တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင် စက်မှုထိပ်သီးနိုင်ငံ ၂၀ (G20) အစည်းအဝေး မတက်သည်မှာ အိန္ဒိယ ဝန်ကြီးချုပ် နရိန်ဒရာ မိုဒီကို မလေးစားသောကြောင့် မဟုတ်ဘဲ ပြည်တွင်းပြဿနာများကြောင့် ဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။
ထိုအချက်သည် ဖြစ်နိုင်သော်လည်း သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်သည် လေဖြတ်ထားသည်ဆိုသည့် ကောလာဟလများ ထွက်နေသောကြောင့် ပိုမိုဖြစ်နိုင်သည်မှာ မစ္စတာ ရှီသည် ကျန်းမာရေး မကောင်းသောကြောင့် သို့မဟုတ် ဆိုးရွားလာသော ကွန်မြူနစ်ပါတီတွင်း တိုက်ပွဲများကြောင့် ဘေဂျင်းမှ မထွက်ခွာနိုင်ဟု ခံစားရသောကြောင့် ဖြစ်နိုင်သည်။
မစ္စတာ မိုဒီကို မလေးမစားလုပ်သည်ဆိုသည့် ပြောဆိုချက်တွင် ပြဿနာအချို့ရှိသည်။ ပထမဆုံးအချက်မှာ မစ္စတာ ရှီသည် အိမ်ရှင်နိုင်ငံနှင့် ပြဿနာရှိသည်ဖြစ်စေ၊ မရှိသည်ဖြစ်စေ G20 အစည်းအဝေးသို့ ပျက်ကွက်ခြင်း မရှိပေ။ ယခုတကြိမ် ပျက်ကွက်ခြင်းသည် သူ၏ တရုတ်ဗဟိုပြုကမ္ဘာ ရည်မှန်းချက်ကို မြှင့်တင်မည့် အခွင့်အလမ်းအား လက်လျှော့စွန့်လွှတ်ခြင်း ဖြစ်သောကြောင့် အထူးကြီးမားသည့် ပြဿနာဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် မစ္စတာ ရှီသည် BRICS (ဘရာဇီး၊ ရုရှား၊ အိန္ဒိယ၊ တရုတ်၊ တောင်အာဖရိ) စင်မြင့်ကို စက်မှုထိပ်သီး ၇ နိုင်ငံ (G7) အဆင့်သို့ မြှင့်တင်ရန် ကြိုးစားနေချိန်တွင် BRICS ကို ထိခိုက်မည်ဖြစ်ကြောင်း သိမည်ဖြစ်သည်။
မည်သို့ဖြစ်စေ သမ္မတ ရှီသည် ယခုတလော ခရီးသိပ်မသွားပေ။ သူသည် နိုဝင်ဘာလတွင် အမေရိကန်၊ ဆန်ဖရန်စစ္စကို၌ ကျင်းပမည့် အာရှ-ပစိဖိတ် စီးပွားရေးညီလာခံ (APEC) ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲသို့ မတက်ရောက်ဟုလည်း ခြိမ်းခြောက်နေသည်။ မစ္စတာ ရှီသည် ယခု အပတ်အတွင်း အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၊ ဂျကာတာတွင် ကျင်းပသည့် အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအသင်း (အာဆီယံ) အစည်းအဝေးသို့ အချို့ ထင်ထားသလို မတက်ရောက်ပေ။
သမ္မတ ရှီသည် ယခုတလော ခရီးသိပ်မသွားပေ။ သူသည် နိုဝင်ဘာလတွင် အမေရိကန်၊ ဆန်ဖရန်စစ္စကို၌ ကျင်းပမည့် အာရှ-ပစိဖိတ် စီးပွားရေးညီလာခံ (APEC) ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲသို့ မတက်ရောက်ဟုလည်း ခြိမ်းခြောက်နေသည်။
မည်သို့ဆိုစေ ကွန်မြူနစ်ပါတီထိပ်ပိုင်းတွင် ဖရိုဖရဲဖြစ်နေသည်။ မှတ်သားစရာအကောင်းဆုံးမှာ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဟောင်း ချင်ကန်းကို ကွပ်မျက်လိုက်သည်ဆိုသည့် ကောလာဟလများ ရှိနေသည်။ ကောလာဟလများသည် သေချာပေါက်နီးပါး မှားသော်လည်း ကောလာဟလများ ရှိနေခြင်း (၎င်းတို့ကို ပျံ့နှံ့ခွင့်ပေးခြင်း) သည် ဘေဂျင်းတွင် တခုခု အလွန်မှားယွင်းနေကြောင်း ဖော်ပြသည်။
ချင်သည် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနတွင် မိုးကျရွှေကိုယ်ဖြစ်ပြီး လွန်ခဲ့သောနှစ် ဒီဇင်ဘာလကုန်ကမှ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဖြစ်လာသည်။ သူ့ကို အများပြည်သူမြင်ကွင်းတွင် နောက်ဆုံးတွေ့ရသည်မှာ ဇွန်လ ၂၅ ရက်နေ့က ဖြစ်သည်။
တချိန်တည်းတွင် နိုင်ငံ၏ နျူကလီးယားလက်နက် အားလုံးနီးပါးကို တာဝန်ယူရသည့် ဒုံးကျည်တပ်ဖွဲ့တွင်လည်း မကြုံဖူးသည့် ရာထူးအပြောင်းအလဲများ ရှိနေသည်။ ထိုဌာနခွဲ၏တပ်မှူး လီ ယုချောင်နှင့် နိုင်ငံရေးမှူး ရှုကျုံပေါ်တို့ကို ယခုနှစ်အတွင်း ထူးခြားသော ရာထူးအပြောင်းအလဲတွင် အစားထိုးလိုက်သည်။ ထို့နောက် ၎င်းတို့ကို အများပြည်သူ မြင်ကွင်းတွင် မတွေ့ရတော့ပေ။ လီသည် ထိုရာထူးကို ၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလက ရခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။
အခြား ရာထူးအပြောင်းအလဲ အများအပြားသည် လျင်မြန်သော ရာထူးအပြောင်းအလဲများသာ ဖြစ်သော်လည်း မစ္စတာ ရှီက မကြာသေးမီကမှ ခန့်ထားသူများသည် ကာလတိုအတွင်း ဖယ်ရှားခံရသည်မှာ တုန်လှုပ်စရာ ကောင်းသည်။ ချင်ကန်းသည် ရှီကျင့်ဖျင်၏ အချစ်တော်ဖြစ်သည်ဟု ကျော်ကြားသည်။
“ပထမ အငယ်တန်းအရာရှိတွေကို ဖြုတ်ချတယ်။ နောက်တော့ အဆင့်မြင့်အရာရှိတွေ ကျဆုံးတယ်။ နောက်ဆုံးတော့ အဓိကပစ်မှတ်ဖြစ်တဲ့ ထိပ်ဆုံးက လူက သူ့ရာထူးဟာ သူ့ကို မကာကွယ်နိုင်တော့ဘဲ ပြိုလဲတယ်။ တဆင့်ချင်းဖြုတ်ယူရတဲ့ Jenga ကစားနည်းလိုပဲ”
“တရုတ်ကွန်မြူနစ်စနစ် သမိုင်းတလျှောက်မှာ နိုင်ငံရေးအရ သုတ်သင်တာက ကြိုတင်ခန့်မှန်းလို့ရတဲ့ ပုံစံနဲ့လာတာ” ဟု ကနေဒါနိုင်ငံ၊ အော့တဝါ အခြေစိုက် မက်ဒေါ်နယ် လော်ရီးယား အင်စတီကျု (MLI) မှ ချားလ်ဘာတန်က ပြောသည်။ “ပထမ အငယ်တန်းအရာရှိတွေကို ဖြုတ်ချတယ်။ နောက်တော့ အဆင့်မြင့်အရာရှိတွေ ကျဆုံးတယ်။ နောက်ဆုံးတော့ အဓိကပစ်မှတ်ဖြစ်တဲ့ ထိပ်ဆုံးက လူက သူ့ရာထူးဟာ သူ့ကို မကာကွယ်နိုင်တော့ဘဲ ပြိုလဲတယ်။ တဆင့်ချင်းဖြုတ်ယူရတဲ့ Jenga ကစားနည်းလိုပဲ” ဟု ပြောသည်။
သို့သော် ယခုဖြစ်ပွားနေသည့် အခြေအနေသည် ကွဲပြားခြားနားသည်။ “နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ချင်ကန်းနဲ့ စစ်တပ် ထိပ်တန်းခေါင်းဆောင်တွေ ထူးထူးခြားခြား ပျောက်ကွယ်သွားတာက ဘယ်က ဘယ်လိုဖြစ်လာမှန်း မသိရဘူး။ ခိုင်မာတဲ့ ရှင်းလင်းချက်လည်း မရှိဘူး” ဟု ဘေဂျင်းရှိ ကနေဒါ သံရုံးတွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ဖူးသူ ဘာတန်က ပြောသည်။ “သူတို့တွေ ဖြစ်ချင်တိုင်းဖြစ်နေတာနဲ့ ထုတ်ပယ်ခံရသူတွေက ရှီကျင့်ဖျင်နဲ့ အနီးကပ်တွေ ဖြစ်တယ် ဆိုတဲ့အချက်က တရုတ် ကွန်မြူနစ်ပါတီသမိုင်းမှာ မကြုံဖူးတဲ့ ထိန်းချုပ်မရတဲ့ အုံကြွမှုစတင်နေတဲ့ သဘောပဲ” ဟုလည်း ၎င်းကပြောသည်။
ကမ္ဘာတွင် အကျိုးဆက် အများဆုံး ဖြစ်ပေါ်မှုများသည် တရုတ်အစိုးရတွင် ယနေ့ဖြစ်ပေါ်နေသည်။ ကံမကောင်း အကြောင်းမလှစွာပင် မည်သည်တို့ဖြစ်နေသည်ကို မိမိတို့မသိရသော်လည်း လွန်ခဲ့သော လအနည်းငယ်အတွင်း ရှင်းလင်းချက်မရှိ ထူးခြားသောဖြစ်ရပ်များက ကွန်မြူနစ်ပါတီ ထိပ်ပိုင်းတွင် တစုံတရာလွဲချော်နေကြောင်း ဖော်ပြနေသည်။
ထိုကောလာဟလများသည် အကျပ်အတည်းအမျိုးမျိုး နောက်ခံတွင် ပေါ်ပေါက်နေခြင်း ဖြစ်သည်။ ကြွေးမြီများ မပေးဆပ်နိုင်ခြင်း၊ အိမ်ခြံမြေဈေးနှုန်း ပြိုကျခြင်း၊ စီးပွားရေး နှေးကွေးမှု၊ စားနပ်ရိက္ခာမလုံလောက်မှု ဆိုးရွားလာခြင်း၊ ပျက်စီးယိုယွင်းနေသော သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်နှင့် ကျဆုံးနေသော ဒေသဆိုင်ရာ အစိုးရများ စသည့် အခြေအနေများ နောက်ခံတွင် ဖြစ်ပွားနေခြင်းဖြစ်သည်။ တရုတ်ပြည်သူများသည် မျှော်လင့်ချက် ကင်းမဲ့နေသည်။ တရုတ်ပြည်သူများသည် လူ့အဖွဲ့အစည်းပြင်ပတွင် နေထိုင်ရန် ရွေးချယ်ကြ သို့မဟုတ် တရုတ်နိုင်ငံမှ စံချိန်တင် အရေအတွက်ဖြင့် ထွက်ပြေးနေကြသည်။
လွန်ခဲ့သော အောက်တိုဘာလမှ စတင်ပြီး ထူးခြားသော ဆန္ဒပြပွဲ အများအပြား ရှိခဲ့သည်။ ဥပမာအားဖြင့်ဆိုရပါက နိုဝင်ဘာလ ၂၄ ရက်နေ့က မီးလောင်မှုကြောင့် တနိုင်ငံလုံးတွင် ဆန္ဒပြပွဲများ ဖြစ်ပွားသည်။ ကြိုတင်ညှိနှိုင်းမှု၊ ခေါင်းဆောင်မှုနှင့် အဖွဲ့အစည်းမရှိဘဲ ပြည်သူများသည် လမ်းမများပေါ်ထွက်လာပြီး ရှီနှင့် ကွန်မြူနစ်ပါတီ နုတ်ထွက်ရန် တောင်းဆိုကြသည်။
လူထု မကျေနပ်မှုအတွက် သူ့တွင် ဖြေရှင်းရန် နည်းလမ်းတခုသာ ရှိသည်။ စစ်ပွဲသာဖြစ်သည်။ တရုတ်ပြည်သူများကို သူ စည်းရုံးသည်။ သူသည် စစ်အကြောင်း အခွင့်အရေးရတိုင်းပြောပြီး စကားမရပ်နိုင်ဖြစ်နေသည်။
ထိုမတည်ငြိမ်မှုများအတွက် သမ္မတ ရှီတွင် အဖြေမရှိပေ။ အားလုံးနီးပါးက နိုင်ငံတော်ထိန်းချုပ်မှုကို ရည်ရွယ်သည့် သူ၏ ပြည်တွင်းရေးမူဝါဒများသည် အခြေအနေကို ပိုမိုဆိုးရွားစေသည်။ လူထု မကျေနပ်မှုအတွက် သူ့တွင် ဖြေရှင်းရန် နည်းလမ်းတခုသာ ရှိသည်။ စစ်ပွဲသာဖြစ်သည်။ တရုတ်ပြည်သူများကို သူ စည်းရုံးသည်။ သူသည် စစ်အကြောင်း အခွင့်အရေးရတိုင်းပြောပြီး စကားမရပ်နိုင်ဖြစ်နေသည်။
သို့သော် သူသည် စကားသက်သက်သာ ပြောနေသည် မဟုတ်ပေ။ သမ္မတ ရှီသည် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်နောက်ပိုင်း အကြီးမားဆုံး စစ်ရေးတည်ဆောက်မှု ပြုလုပ်နေသည်။ သူသည် အစိုးရကို အရေးယူပိတ်ဆို့မှု ခံနိုင်အောင် လုပ်နေသည်။ သူသည် သီးနှံနှင့် ကုန်ပစ္စည်းများ သိုလှောင်နေသည်။ အတိတ်နိမိတ် မကောင်းသည်မှာ သမ္မတ ရှီသည် တရုတ်အရပ်သားများကို စစ်ပွဲအတွက် စည်းရုံးလှုပ်ရှားနေခြင်း ဖြစ်သည်။
တရုတ်နိုင်ငံ တည်ငြိမ်သည်ဟု မိမိတို့ မယူဆနိုင်ပေ။ ရှီကျင့်ဖျင်သည် အိန္ဒိယကို မကြိုက်သောကြောင့် နယူးဒေလီသို့ မသွားခြင်းဖြစ်သည်ဟု ရိုးရှင်းစွာ မိမိတို့ မယူဆနိုင်ပေ။
လွန်ခဲ့သောလက ဘေ့တိုင်ဟာတွင် ပြုလုပ်သည် ကွန်မြူနစ်ပါတီ ဝါရင့်ခေါင်းဆောင်ဟောင်းများ နှစ်ပတ်လည် ဆွေးနွေးပွဲတွင် ဝါရင့်ခေါင်းဆောင်ဟောင်းများက ရှီကျင့်ဖျင်ကို သွန်သင်ဆုံးမခဲ့သည်ဟု Nikkei သတင်းဌာနက ယခုလ ၅ ရက်နေ့တွင် ဖော်ပြသည်။ ထိုသတင်း၏ တိကျမှုနှင့်ပတ်သက်ပြီး တရုတ်ရေးရာ လေ့လာသူများက အငြင်းပွားသော်လည်း ရှီ၏ ခေါင်းဆောင်မှုနှင့် ပတ်သက်ပြီး ကျယ်ပြန့်သော စိတ်မချမ်းမြေ့မှု ရှိကြောင်း ထင်ရှားသည်။
သမ္မတ ရှီသည် အများအပြားထံမှ အာဏာနှင့် ငွေကြေး ရယူခဲ့ပြီး ၎င်းတို့သည် နိုင်ငံအခြေအနေ မကောင်းသောအခါ လက်စားချေရန် မျှော်လင့်နေသည်။ ဘာတန် ထောက်ပြသည့်အတိုင်း ယခုအခါ တရုတ်အစိုးရသည် တည်ငြိမ်သည်ဟု ယုံကြည်ရန် ခက်ခဲသည့် စိတ်ဖိစီးမှု လက္ခဏာအများအပြား တွေ့နေရသည်။
ထို့ကြောင့် တရုတ်နိုင်ငံ တည်ငြိမ်သည်ဟု မိမိတို့ မယူဆနိုင်ပေ။ ရှီကျင့်ဖျင်သည် အိန္ဒိယကို မကြိုက်သောကြောင့် နယူးဒေလီသို့ မသွားခြင်းဖြစ်သည်ဟု ရိုးရှင်းစွာ မိမိတို့ မယူဆနိုင်ပေ။
(The Telegraph ပါ Gordon G Chang ၏ Xi Jinping isn’t missing G20 to snub Modi. He’s battling plots at home ကို ဘာသာပြန်သည်။ )
You may also like these stories:
ရှီကျင့်ဖျင် အမေရိကန် သွားရောက်ရေး တရုတ်လေသံပျော့လာ
ရှီကျင့်ဖျင် တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီ မဟာခေါင်းဆောင်ကြီး ဖြစ်လာပြီ
လာမယ့် ပါတီကွန်ဂရက်မှာ ရှီကျင့်ဖျင်ကို အားလုံးက စောင့်ကြည့်နေ
တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ချင်ကန်းနေရာတွင် ဝမ်ယိကို ပြန်ခန့်
