နိုင်ငံတိုင်းတွင် နိုင်ငံသား ဥပဒေ ရှိကြသည်။ ထိုနည်းတူ မြန်မာနိုင်ငံတွင်လည်း ၁၉၈၂ ခုနှစ်က ချမှတ်ခဲ့သော နိုင်ငံသားဥပဒေကို ယနေ့ထက်ထိတိုင် အသုံးပြုနေဆဲဖြစ်သည်။ သို့သော်လည်း နိုင်ငံသားအများစုမှာ ဥပဒေများကို သိထားခြင်း မရှိကြပါ။ ထို့အပြင် မြန်မာနိုင်ငံသားအများစုသည် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများနှင့် အခြားသော အမေရိကန်နှင့် ဥရောပနိုင်ငံများတွင် ရောက်ရှိနေကြသည်။
နိုင်ငံတော်ကလည်း မြန်မာနိုင်ငံသားဟောင်းများကို ပြန်လည်ဖိတ်ခေါ်နေသည်။ ထို့အတွက် ၁၉၈၂ နိုင်ငံသား ဥပဒေပါ ပြဌာန်းချက်များအရ မည်သည့်အချိန်တွင် နိုင်ငံသားအဖြစ်ရပ်စဲခံရနိုင်သည်နှင့် နိုင်ငံသားအဖြစ် ပြန်လည်လျှောက်ချင်လျှင် မည်သို့လုပ်ဆောင်ရမည်ကို တင်ပြခြင်းလည်း ဖြစ်ပါသည်။
၁၉၈၂ ခုနှစ် မြန်မာနိုင်ငံသားဥပဒေ ပုဒ်မ ၁၆ ၏ ဖော်ပြချက်အရ နိုင်ငံသားတဦးသည် နိုင်ငံတော်မှ အပြီးအပိုင်ထွက်ခွာလျှင်ဖြစ်စေ၊ အခြားနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံသားအဖြစ် ခံယူလျှင် သို့မဟုတ် မှတ်ပုံတင်လျှင်ဖြစ်စေ၊ အခြားနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံကူးလက်မှတ် (သို့မဟုတ်) အလားတူလက်မှတ်ကို ထုတ်ယူလျှင်ဖြစ်စေ၊ နိုင်ငံသားအဖြစ်မှ ရပ်စဲသည်ဟု ပြဌာန်းထားပါသည်။
ထို့အပြင် မြန်မာနိုင်ငံသား ဥပဒေဆိုင်ရာ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများ (နိုင်ငံသားဆိုင်ရာ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများ) အပိုဒ် ၂၆ တွင် နိုင်ငံသားတဦးသည် ဥပဒေပုဒ်မ ၁၆ အရ အောက်ပါကိစ္စ တရပ်ကို ပြုလုပ်လျှင် နိုင်ငံသားအဖြစ်မှ ရပ်စဲကြောင်း ပြဌာန်းထားပါသည်။
(၁) နိုင်ငံတော်မှ အပြီးအပိုင်ထွက်ခွာခြင်း၊ (၂) အခြားနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံသားအဖြစ်ကို ခံယူခြင်း (သို့မဟုတ်) မှတ်ပုံတင်ခြင်း၊ (၃) မည်သူမည်ဝါဖြစ်ကြောင်း သက်သေခံလက်မှတ်ကို ကိုင်ဆောင်ပြီး နိုင်ငံတော်မှ အပြီးအပိုင်ထွက်ခွာခြင်း၊ (၄) အခြားနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံကူးလက်မှတ် (သို့မဟုတ်) အလားတူ လက်မှတ်ကို ထုတ်ယူခြင်း၊ မှတ်ချက်။ ။ (၁) နိုင်ငံတော်မှ အပြီးအပိုင်ထွက်ခွာခြင်းဆိုရာတွင် ဥပဒေနှင့်အညီ အပြီးအပိုင်ထွက်ခွာခြင်းအပြင် ဥပဒေမဲ့ ခိုးထွက်ခြင်း၊ နယ်စပ်မှ တိတ်တဆိတ်ထွက်ခွာခြင်း။ (၂) အလားတူလက်မှတ် ဆိုရာတွင် အရေးပေါ် ခရီးသွားလက်မှတ်၊ အခြားနိုင်ငံက ထုတ်ပေးသော မည်သူမည်ဝါဖြစ်ကြောင်း သက်သေခံလက်မှတ်တို့ ပါဝင်သည်ဟု ပြဌာန်းထားပါသည်။ ပြည်ပနိုင်ငံသို့ အကြောင်းအမျိုးမျိုးကြောင့် ရောက်ရှိနေသော မြန်မာနိုင်ငံသားများတွင် အခြားနိုင်ငံတခုခု၏ နိုင်ငံသားအဖြစ် ခံယူထားသူများ၊ အခြားနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံကူးလက်မှတ် (သို့မဟုတ်) ခရီးသွားလက်မှတ် (Traveling Document) ကိုင်ဆောင်ထားသူများ၊ အခြားနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံသား မဖြစ်သေးသော်လည်း အမြဲနေခွင့် (Permanent Resident) ကိုင်ဆောင်သူများနှင့် ဒုက္ခသည်လက်မှတ် ကိုင်ဆောင်ထားသူများ ပါဝင်ကြောင်း တွေ့ရပါသည်။
ခရီးသွားလက်မှတ်ကိုင်ဆောင်သူနှင့် အမြဲနေခွင့် (PR) ကိုင်ဆောင်ထားသူများသည် အခြားနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံသားအဖြစ် မရရှိကြသေးသော်လည်း လုပ်ထုံးလုပ်နည်းအပိုဒ် -၂၆ ပါ မှတ်ချက် (၂) အချက်တွင် ပါဝင်သဖြင့် ဥပဒေအရ နိုင်ငံသားအဖြစ်မှ ရပ်စဲခြင်းခံရမည် ဖြစ်ပါသည်။ ၁၉၈၂ ခုနှစ် မြန်မာနိုင်ငံသားဥပဒေ ပုဒ်မ ၂၂ တွင် “နိုင်ငံသားအဖြစ်မှ ရပ်စဲခံရသူ (သို့မဟုတ်) ရုပ်သိမ်းခံရသူသည် နိုင်ငံသား အဖြစ်ကိုသော်လည်းကောင်း၊ ဧည့်နိုင်ငံသား အဖြစ်ကိုသော်လည်းကောင်း၊ နိုင်ငံသား ပြုခွင့်ရသူ အဖြစ်ကိုသော်လည်းကောင်း ပြန်လည်လျှောက်ထားခွင့် မရှိစေရ” ဟု ပြဌာန်းထားပြီး လုပ်ထုံးလုပ်နည်း အပိုဒ် ၃၉ တွင် “နိုင်ငံသားအဖြစ်မှ ရပ်စဲခံရသူ (သို့မဟုတ်) ရုပ်သိမ်းခံရသူသည် နိုင်ငံခြားသား အဖြစ်သို့ ရောက်ရှိသွားသဖြင့် ထိုသူသည် နိုင်ငံခြားသားများနှင့် သက်ဆိုင်သော ဥပဒေများပါ ပြဌာန်းချက်များအတိုင်း လိုက်နာဆောင်ရွက်ရမည်။ ပျက်ကွက်လျှင် ထိုဥပဒေတရပ်အရ ပြည်နှင်ဒဏ် ပေးသည်အထိ အရေးယူခြင်းခံရမည်။ ထိုသူသည် ဥပဒေပုဒ်မ ၂၂ အရ နိုင်ငံသား (သို့မဟုတ်) ဧည့်နိုင်ငံသား (သို့မဟုတ်) နိုင်ငံသားပြုခွင့်ရသူ အဖြစ်ကို ပြန်လည်လျှောက်ထားခွင့်မရှိပါ” ဟု ဖော်ပြထားသဖြင့် ဒုက္ခသည်လက်မှတ် ကိုင်ဆောင်ထားသော ပြည်ပရောက် မြန်မာနိုင်ငံသားများမှလွဲ၍ အခြားနိုင်ငံသားအဖြစ် ခံယူသူများ၊ နိုင်ငံကူးလက်မှတ် (သို့မဟုတ်) ခရီးသွားလက်မှတ် ကိုင်သူများနှင့် အမြဲနေခွင့် (PR) ကိုင်ဆောင်သူများနှင့် အခြားနိုင်ငံ၏ မည်သူမည်ဝါဖြစ်ကြောင်း သက်သေခံလက်မှတ် ကိုင်ဆောင်ထားသူများသည် နိုင်ငံသားအဖြစ်မှ ရပ်စဲသွားသူများဖြစ်ကြောင်း မှတ်ယူရမည် ဖြစ်ပါသည်။
ထိုသူများသည် ဥပဒေပုဒ်မ ၂၂ အရ နိုင်ငံသား (သို့မဟုတ်) ဧည့်နိုင်ငံသား (သို့မဟုတ်) နိုင်ငံသား ပြုခွင့်ရသူအဖြစ်ကို ပြန်လည်လျှောက်ထားခွင့် မရှိကြောင်း တွေ့ရှိရပါသည်။
သို့သော်လည်း မြန်မာနိုင်ငံသားဥပဒေပုဒ်မ ၈ (က)တွင် နိုင်ငံတော်သမ္မတ (သို့မဟုတ်) ပြည်ထောင်စုအစိုးရ အဖွဲ့သည် နိုင်ငံတော်၏ အကျိုးငှာ မည်သူ့ကိုမဆို နိုင်ငံသား (သို့မဟုတ်) ဧည့်နိုင်ငံသား (သို့မဟုတ်) နိုင်ငံသားပြုခွင့်ရသူ အဖြစ် သတ်မှတ်နိုင်သည်ဟု ပြဌာန်းထားပြီး မြန်မာနိုင်ငံသား ဥပဒေဆိုင်ရာ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများ (နိုင်ငံသားဆိုင်ရာ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများ) အပိုဒ် ၂၅ (က) တွင်လည်း ဥပဒေအာဏာတည်သည့် ၁၉၈၂ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၁၅ ရက်နေ့ နောက်ပိုင်းတွင် ဥပဒေပုဒ်မ ၈ (က) ပါ ပြဌာန်းချက်အရမှ အပ နိုင်ငံခြားသားတဦးသည် မည်သည့်နည်းနှင့်မျှ နိုင်ငံသားအဖြစ်ကို ရရှိမည် မဟုတ်ပါ” ဟု ပြဌာန်းထားပါသည်။
ထို့ကြောင့် ပြည်ပရောက် မြန်မာနိုင်ငံသားများအနက် မြန်မာနိုင်ငံသားအဖြစ်မှ ရပ်စဲသွားသူများ အနေဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံသားအဖြစ် ပြန်လည်ခံယူလိုပါက ပုဒ်မ ၈ (က) တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း “နိုင်ငံတော်သမ္မတ (သို့မဟုတ်) ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့သည် နိုင်ငံတော်၏အကျိုးငှာ မည်သူ့ကိုမဆို နိုင်ငံသား (သို့မဟုတ်) ဧည့်နိုင်ငံသား (သို့မဟုတ်) နိုင်ငံသားပြုခွင့်ရသူ” အဖြစ် သတ်မှတ်ပေးနိုင်သဖြင့် နိုင်ငံတော်သမ္မတ (သို့မဟုတ်) ပြည်ထောင်စုအစိုးရအဖွဲ့၏ ဆုံးဖြတ်ချက် (သို့မဟုတ်) ခွင့်ပြုချက် (သို့မဟုတ်) နိုင်ငံသားအဆင့် သတ်မှတ်ချက် ရရှိရန် လိုအပ်မည် ဖြစ်ပါသည်။
ထိုသို့လျှောက်ထားလျှင်လည်း အဆင့်ပေါင်း မြောက်များစွာကို ဖြတ်သန်းရမည်။ အချိန်မည်မျှ ကြာမည်ဆိုသည်ကို မည်သူမျှ တပ်အပ်မပြောနိုင်ပါ။
(၁) ရာဇဝတ်ပြစ်မှု ကင်းရှင်း မရှင်း ဆိုသည်ကို ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာနက စုံစမ်းမည်။ (၂) လူဝင်မူကြီးကြပ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန လက်အောက်ရှိ မှတ်ပုံတင်ဌာနမှ မြန်မာနိုင်ငံသားဖြစ်ခဲ့သည်ကို မှန်ကန်ကြောင်း အတည်ပြုပေးရန် လိုအပ်သည်။ (၃) အမည်မည်း စားရင်းတွင် ပါဝင်နေသည် မပါဝင်နေသည်ကို စစ်ဆေးမည်။ (၄) အထက်ပါ ကိစ္စရပ်များ ရှင်းသွားလျှင် လူဝင်မူကြီးကြပ်ရေးဝန်ကြီးဌာန၏ အမြဲတမ်းအတွင်းဝန်မှ ဝန်ကြီး ၆ ပါးဆီသို့ ပို့ပြီး သဘောထား တောင်းခံမည်။ သဘောတူလျှင် (၅) မြန်မာနိုင်ငံသားဟောင်းများ စိစစ်ရေးကော်မတီသို့ ပေးပို့ပြီး သဘောထားတောင်းခံမည်။ (၆) ထိုအဖွဲ့မှ သဘောတူလျှင် နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒ ကော်မတီသို့ ပေးပို့ပြီး သဘောထား ထပ်မံတောင်းခံရဦးမည်။ (၇) ထို့နောက် ကက်ဘိနက် အစည်းအဝေးသို့ တင်သွင်းပြီး ကက်ဘိနက်မှ နိုင်ငံသားပြန်ပေးမည် မပေးမည်ကို ဆုံးဖြတ်မည်။ (၉) ကက်ဘိနက် ဆုံးဖြတ်ချက်အရ ပြန်ပေးမည်ဆိုလျှင် လူဝင်မူကြီးကြပ်ရေး ဝန်ကြီးဌာနသို့ ညွှန်ကြားချက် ရောက်ရှိလာပြီး လူဝင်မူကြီးကြပ်ရေးက သက်ဆိုင်ရာ မြို့နယ်လူဝင်မူကြီးကြပ်ရေးမှ လျှောက်ထားသူထံ ဆက်သွယ်ပြီး မှတ်ပုံတင် ပြန်ပေးပါသည်။
အဲဒီအချိန်ရောက်မှ သင်မြန်မာနိုင်ငံသား ပြန်ဖြစ်ပါမည်။ ကျနော်တော့ စောင့်နေတာ အခုဆို ၆ နှစ်ကျော်ပါပြီ။ မနေ့ကထက် စာရင် တရက်ပိုနီးလာပြီလို့ ခံစားရပါသည်။
အခြားနိုင်ငံများတွင် နေထိုင်နေသော မြန်မာနိုင်ငံသားဟောင်းများ အနေဖြင့် နိုင်ငံသားအဖြစ် ပြန်လည်လျှောက်ထားလိုလျှင် သက်ဆိုင်ရာ သံရုံးများတွင်လည်း လျှောက်ထားနိုင်ပါသည်။
(ဘိုကြည်သည် နိုင်ငံရေး အကျဉ်းသားများ ကူညီစောင့်ရှောက်ရေး အဖွဲ့(AAPP) ၏ တွဲဖက် အတွင်းရေးမှူး ဖြစ်ပါသည်။)
You may also like these stories:
ပြည်ပရောက်မြန်မာနိုင်ငံသားတွေကို ဥပဒေပြုပြီး ဖိတ်ခေါ်ပါ
လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင် လူရော မူပါ ပြုပြင်ပြောင်းလဲပါ