ကိုဗစ်-၁၉ ကူးစက်ရောဂါ စတင်ချိန်နောက်ပိုင်း ကမ္ဘာတဝန်းတွင် ကူးစက်မှုပေါင်း သန်း ၄၀ ကျော်ပြီး သေဆုံးမှု တသန်းကျော် ရှိလာသည်။ ထိုဗိုင်းရပ်သည် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံရေး၊ အလုပ်အကိုင်၊ စီးပွားရေး၊ ကုန်သွယ်ရေးနှင့် ဘဏ္ဍာရေးစနစ်များကို အကြီးအကျယ် ထိခိုက်စေပြီး ကုလသမဂ္ဂ ရေရှည်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး ပန်းတိုင်များ (UN SDGs) အောင်မြင်ရေး အားထုတ်မှုများကို အကြီးအကျယ် ထိခိုက်စေသည်။
ပြည်သူတရပ်လုံး၏ ညီညွတ်သော အားထုတ်မှုကြောင့် ထိုင်ဝမ်သည် စဉ်းစားဆင်ခြင်သော အရေးယူဆောင်ရွက်မှု၊ လျှင်မြန်သော တုံ့ပြန်မှု၊ ကြိုတင်ဖြန့်ကျက်မှုနှင့် ပွင့်လင်းမြင်သာမှု စသည့် မူလေးရပ်ဖြင့် ကမ္ဘာတဝန်း ကူးစက်ရောဂါကြောင့်ဖြစ်ပေါ်သော ခြိမ်းခြောက်မှုများကို တုံ့ပြန်ခဲ့သည်။
ထိုသေနင်္ဂဗျူဟာများကို လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်မှုဆိုင်ရာ အထူးပြုကွပ်ကဲမှုစနစ်များအဖြစ် ချမှတ်ပြီး အသေးစိတ်သော နယ်စပ်ထိန်းချုပ်မှုများကို အကောင်အထည်ဖေါ်ခြင်း၊ ဆေးဖက်ဆိုင်ရာ ရင်းမြစ်များကို လုံလောက်စွာ ပံ့ပိုးဖြန့်ချိခြင်း၊ နေအိမ်တွင် သီခြားခွဲထားစောင့်ကြည့်ခြင်းနှင့် သီးခြားခွဲထားခြင်း အစီအမံများနှင့် ပတ်သက်သည့် ဝန်ဆောင်မှုများ၊ သတင်းနည်းပညာစနစ်များ အသုံးပြုခြင်း၊ ပွင့်လင်းမြင်သာသော သတင်းများ ထုတ်ပြန်ခြင်းနှင့် တိကျသော စစ်ဆေးစမ်းသပ်မှုများ ပြုလုပ်ခြင်းတို့ဖြင့် မိမိတို့သည် ဗိုင်းရပ်စ်ကို ထိန်းချုပ်နိုင်လောက်အောင် ကံကြမ္မာက မျက်နှာသာပေးခဲ့သည်။
အောက်တိုဘာလ ၇ ရက်နေ့အထိ ထိုင်ဝမ်တွင် အတည်ပြုကူးစက်မှု ၅၂၃ ခုနှင့် သေဆုံးမှု ၇ ခုသာရှိသည်။ တချိန်တည်းတွင် နေ့စဉ်ဘဝနှင့် လုပ်ငန်းများက လူအများစုအတွက် ပုံမှန်နီးပါးရှေ့ဆက်နိုင်ခဲ့သည်။
အောက်တိုဘာလ ၇ ရက်နေ့အထိ ထိုင်ဝမ်တွင် အတည်ပြုကူးစက်မှု ၅၂၃ ခုနှင့် သေဆုံးမှု ၇ ခုသာရှိသည်။ တချိန်တည်းတွင် နေ့စဉ်ဘဝနှင့် လုပ်ငန်းများက လူအများစုအတွက် ပုံမှန်နီးပါးရှေ့ဆက်နိုင်ခဲ့သည်။
ကူးစက်ရောဂါများသည် နယ်နိမိတ်ကို မသိဘဲ နိုင်ငံရေး၊ လူမျိုးရေး၊ ဘာသာရေး သို့မဟုတ် ယဉ်ကျေးမှုအရ ခွဲခြားဆက်ဆံခြင်း မရှိကြောင်း ဤကမ္ဘာတဝန်း ကူးစက်ရောဂါက ကမ္ဘာကို အသိပေးလိုက်သည်။ ပေါ်ပေါက်လာနေသော ရောဂါများ၏ ခြိမ်းခြောက်မှုများကို ကိုင်တွယ်ရာတွင် နိုင်ငံများသည် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သင့်သည်။
ထိုအကြောင်းကြောင့် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ထိန်းချုပ်မှုကို တည်ငြိမ်အောင်လုပ်ပြီး ပြည်သူများအတွက် ဆေးဝါးရင်းမြစ် အလုံအလောက် ရှိလာသည့်အခါ ထိုင်ဝမ်သည် ကိုဗစ်-၁၉ နှင့်ပတ်သက်သည့် ဆွေးနွေးပွဲများ၊ အာရှပိစိဖိတ် စီးပွားရေးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး၏ ကျန်းမာရေးနှင့် စီးပွားရေးဆိုင်ရာ အဆင့်မြင့် ဆွေးနွေးပွဲများ (APEC’s High-Level Meeting on Health and the Economy) ကမ္ဘာ့ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုလေ့ကျင့်ရေးမူဘောင် (Global Cooperation Training Framework) နှင့် အခြားသော နှစ်နိုင်ငံ ဗီဒီယိုကွန်ဖရင့်များမှာတဆင့် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေး ကျွမ်းကျင်သူများနှင့် ပညာရှင်များနှင့် မိမိတို့၏ အတွေ့အကြံများကို စတင် မျှဝေပြီး သတင်းအချက်အလက် ဖလှယ်ခဲ့သည်။
၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် ဇွန်လအထိ ထိုင်ဝမ်သည် အွန်လိုင်း ညီလာခံပေါင်း ၈၀ ကျင်းပခဲ့ပြီး ထိုင်ဝမ်၏ စံနမူနာပုံစံကို နိုင်ငံပေါင်း ၃၂ နိုင်ငံမှ အစိုးရများ၊ ဆေးရုံများ၊ တက္ကသိုလ်များနှင့် သုတေသနလုပ်ငန်းများမှ ကျွမ်းကျင်သူများနှင့် မျှဝေခဲ့သည်။
ကာကွယ်ဆေးရရှိစေရေး ထိုင်ဝမ်သည် ကာကွယ်ဆေး မဟာမိတ်ဖြစ်သော GAVI ၊ ကူးစက်ရောဂါများကြိုတင်ပြင်ဆင်ရေး တီထွင်ဆန်းသစ်မှု ညွန့်ပေါင်းအဖွဲ (Coalition for Epidemic Preparedness Innovations) နှင့် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့တို့ ဦးဆောင်သည့် ကိုဗစ်-၁၉ ကာကွယ်ဆေး တကမ္ဘာလုံးရရှိရေး အဖွဲ့ COVID-19 Vaccines Global Access Facility (COVAX) တွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။
လိုအပ်နေသော နိုင်ငံများသို့ ဆေးဝါးကိရိယာများနှင့် ကမ္ဘာတဝန်း ကူးစက်ရောဂါတိုက်ဖျက်ရေးအကူအညီများအတွက် ထ်ိုင်ဝမ်၏ လှူဒါန်းမှုများကိုလည်း ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ခဲ့ပါသည်။ မိမိတို့သည် ဇွန်လအထိ ခွဲစိတ်ခန်းသုံး နှာခေါင်းစည်းမျက်နှာဖုံး ၅၁ သန်း၊ N95 နှာခေါင်စည်း ၁.၁၆ သန်း၊ သီးခြားခွဲထားသော ဝတ်စုံ ၆ သိန်းနှင့် နှာဖူးတွင် တိုင်းသော သာမိုမီတာ အပူချိန်တိုင်းစက် ၃၅၀၀၀ ကို နိုင်ငံပေါင်း ၈၀ ကျော်သို့ လှူဒါန်းခဲ့သည်။
ကာကွယ်ဆေးရရှိစေရေး ထိုင်ဝမ်သည် ကာကွယ်ဆေး မဟာမိတ်ဖြစ်သော GAVI ၊ ကူးစက်ရောဂါများကြိုတင်ပြင်ဆင်ရေး တီထွင်ဆန်းသစ်မှု ညွန့်ပေါင်းအဖွဲ (Coalition for Epidemic Preparedness Innovations) နှင့် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့တို့ ဦးဆောင်သည့် ကိုဗစ်-၁၉ ကာကွယ်ဆေး တကမ္ဘာလုံးရရှိရေး အဖွဲ့ COVID-19 Vaccines Global Access Facility (COVAX) တွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။
ထိုနောက် မိမိတို့အစိုးရသည် အောင်မြင်သော ကာကွယ်ဆေး ဖေါ်ထုတ်၊ ထုတ်လုပ်ရေး အရှိန်အဟုန် မြှင့်တင်ရေး၊ ထိုကာကွယ်ဆေးများကို ဈေးကွက်သို့ အမြန်ဆုံးပို့ဆောင်ရေးနှင့် ထိုကူးစက်ရောဂါဖြစ်ပွားမှု အဆုံးသတ်ရေး မျှော်လင့်ချက်များဖြင့် ပြည်တွင်းမှ ထုတ်လုပ်သူများကိုလည်း တက်ကြွစွာ ကူညီသည်။
ဖြစ်နိုင်ခြေရှိသော ကမ္ဘာတဝန်း ကူးစက်ရောဂါ နောက်ထပ်ကူးစက်မှုလှိုင်းနှင့် နီးကပ်လာသော တုပ်ကွေးရာသီအတွက် ကြိုတင်ပြင်ဆင်ရေး နှာခေါင်းစည်းမျက်နှာဖုံးများ ဝတ်ဆင်ရန်နှင့် လူမှု ခွဲခြားနေထိုင်မှုကို ဆက်လက်ကျင့်သုံးရန် ပြည်သူများကို အားပေးခြင်း၊ နယ်စပ်ပိုးမွှားကာကွယ်ရေး အစီအမံများ ပိုမိုကြံ့ခိုင်စေရန်၊ လူမှုအသိုင်းအဝန်း အခြေပြုကာကွယ်ရေးပြုလုပ်ရန်နှင့် ဆေးဖက်ဆိုင်ရာပြင်ဆင်မှုများ စသည့် သေနင်္ဂဗျူဟာများကို ထိုင်ဝမ်က ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားသည်။
ထို့အပြင် မိမိတို့သည် ကာကွယ်ဆေး ရရှိရန်နှင့် အကောင်းဆုံးကုထုံးများနှင့် တိကျသော ရောဂါရှာဖွေစမ်းသပ်မှုကိရိယာများ ဖေါ်ထုတ်ရန် ပြည်တွင်းပြည်ပ လုပ်ဖေါ်ကိုင်ဖက်များနှင့် တက်ကြွစွာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ပြီး ကမ္ဘာ့ပြည်သူ့ကျန်းမာရေး လုံခြံမှုကို ပူးတွဲကာကွယ်စောင့်ရှောက်သည်။
ထိုင်ဝမ်သည် ကမ္ဘာ့ပြည်သူ့ကျန်းမာရေးကွန်ရက်တွင် တပေါင်းတစည်းတည်းသော အစိတ်အပိုင်းဖြစ်ကြောင်း၊ ထိုင်ဝမ်၏ စံနမူနာပုံစံသည် ကမ္ဘာတဝန်းကူးစက်ရောဂါကို အခြားနိုင်ငံများ တိုက်ဖျက်ရာတွင် အထောက်အကူပြုကြောင်း ကိုဗစ်-၁၉ က သက်သေပြလိုက်ပြီးဖြစ်သည်။
ထိုင်ဝမ်သည် ကမ္ဘာ့ပြည်သူ့ကျန်းမာရေးကွန်ရက်တွင် တပေါင်းတစည်းတည်းသော အစိတ်အပိုင်းဖြစ်ကြောင်း၊ ထိုင်ဝမ်၏ စံနမူနာပုံစံသည် ကမ္ဘာတဝန်းကူးစက်ရောဂါကို အခြားနိုင်ငံများ တိုက်ဖျက်ရာတွင် အထောက်အကူပြုကြောင်း ကိုဗစ်-၁၉ က သက်သေပြလိုက်ပြီးဖြစ်သည်။
ပိုမိုကောင်းမွန်စွာနာလန်ထရေးအတွက် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့သည် ထိုင်ဝမ်ကို လိုအပ်သည်။
ကမ္ဘာ့ အများပြည်သူ ကျန်းမာရေး၊ ရောဂါတားဆီးကာကွယ်ရေးနှင့် လူ့အခွင့်အရေးမှ ကျန်းမာရေးအထိတို့တွင် ထိုင်ဝမ်၏ ကာလကြာမြင့်စွာ အကျိုးပြုမှုများကို အသိအမှတ်ပြုရန်နှင့် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့တွင် ထိုင်ဝမ်ပါဝင်ခြင်းကို အခိုင်အမာထောက်ခံကြရန် ကမ္ဘာ့ကျန်းမားရေးအဖွဲ့နှင့် သက်ဆိုင်ရာပါဝင်ပတ်သက်သူများကို ထိုင်ဝမ်က တိုက်တွန်းသည်။
ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့အစည်းအဝေးများ၊ ယန္တရားများနှင့် လှုပ်ရှားမှုများတွင် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ထိုင်ဝမ်ပါဝင်ခြင်းဖြင့် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံတွင် ပြဋ္ဌာန်းထားသည့် အခြေခံ လူ့အခွင့်အရေးမှ ကျန်းမာရေးအထိ အကောင်အထည်ဖေါ်ရေးနှင့် UN SDGs ဖေါ်ပြထားသည့် မည်သူကိုမျှနောက်ချန်မထားရန် ရည်မှန်းချက်အောင်မြင်ရေးအတွက် ကမ္ဘာ့ ကျန်နိုင်ငံများနှင့် အတူလုပ်ဆောင်ရန် မိမိတို့အတွက် အခွင့်အလမ်းရရှိ စေမည်ဖြစ်သည်။
(Dr. Chen Shih-chung သည် တရုတ် သမ္မတနိုင်ငံ (ထိုင်ဝမ်) ၏ ကျန်းမာရေးနှင့် ဖူလုံရေးဝန်ကြီး ဖြစ်သည်။ Taipei Economic and Cultural Office in Myanmar မှ ပေးပို့သော Support Taiwan’s inclusion in the post-COVID-19 global public health network ကို ဘာသာပြန်ဆိုသည်။)
You may also like these stories:
ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေး ၃ ဒေါ်လာဖြင့် ကမ္ဘာ့ကာကွယ်ဆေး မဟာမိတ် GAVI ရောင်းမည်
ကိုဗစ်-၁၉ ကိုအမြစ်ဖြတ်ရန် အစီအစဉ် သုံးရပ်
Remdesivir ဆေးက ကိုဗစ်လူနာသေဆုံးမှုကို အနည်းငယ်သာ လျှော့ချနိုင်ဟု WHO တွေ့ရှိ
သွေးရည်ကြည်လှူဖို့ ကျနော်တို့ ဖိတ်ခေါ်ပါတယ်
