မြန်မာတွင် ဖြုတ်ချခံရသော ဒီမိုကရေစီခေါင်းဆောင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်၏အကြောင်း ရေးသားထားသည့် စာအုပ်တအုပ် ဗြိတိန်မှ စာအုပ်ဆိုင်များသို့ ရောက်လာသည်။ ထိုစာအုပ်သည် မြန်မာစစ်ကောင်စီ၏ အကျော်ကြားဆုံး နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားဖြစ်ပြီး တနင်္လာနေ့တွင် အသက် ၇၈ နှစ် ပြည့်သော ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်အကြောင်း နောက်ဆုံးစာအုပ် ဖြစ်လာသည်။
ထိုစာအုပ်ကိုရေးသားသူ မြန်မာတွင် မွေးဖွားသည့် ဝတ္တုရေးဆရာမ ဝင်ဒီလောရုံက “ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် – နိုင်ငံရေးသမား၊ အကျဉ်းသားနှင့် မိဘ” (Aung San Suu Kyi: Politician, Prisoner, Parent) စာအုပ်ကို ထိုခေါင်းစဉ်က ညွှန်ပြနေသည့် လူထုခေါင်းဆောင်၏ ဘဝလမ်းကြောင်းမှ အဓိကသွင်ပြင်လက္ခဏာ သုံးခုကို စူးစမ်းလေ့လာရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် မြန်မာတွင် ၂၀၂၁ ခုနှစ် အာဏာသိမ်းမှုဖြစ်ပြီး နောက်ပိုင်းမှ စတင်ရေးသားကြောင်း ဧရာဝတီ သတင်းဌာနသို့ ရှင်းပြသည်။
ဝင်ဒီလောရုံသည် A Daughter’s Memoir of Burma (2014), Golden Parasol (2013), The Road to Wanting (2010), Irrawaddy Tango (1994) နှင့် The Coffin Tree (1983) စာအုပ်များကို ရေးသားခဲ့သည့် စာရေးဆရာမ ဖြစ်သည်။ ဧရာဝတီ သတင်းဌာနနှင့် ယခုတွေ့ဆုံမေးမြန်းခန်းတွင် ဆရာမက သူ၏စာအုပ်သည် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်အကြောင်း ယခင်ရေးသားထားသည့် အခြား စာအုပ်များနှင့် မည်သို့ ကွဲပြားသည်ကိုသာမက သူ၏စာအုပ်နှင့် မြန်မာမှ အကျော်ကြားဆုံး နိုင်ငံရေးသမားနှင့် ပတ်သက်သည့် အခြားပြဿနာများကိုလည်း ဆွေးနွေးခဲ့သည်။
မေး ။ ။ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်အကြောင်း စာအုပ်တွေ အများအပြား ထုတ်ဝေထားပြီးပြီ။ ဆရာမရဲ့စာအုပ်မှာ ဘာအသစ်အဆန်းတွေပါလဲ။
ဖြေ ။ ။ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်အကြောင်း စာအုပ်တွေ အများအပြားရှိတာက အမြဲတမ်းပဲ နောက်တအုပ်ရေးဖို့အတွက် အတားအဆီး ဖြစ်စေတယ်။ ဘာပဲဖြစ်ဖြစ် ကျမကတော့ တအုပ်ရေးလိုက်ပြီ။ ကျမရဲ့ စာအုပ်မှာ အသစ်အဆန်း တခုခုပါမယ်ဆိုရင် ကျမစာအုပ်က သူ့ကိုချီးမွမ်းခန်းဖွဲ့တာ မဟုတ်သလို ဝေဖန်တိုက်ခိုက်တာလည်း မဟုတ်ဘူး။ သူ့အကြောင်း အရင်စာအုပ်အများစုက အဲဒီ နှစ်မျိုးထဲက တခုမဟုတ် တခု ဖြစ်နေတယ်။
မေး ။ ။ ဒီစာအုပ်ကိုရေးဖို့ ဘာက စိတ်အားထက်သန်စေတာလဲ။
ဖြေ ။ ။ “စိတ်အားထက်သန်တယ်” ဆိုတဲ့စကားက မှန်ကန်တဲ့စကား ဟုတ်၊ မဟုတ် ကျမ မသိဘူး။ အဲဒီစိတ်ကူးက ကျမရဲ့စိတ်ကူး မဟုတ်ဘူး။ ဗြိတိန်က ထုတ်ဝေသူတဦးဆီက လာတာ။
မေး ။ ။ ဒီစာအုပ်ကိုရေးဖို့ ဘယ်အချိန်မှာ စိတ်ကူး ပထမဆုံး ရတာလဲ။
ဖြေ ။ ။ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်အကြောင်း စာအုပ်ရေးဖို့ တခါမှ မစဉ်းစားဖူးသလို ကျမကို ဒီစာအုပ်ရေးဖို့ လာပြောခဲ့တာသာ မရှိခဲ့ရင် ဘယ်တော့မှလည်း ရေးဖြစ်ခဲ့မယ် မထင်ဘူး။ ဒါပေမယ့် ၂၀၂၁ ခုနှစ် စစ်အာဏာသိမ်းပြီး မကြာမီမှာ လန်ဒန်က TLS (Times Literary Supplement) က ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်အကြောင်း ဆောင်းပါးရေးပေးဖို့ ကျမကို ဖိတ်ခေါ်တယ်။ ကျမစိတ်ထဲမှာရှိတဲ့ ဆောင်းပါးကို ကောက်ကြောင်း ရေးသားတော့ အဲဒီဆောင်းပါးကို ချဲ့ထွင်ပြီး စာအုပ်အနေနဲ့ ထုတ်ဝေလို့ ရတယ်လို့ အယ်ဒီတာတွေက ထင်ကြတယ်။ ကျမ သဘောတူလိုက်တယ်။
မေး ။ ။ စာအုပ်ပြီးဖို့ ဘယ်လောက်ကြာပြီး စိန်ခေါ်မှုတွေက ဘာတွေဖြစ်မလဲ။
ဖြေ ။ ။ ကျမက အဲဒီစာအုပ်ကို သုံးလအတွင်းရေးရမှာဖြစ်ပြီး သုံးလအတွင်းပဲ အပြီးရေးပေးခဲ့တယ်။ ဒါပေမယ့် ရုရှားက ယူကရိန်းကို ကျူးကျော်မှုဟာ မြန်မာက ဒုက္ခတွေထက် လွှမ်းမိုးနေလို့ ထုတ်ဝေဖို့ နှောင့်နှေးနေတယ်။ နောက်ပြီးတော့ ပြဿနာ တခုပြီးတခုတက်ပြီး ကမ္ဘာက ပိုမိုအရေးကြီးတဲ့ ကမ္ဘာ့ကပ်ဆိုးတွေကို အာရုံလိုက်ပြောင်းနေတယ်။ အဲဒီတော့ မြန်မာအကြောင်း လျင်လျင်မြန်မြန်ပဲ မေ့သွားကြတယ်။ နောက်ဆုံးကျတော့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို တံခါးပိတ်စစ်ဆေးမှု အများအပြား ပြီးဆုံးသွားတဲ့အခါကျမှ ဒီစာအုပ်ကို ဆက်လုပ်နိုင်ကြတော့တယ်။
မေး ။ ။ စာအုပ်ရဲ့ အဓိက အကြောင်းအရာက အကျဉ်းသားဖြစ်ပြီး အခုထိ ထောင်ထဲမှာပဲဆက်ရှိနေတာ သိနေတော့ ဒီစာအုပ်ကို ရေးတုန်းက ဘယ်လိုခံစားရလဲ။
ဖြေ ။ ။ အဲဒါက ခက်ခဲတဲ့မေးခွန်းတခုပဲ။ အဲဒါကြောင့် တုံ့ဆိုင်းစေခဲ့တယ်ဆိုတာ ကျမ ဝန်ခံရမယ်။ နောက်လည်း ကျမ ရေးတဲ့အရာရာက ကျမကို တုံ့ဆိုင်းစေတယ်။ ဒီကိစ္စမှာ အဲဒီ တွေဝေတုံ့ဆိုင်းမှုတွေဟာ ပုံမှန်ထက် ပိုမိုလေးလံတယ်။ ဒါပေမယ့် ဒါက ရေးသင့်တဲ့စာအုပ်ဖြစ်ပြီး ကျမကလည်း ရေးဖို့သဘောတူထားပြီး ဖြစ်တယ်လို့ ဆုံးဖြတ်လိုက်ပြီး သံသယတွေ၊ ဆုံးဖြတ်ရခက်တဲ့ကိစ္စတွေကို ဖြတ်သန်းဖို့အားယူပြီး အလုပ်ဖြစ်အောင်လုပ်ရတယ်။
မေး ။ ။ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်က ဆရာမအတွက် ဘယ်လိုလူမျိုးလဲ။ အခု သူရင်ဆိုင်နေရတဲ့ အခြေအနေမျိုးမှာ သူ့ကို ဘယ်လိုထင်လဲ။
ဖြေ ။ ။ ကျမ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို တခါမှ လူချင်းမဆုံဖူးသလို ဒါကြောင့်မို့လည်း သူဟာ ကျမအတွက် မှုန်းဝါးဝါးနဲ့ ထိုးဖောက်နားလည်နိုင်ခြင်းမရှိတာ ဖြစ်နိုင်တယ်။ ဒါပေမယ့် ကျမသူ့ကို ဘယ်လိုထင်တယ်ဆိုတာက အဓိကအချက် မဟုတ်ဘူး။ အဲဒါက ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို ဘယ်လိုထင်တယ်ဆိုတာ ကျမရဲ့ စာအုပ်ထဲမှာ တွေ့ဆုံမေးမြန်းခဲ့ မြန်မာပြည်တွင်း ပြည်ပကလူတွေ အမြင်ဖြစ်တယ်။
မေး ။ ။ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်က ဆရာမအတွက် ဘယ်လို နိုင်ငံရေးသမားလဲ။ သူက အသက် ၇၈ နှစ်ရှိပြီး ထောင်ထဲမှာပဲ ဆက်လက်ရှိနေတယ်။ မြန်မာက တချို့လူတွေက ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ရဲ့ နိုင်ငံရေး ဦးဆောင်မှု အခန်းကဏ္ဍ ပြီးဆုံးသွားပြီလို့ ထင်ကြတယ်။ ဆရာမက ဘယ်လိုထင်လဲ။
ဖြေ ။ ။ ၇၈ နှစ်ရှိတဲ့သူကို မြန်မာစစ်ကောင်စီက ထောင် ၃၃ နှစ်ချသတဲ့လား။ ဟုတ်ပါတယ်၊ သူ့ရဲ့ နိုင်ငံရေးဘဝ နိဂုံးချုပ်သွားပြီလို့ ကျမထင်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ဟာ အထူးသဖြင့် မြန်မာပြည်သူတွေရဲ့ ဘုံစိတ်ကူးစိတ်သန်းကို ထိန်းချုပ်ထားတယ်။ အဲဒါကတော့ တော်တော်နဲ့ ပြီးဆုံးမှာ မဟုတ်ပါဘူး။
မေး ။ ။ မြန်မာပြည်သူ အများအပြားအတွက် သူဟာ မိခင်လို ခေါင်းဆောင်မျိုးပဲ။ သူ့မိသားစုအတွက် သူဟာ ဘယ်လို မိခင်မျိုးလဲ။
ဖြေ ။ ။ ကျမစာအုပ်ရဲ့ မူလခေါင်းစဉ်က “ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် – မြန်မာကို မိခင်သဖွယ် စီမံခြင်း” (Aung San Suu Kyi: Mothering Myanmar) ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အယ်ဒီတာတွေက ကျမအခုထိ လက်မခံနိုင်သေးတဲ့ စာအုပ်ရဲ့ ခေါင်းစဉ်ငယ် “နိုင်ငံရေးသမား၊ အကျဉ်းသား၊ မိဘ” ဆိုတာကို ပြောင်းဖို့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့တယ်။ ဘာပဲဖြစ်ဖြစ် ကျမက ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ရဲ့ နိုင်ငံရေးဘဝဟာ လူထုအများလက်ခံထားတဲ့ ဗမာ-ဗုဒ္ဓဘာသာ မိခင်ဆိုတဲ့ အယူအဆနဲ့ ဘယ်လိုကိုက်ညီတဲ့ နည်းလမ်းတွေကို အာရုံစိုက်ချင်ခဲ့တယ်။
သူ့ရဲ့ နိုင်ငံရေးဘဝ အစောပိုင်းမှာ အဆုံးအဖြတ်ပေးမယ့် အချိန်တခုဖြစ်တဲ့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်က အင်္ဂလန်က သူ့အိမ်ကို၊ သူ့သားငယ် နှစ်ယောက်ဆီကို၊ နာမကျန်းတဲ့ ခင်ပွန်းဆီကို မပြန်ဖို့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့တယ်။ သူ နိုင်ငံက ထွက်သွားခဲ့မယ်ဆိုရင် ဖြစ်နိုင်ခဲ့တယ်။ ဒါပေမယ့် အဲဒီလိုလုပ်ရင် ပြန်ဝင်လာလို့ မရသလောက် အမြဲတမ်း ဖြစ်သွားတော့မယ်။ မိသားစုထက် နိုင်ငံကိုရွေးချယ်ခဲ့တယ်ဆိုတဲ့အချက်ဟာ အနောက်ကမ္ဘာ အများစုမှာ အရမ်းကို တုန်လှုပ်စရာ ဖြစ်ပုံရတယ်။
ဒါပေမယ့် သူ့ကို လေးစားကြည်ညိုသူတွေအတွက် အဲဒီဆုံးဖြတ်ချက်ဟာ သူ့နိုင်ငံ ပိုမိုကောင်းစားရေးအတွက် မိခင်တယောက်က လုပ်နိုင်တဲ့ အကြီးမားဆုံး စွန့်လွှတ်အနစ်နာခံမှုပဲ။ သူ့ကို မြန်မာပြည်သူတွေက – အထူးသဖြင့် ဗမာ ပြည်သူတွေကလို့ ကျမပြောသင့်တယ် – “အမေစု” လို့ ရည်ညွန်းပြောဆိုကြတာ အကြောင်းမဲ့တော့ မဟုတ်ပါဘူး။
(ဧရာဝတီ အင်္ဂလိပ်ပိုင်းပါ Author Examines Daw Aung San Suu Kyi’s Role as Mother to a Nation ကို ဘာသာပြန်သည်။)
You may also like these stories:
“ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်သည် ချွင်းချန်ထားလို့ မရတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်”
စစ်ကောင်စီကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို သွားတွေ့
ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် နိုင်ငံရေးမလုပ်ဖို့ သဘာဝတရားရိပ်သာဆရာတော် ပြောဆိုမှု အများဝေဖန်
ပါတီဝင်များ နောက်တကြိမ် လာတွေ့မှု ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် လက်မခံ
