ။ GEN ကတော့ လောလောဆယ်မှာ ပထမဦးဆုံး ခြေလှမ်းအနေနဲ့ ကျမတို့ရဲ့ Nonprofit sector မှာ ကျမတို့ အဖွဲ့ဝင် members တွေ ကျမတို့ရဲ့မိတ်ဖက် ပတ်သက် ဆက်စပ်နေတဲ့သူ အားလုံးအတွက် ဒီမူဝါဒကို စပြီး ရေးဆွဲတာပါ။ ရှေ့ဆက်ပြီးတော့လည်း national level (အမျိုးသားအဆင့်) မှာ advocacy (အသိပညာပေးမှု) လုပ်နေတဲ့ အဖွဲ့အစည်း ဖြစ်တဲ့အတွက် ဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီး ဆက်စပ် လုပ်ဆောင်သွားမှာတွေ ရှိတယ်။ ထင်ထင်ရှားရှား ဖြစ်နိုင်ခြေတခုက အခုလုပ်နေတဲ့ အမျိုးသမီးများအပေါ် အကြမ်းဖက်မှု တားဆီးကာကွယ်ရေး ဥပဒေ အတည်ပြု ပြဋ္ဌာန်းလိုက်ပြီဆိုရင်တော့ တော်တော်များများ ပြဿနာကို ဖြေရှင်းနိုင်လိမ့်မယ်လို့ ထင်ပါတယ်။
လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ထိပါးနှောင့်ယှက်မှု၊ အမြတ်ထုတ်မှုနဲ့ အလွဲသုံးစားမှုတွေဟာ အဖွဲ့အစည်း တခုချင်းစီကနေ တိုက်ဖျက်ရုံနဲ့ မပြီးပါဘူး။ ကျူးလွန်တဲ့သူတွေဟာ ဒီနေရာ ဒီအဖွဲ့အစည်းကနေ ဟိုအဖွဲ့အစည်း ကို ပြောင်းသွားတာလည်း ရှိနိုင်တယ်။ nonprofit sector ကသူတွေ အားလုံး ပူးပေါင်းပါဝင်ပြီး တိုက်ဖျက်ရမယ့်ဟာ တခုဖြစ်တယ်။
နိုင်ငံအနေနဲ့လည်း ဒါကို လျစ်လျူရှုပြီး ထားလို့မရဘူး။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ sexual harassment exploitation and abuse က ဘယ်လောက်ထိ ဆိုးရွားနေလဲဆိုတာကို ကျမတို့ နေ့စဉ်သတင်းတွေ ကြည့်ခြင်း အားဖြင့်လည်း တွေ့နိုင်သလို ဖေ့စ်ဘုတ်ပေါ်မှာတောင် အမျိုးသမီးတွေအပေါ် LGBT တွေအပေါ်မှာ ထိပါးနှောင့်ယှက် အနိုင်ကျင့်တဲ့ သဘောတရားတွေပါတဲ့ မက်ဆေ့တွေ ဖြန့်နေတာကို တွေ့ရလိမ့်မယ်။ နိုင်ငံတော်အနေနဲ့လည်း ဒီကိစ္စကို အရေးတယူနဲ့ ဆောင်ရွက်ဖို့လိုပါတယ်။
တနိုင်ငံလုံး အတိုင်းအတာအနေနဲ့ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ထိပါးနှောင့်ယှက်မှုတွေ ပပျောက်ဖို့ အလွဲသုံးစားမှုတွေ ပပျောက်ဖို့အတွက်ကို တနိုင်ငံလုံး အတိုင်းအတာနဲ့ အရေးတယူ လုပ်ဆောင်ရမယ့် ကိစ္စဖြစ်လို့ အားလုံး ဝိုင်းဝန်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ဖို့ တိုက်တွန်းလိုပါတယ်။
ဆက်စပ်ဖတ်ရှုရန်
မုဒိမ်းမှုတွေ လျော့ပါးအောင် ဘယ်လို အဖြေရှာမလဲ
အိမ်ထောင်ဦးစီး အမျိုးသားများတွင်လည်း ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုး ရှိသည်
လုပ်ငန်းခွင် အတွင်း ကလေး နို့တိုက်ခန်းများ ထားရှိပေးရေး မူဝါဒ ရေးဆွဲမည်
အမျိုးသမီးတွေရဲ့ ဝတ်စားဆင်ယင်မှုတွေကြောင့် မုဒိမ်းမှု ပိုများလာသတဲ့လား