ဥရောပသမဂ္ဂ၏ သစ်တင်သွင်းမှုဆိုင်ရာ စည်းမျဉ်း (EUTR) အရ မြန်မာနိုင်ငံမှ တရားမဝင်ကျွန်းသစ်များကို ၂၀၁၃ ခုနှစ်မှ စ၍ ဥရောပသမဂ္ဂတွင် ကုန်သွယ်ခွင့်မပြုပါ။ သို့သော် လန်ဒန် အခြေစိုက် သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေး စုံစမ်းစစ်ဆေးရေး အေဂျင်စီ (EIA) ၏ နောက်ဆုံးအစီရင်ခံစာတွင် ကုန်သည်များသည် မြန်မာနိုင်ငံမှ အဖိုးတန်ကျွန်းသစ်များကို ဥရောပသို့ တရားမဝင်မှောင်ခို လမ်းကြောင်းမှတဆင့် သွင်းကုန်ဥပဒေများကို ရှောင်ကွင်းကာ တင်သွင်းရောင်းချရန် ငွေပေးလုပ်ဆောင်နေပြီး၊ ထိုသစ်များကို ဈေးကောင်းပေးဝယ်သူများထံသို့ ဇ်ိမ်ခံရွက်လှေ ကုန်းပတ်များပြုလုပ်ရန် ရောင်းချလျက်ရှိသည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။
EIA ၏ နောက်ဆုံးအစီရင်ခံစာဖြစ်သည့် “The Croatian Connection Exposed – Importing illicit Myanmar teak through Europe’s back door” (ခရိုအေးရှား သစ်မှောင်ခိုလမ်းကြောင်း ဖော်ထုတ်ခြင်း- ဥရောပ မှောင်ခို လမ်းကြောင်းမှ ဥပဒေမဲ့မြန်မာ့ကျွန်းသစ်များ တင်သွင်းခြင်း) တွင် ၎င်းတို့ ရရှိခဲ့သောသွင်းကုန် / ပို့ကုန် စာရွက်စာတမ်းများအရ ၂၀၁၇ မှ ၂၀၁၉ ခုနှစ် အတွင်း ခရိုအေးရှားနိုင်ငံ ရီဂျဲကာ (Rijeka) ဆိပ်ကမ်း သို့ စုစုပေါင်း သစ်တန်ချိန် ၁၄၄ တန် ရှိသည့် တင်ပို့မှု ၁၀ ခု ရောက်ရှိ ခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။ ကုန်ပို့လွှာပြေစာအရ စုစုပေါင်း တန်ဖိုးမှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁ သန်းနီးပါး (ကျပ် ၁.၄ ဘီလီယံ) ရှိသည်ဟု ဖော်ပြထားသော်လည်း သစ်များကို ရွက်လှေ တည်ဆောက်သူများထံ ရောင်းချပါက ဈေးနှုန်းအလွန်မြင့်မားသည်။
မြန်မာ့သစ်နှင့်ပတ်သက်သော EIA အစီရင်ခံစာပါ အကြေင်းအရာအပြင် မြန်မာနိုင်ငံ၏ လျော့နည်းလာနေသော သစ်တောများနှင့် ပတ်သက်၍ ဧရာဝတီသတင်းဌာနက EIA မှသစ်တောရေးရာဆောင်ရွက်သူတဦး ဖြစ်သည့် Alec Dawson ကို အီးမေးလ် မှ တဆင့် မေးမြန်းခဲ့သည်။
မေး။ ။ EIA ရဲ့ နောက်ဆုံးအစီရင်ခံစာမှာ ဘာကို အဓိက ဖော်ပြထားပါသလဲ။
ဖြေ။ ။ ဥရောပတလွှားမှာ ရှိတဲ့ ကုမ္ပဏီတွေက ဥရောပသမဂ္ဂရဲ့ သစ်တင်သွင်းမှုဆိုင်ရာစည်းမျဉ်းဥပဒေတွေကို ရှောင်ရှားပြီး ခရိုအေးရှားနိုင်မှာ သစ်တွေတင်သွင်းလာတဲ့ အပေါ် EIA က ပြုလုပ်ခဲ့တဲ့ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုတခုရဲ့ ရလဒ်တွေကို အစီရင်ခံစာမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့ ၂ နှစ် အတွင်း ဥရောပအာဏာပိုင်တွေက မြန်မာ့ကျွန်းသစ်ကို အီးယူသို့ တင်သွင်းခြင်း နဲ့ ပတ်သက်လို့ ပြတ်ပြတ်သားသား ရပ်တည်ခဲ့ပါတယ်။ ကျွန်းသစ် တိုက်ရိုက်ကုန်သွယ်မှု က ဒီစည်းမျဉ်းတွေကို လိုက်နာကျင့်သုံးတဲ့ နိုင်ငံတွေမှာ သိသိသာသာ ကျဆင်းသွားပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ခရိုအေးရှား အပါအဝင် အခြားနိုင်ငံတွေမှာ မြန်မာ့သစ်တင်သွင်းမှု မြင့်တက်လာတာကို တွေ့ရပါတယ်။
လွတ်လပ်စွာ သတင်းအချက်အလက်တောင်းခံခွင့် အရ ဖြေကြားလာတဲ့ ခရိုအေးရှားစိုက်ပျိုးရေးဝန်ကြီးဌာန က ပေးတဲ့ စာရွက်စာတမ်းတွေအရ သစ်တွေ တင်သွင်းတာ၊ ရောင်းဝယ် ဖောက်ကားတာတွေကို Viator Pula အမည်ရှိတဲ့ ခရိုအေးရှား ကုမ္ပဏီကို ဥရောပတလွှားမှာ ရှိတဲ့ ကုန်သည်တွေက အသုံးပြုနေတာကို EIA က တွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။ ဖြစ်ရပ် တော်တော်များများ မှာ သစ်သားလက်ခံရရှိတဲ့ ကုမ္ပဏီတွေကို သို့မဟုတ် သူတို့ နိုင်ငံတွင်းက သစ်လုပ်ငန်းတွေကို တိတိပပ သတိပေးချက်တွေ ရှိခဲ့ပြီး ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီ သတိပေးချက်တွေမှာ မြန်မာ့ ကျွန်းသစ်တွေက တရားဝင်ဖြစ်ကြောင်း သူတို့တင်ပြတဲ့ အထောက်အထားတွေက မလုံလောက်ဘူး သို့မဟုတ် မြန်မာ့ကျွန်းသစ်တွေအတွက် ဥရောပမှာ တရားဝင်ဖြစ်ကြောင်း ပြသဖို့ လုံလောက်တဲ့ စစ်ဆေးမှုလုပ်ပေးဖို့ မဖြစ်နိုင်ဘူး လို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။ ကုန်သွယ်မှုရပ်တန့်တာမျိုး သို့မဟုတ် သူတို့ ရဲ့ ကိုယ်ပိုင် အထောက်အထားစစ်ဆေးမှု စနစ်တွေကို တိုးတက်အောင် လုပ်ရမယ့် အစား သူတို့ က ခရိုအေးရှားကနေတဆင့် သစ်တွေကို ရယူဖို့ ရွေးချယ်ခဲ့ကြပါတယ်။
မေး။ ။ မြန်မာနိုင်ငံက ကျွန်းသစ် က ဥရောပသမဂ္ဂသစ်တင်သွင်းမှုဆိုင်ရာ စည်းမျဉ်း (EUTR) နဲ့ ဘာကြောင့် ကိုက်ညီမှု မရှိသေးတာလဲ။ ဘယ်လို ပြုပြင် ပြောင်းလဲမှုတွေ လိုအပ်ပါသလဲ။
ဖြေ။ ။ EUTR နဲ့ ကိုက်ညီဖို့ မြန်မာ့ကျွန်းသစ်တင်သွင်းသူတွေအနေနဲ့ သူတို့ရဲ့ သစ်တွေက တရားဝင် ရင်းမြစ်ကနေ ရရှိ တာ သေချာကြောင်း ခိုင်လုံတဲ့ အထောက်အထားတွေကို အစစ်ဆေးခံနိုင်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံက တရားမဝင် သစ်ထုတ်လုပ်မှုတွေကြောင့် သိသိသာသာထိခိုက်ခဲ့ပြီးပါပြီ။ သစ်တောဦးစီးဌာန က ထုတ်ယူဖို့ ခွင့်ပြု သတ်မှတ်ထား တာထက်ပိုပြီး ခုတ်လှဲနေခဲ့တာ နှစ်ပေါင်းများစွာ ရှိခဲ့တာပါ။
မကြာသေးခင်နှစ်အတွင်း မြန်မာနိုင်ငံက ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး အတွက် သိသာတဲ့ ခြေလှမ်းတွေ လှမ်းခဲ့ပါတယ်။ ဥပမာအားဖြင့် နှစ်စဉ် ခုတ်လှဲမှုတွေကို လျှော့ချခြင်းနဲ့ သစ် အလုံးလိုက် တင်ပို့မှုကို တားမြစ်ခြင်းတွေ စတင် ပြုလုပ်ခဲ့ပါတယ်။ မကြာသေးမီ လတွေအတွင်း သစ်တော ဦးစီးဌာနက တရားမဝင်သစ် အမြောက်အမြားကို သိမ်းဆည်းရမိခဲ့တဲ့ အတွက် တရားမဝင် သစ်ထုတ်တာတွေကို အရေးယူ ဆောင်ရွက်နေတယ်ဆိုတာ ထင်ရှားပါတယ်။ ဒါပေမယ့် တရားမဝင်သစ်တွေ နိုင်ငံတကာဈေးကွက်ကို ရောက်ရှိ မသွားရေး သေချာဖို့ လိုအပ်နေတာက ပွင့်လင်းမြင်သာမှု ဖြစ်ပါတယ်။
မေး။ ။ EIA ရဲ့ အစီရင်ခံစာ မှာ ခရိုအေးရှား၊ ဂရိနဲ့ အီတလီ အပါအဝင် အီးယူနိုင်ငံ အများအပြားမှာ မြန်မာနိုင်ငံက သစ် တင်သွင်းမှု သိသိသာသာတိုးပြီးတော့ ဘယ်လ်ဂျီယံ၊ ဂျာမနီ နဲ့ နယ်သာလန် တို့မှာ လျော့ကျသွားခဲ့ တယ်လို့ ပြောထားပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံက သစ် အလုံးလိုက် တင်ပို့မှု တားမြစ်ချက် ထုတ်ထားသလို နှစ်စဉ် သစ်ထုတ်လုပ်မှုကို လျှော့ချခဲ့ပေမယ့် မြန်မာ ကျွန်းသစ် သစ်လုံးတွေက EU အတွင်း မှာ တရားမဝင် ရောင်းဝယ်မှု တွေ ရှိနေသေးတယ်ဆိုရင် ဘာကြောင့် အဲဒီလို ဖြစ်ရတာပါလဲ။
ဖြေ။ ။ သစ်တွေက EU ကို သစ်လုံးတွေ အနေနဲ့ ရောက်ရှိလာတာ မဟုတ်ပါဘူး။ ခွဲသား အနေနဲ့ ရောက်လာတာ ဖြစ် တဲ့အတွက် အလုံးလိုက် တင်ပို့မှု တားမြစ်ချက်ကို ရှောင်ရှား နိုင်ပါတယ်။ သစ်ရဲ့ မူလအရင်းအမြစ် အားလုံးရဲ့ တရားဝင်မှုကို အတည်ပြုဖို့ အတွက် လုံလောက်တဲ့ အထောက်အထားတွေ စစ်ဆေးမှု ခံယူခြင်း မရှိဘဲ ဥရောပ ဈေးကွက်ကို သစ်တွေ သယ်ယူလာတာက EU ရဲ့ စည်းမျဉ်းတွေနဲ့ ဆန့်ကျင်နေတာပါ။ EU မှာ ရှိတဲ့ သစ်ကုမ္ပဏီတွေက သူတို့ တင်ပြရမယ့် မှန်ကန်ကြောင်း အထောက်အထား တွေကို လုံလောက် မြင့်မားတဲ့ စံနှုန်းတွေနဲ့ အညီ သက်သေပြနိုင်ခြင်းမရှိပါဘူး။
လွန်ခဲ့တဲ့ ၂ နှစ် လောက်က EU နိုင်ငံ တွေ (ဥပမာ၊ ဘယ်လ်ဂျီယံ၊ ဂျာမနီ နှင့် နယ်သာလန်) က လုံလောက်တဲ့ မှန်ကန်ကြောင်း အထောက်အထား ပြသနိုင်ခြင်း မရှိဘဲ ကုန်သွယ်နေတဲ့ ဥရောပ ကုမ္ပဏီတွေကို တားဆီးဖို့ အတွက် အရေးယူမှုတွေ ပြုလုပ်ခဲ့ပါတယ်။ တချို့သော ကုမ္ပဏီ တွေက ကုန်သွယ်မှု ရပ်တန့်တာမျိုး သို့မဟုတ် သူတို့ရဲ့ အထောက်အထားမှန်ကန်ကြောင်း ပြသနိုင်ဖို့ ပိုမိုဆောင်ရွက်ရမယ့်အစား သစ်တင်ပို့ဖို့ အတွက် ခရိုအေးရှားလို ကြားခံနေရာတွေကို အသုံးပြုဖို့ ရွေးချယ်ခဲ့ကြပါတယ်။ ခရိုအေးရှားအာဏာပိုင်တွေက အဲဒါကို တားဆီးဖို့အတွက် အရေးယူဆောင်ရွက်ဖို့ ကြိုးစားနေပြီမို့ ခရိုအေးရှားနိုင်ငံအတွင်း တရားမဝင် သစ်ကုန်သွယ်မှုကို လျှော့ချလိမ့်မယ်လို့ မျှော်လင့်ရပါတယ်။
မေး။ ။ EU အတွင်းမှာ တရားမဝင်ကျွန်းသစ် ရောင်းဝယ်ခြင်း သို့မဟုတ် EUTR ကို ချိုးဖောက်ခြင်းအတွက် အပြစ် ပေးခံရတဲ့ ဒါမှ မဟုတ် အပြစ်ပေးမှုနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ EU ကုမ္ပဏီ ဘယ်လောက်ရှိပါသလဲ။
ဖြေ။ ။ အခု လက်ရှိမှာတော့ ဒတ်ချ် ကုမ္ပဏီ ၂ ခု နဲ့ ချက်ကုမ္ပဏီ တခုကို စုံစမ်းစစ်ဆေးမှု ပြုလုပ်နေပြီးတော့ Viator Pula အပါအဝင် ခရိုအေးရှား ကုမ္ပဏီ ၂ ခု အပေါ် အရေးယူမှုတွေ ပြုလုပ်နေတာကို EIA က သတိပြုမိ ပါတယ်။
မေး။ ။ EU ကုမ္ပဏီတွေက လုံလောက်တဲ့ မှန်ကန်ကြောင်း အထောက်အထားတွေ ပြသနိုင်ခြင်း မရှိတာကြောင့် သိမ်းဆည်းခံရတဲ့ မြန်မာ့ ကျွန်းသစ် တန်ချိန် ဘယ်လောက်ရှိပါသလဲ။
ဖြေ။ ။ ကုမ္ပဏီတွေက ခရိုအေးရှား နဲ့ အီတလီလို နေရာတွေကနေ တဆင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ခြင်းအားဖြင့် စည်း ကမ်း သတ်မှတ်ချက်တွေကို ရှောင်ရှားနေခဲ့ကြတာကြောင့် သိမ်းဆည်းခံထားရတဲ့ ကျွန်းသစ် များများစားစားမရှိပါဘူး။ ၂၀၁၉ ခုနှစ် ဧပြီလ အတွင်းမှာ ဂျာမန်အာဏာပိုင်တွေက မြန်မာ့ကျွန်းသစ် ၂၆ တန်ကို သိမ်းယူပြီး အဲဒါတွေကို တင်ပို့လိုက်တဲ့ နေရာ ကို ပြန်ပို့ဖို့ အမိန့်ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။
မေး။ ။ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ သစ်တောတွေ ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ အကျပ်အတည်းက ဘယ်လောက် အထိ ဆိုးဝါးသလဲ။ သစ်တော ပြုန်းတီးမှုက ဆက်ရှိနေတုန်းပဲလား။ ဘာကြောင့်ပါလဲ။
ဖြေ။ ။ လတ်တလော သတင်းတွေအရ မန္တလေးမှာ ဖမ်းဆီးရမိတဲ့ တန်ချိန် ၁၄၀၀ နဲ့ ကချင်ပြည်နယ် မှာ ဖမ်းဆီးရမိ တဲ့ တန်ချိန် ၂၈၀၀ အစရှိတဲ့ တရားမဝင်သစ် အမြောက်အများ သိမ်းဆည်းရမိခြင်းတွေကို ကြည့်ခြင်းအားဖြင့် တရားမဝင်သစ်ခုတ်လှဲမှုက မြန်မာနိုင်ငံ ရဲ့ သစ်တောပြုန်းတီးမှုမှာ ပါဝင်နေတုန်းပဲ ဆိုတာကို ဖော်ပြနေပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဒီလို ဖမ်းဆီးမှုတွေ ပေါ်ပေါက်လာနေတာက မြန်မာနိုင်ငံ မှာ တရားမဝင်သစ်ကုန်သွယ်မှုကို တိုက်ဖျက်ဖို့ အတွက် အပြုသဘောဆောင်တဲ့ ခြေလှမ်းတွေ လှမ်းနေကြောင်းကို ပြသနေပါတယ်။
မေး။ ။ ပြီးခဲ့သည့်နှစ်က ထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့ EIA ရဲ့ “State of Corruption: The top-level conspiracy behind the global trade in Myanmar’s stolen teak ” အစီရင်ခံစာက အချို့သော အချက်အလက် တွေက မှားယွင်းမှု တွေ ရှိ နေတယ်လို့ ပြောဆိုမှုတွေ ရှိခဲ့ပါတယ်။ အဲဒါနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဘာပြောချင်ပါသလဲ။
ဖြေ။ ။ ဒီစွပ်စွဲမှုနဲ့ပတ်သက်လို့ EIA ရဲ့ ဝက်ဘ်ဆိုဒ် ပေါ် မှာ ပြည့်ပြည့်စုံစုံ တုန့်ပြန်ခဲ့ပြီး ဖြစ်ပါတယ်။
အတိုချုပ်အားဖြင့် ပြောရရင် EIA က ယမန်နှစ်အစီရင်ခံစာမှာပါတဲ့ မြန်မာ့ကျွန်းသစ်တွေကို ကုန်သွယ်မှုမှာ အဓိကပါဝင်သူ Cheng Pui Chee နဲ့ ပတ်သက်တဲ့ တွေ့ရှိချက်တွေအတွက် သတင်းရင်းမြစ်အများအပြားဆီက ရယူ ရေးသားခဲ့တာပါ။ အစီရင်ခံစာ ဘက်က ရပ်တည်ပါတယ်။ စွပ်စွဲမှုတွေလုပ်ထားတဲ့ ဆောင်းပါးက EIA ရဲ့အစီရင်ခံစာ ကို ဖြစ်စဉ် အများအ ပြားကို မှားယွင်းစွာ ကိုးကားထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။
မြန်မာ့သစ်လုပ်ငန်း (MTE) က ပြုလုပ်နေတဲ့ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး တွေက ပိုမိုပွင့်လင်းမြင်သာမှုရှိလာတာကို EIA က ကြိုဆိုပေမယ့် PEFC (သစ်တောအသိ အမှတ်ပြုလက်မှတ်အတွက် ထောက်ခံချက် အစီအစဉ်) က မြန်မာ့သစ်တွေကို EU ဈေးကွက်အတွက် အတည်ပြုချက် မှန်သမျှက လက်ရှိအချိန်မှာ မမှန်ကန်ပါဘူး။
( Nyein Nyein ၏ Europe’s Rich Continue to Buy Myanmar’s Illegal Teak: EIA ကို ဆီလျော်အောင် ဘာသာပြန်ဆိုသည်။)
You may also like these stories:
တရားမဝင် ချိန်းဆော ကိုင်ဆောင်သူများကို စစ်ကိုင်းတိုင်းအစိုးရ အရေးယူမည်
သန္တာကျောက်တန်းတွေ ပျက်စီးရင် အဖိုးတန် ဇီဝမျိုးကွဲတွေ ဆုံးရှုံးနိုင်တယ်
ချီဖွေမြို့က မုတ်သုန်တော ပျောက်ဆုံးခြင်း
အာဖရိကန် ကောင်းကင်ကြီး မည်းလာချိန်