နိုဘယ်ဆုရှင် ပါမောက္ခ မူဟာမက် ယူနွတ်၏ ခေါင်းဆောင်မှု ခေတ်သစ်သို့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ရောက်လာသောအခါ တကမ္ဘာလုံးက မျှော်လင့်ချက်၊ မျှော်မှန်းချက်များဖြင့် စောင့်ကြည့်နေကြသည်။ ကျောင်းသားများ ဦးဆောင်သည့် ဆန္ဒပြပွဲများနှင့် နိုင်ငံရေး အုံကြွမှုမှ ထွက်ပေါ်လာသော သူ၏ခေါင်းဆောင်မှုသည် ပဋိပက္ခကြောင့် ဒုက္ခရောက်နေသောဒေသတွင် ဒီမိုကရေစီနှင့် တရားမျှတမှု အောင်ပွဲ၏ သင်္ကေတဖြစ်သည်။
သို့သော် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်သည် ဒဏ်ရာများကို ပြန်လည် ကုစား၊ ထူထောင်ရန် ပြည်တွင်းကို ကြည့်သောအခါ ခေါင်းဆောင်မှုသစ်အနေဖြင့် လွန်စွာလိုအပ်သော အိမ်နီးချင်းမြန်မာကို မျှော်ကြည့်ရန် တောင်းဆိုခံသင့်ပါသည်။
နိုဘယ်ဆုရှင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်၏ ခေါင်းဆောင်မှုအောက်မှ တခါက မျှော်လင့်ချက် မီးရှူးတန်ဆောင် ဖြစ်ခဲ့သော မြန်မာသည် ၂၀၂၁ ခုနှစ် စစ်အာဏာသိမ်းမှု နောက်ပိုင်းတွင် ဖရိုဖရဲဖြစ်နေသည်။ မြန်မာတွင် ယခုအခါ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု ဖြစ်လုနီးပါးဖြစ်နေပြီး သောင်းနှင့်ချီသော ပြည်သူများကို ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်သော စစ်ကောင်စီက ဖမ်းဆီး၊ နှိပ်စက်၊ သတ်ဖြတ်နေသည်။ ဖမ်းဆီးခံရသူများတွင် မြန်မာ၏ လွတ်မြောက်ရေးတိုက်ပွဲ သင်္ကေတ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်လည်း ပါဝင်ပြီး တဦးတည်း ချုပ်နှောင်ထားခံရကာ သူ၏ ကံကြမ္မာကို မသိနိုင်တော့ပေ။
ရိုဟင်ဂျာ အကျပ်အတည်းသည် ရသင့်ရထိုက်သည့် ကမ္ဘာ့အာရုံစိုက်မှု ရရှိပြီး ချိုးနှိမ်ဆက်ဆံခံရသူများအပေါ် ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်သော ဖိနှိပ်မှုကို ဖွင့်ချသည်။ သို့သော် ထိုကြေကွဲစရာ ဇာတ်လမ်းသည် မြန်မာကို ဆယ်စုနှစ်ပေါင်းများစွာ ထိခိုက်နစ်နာစေသည့် ပိုမိုကျယ်ပြန့်သော စနစ်တကျ အကြမ်းဖက်မှုဇာတ်လမ်းမှ အခန်းတခန်းသာ ဖြစ်သည်။ ထိုဒုက္ခများကို ရိုဟင်ဂျာများသာမက စစ်တပ်ဖိနှိပ်မှုကို ကာလကြာမြင့်စွာ ခံစားရသည့် အမျိုးမျိုးသော လူမျိုးစုများလည်း ခံစားကြရသည်။
ရိုဟင်ဂျာ အကျပ်အတည်းသည် ရသင့်ရထိုက်သည့် ကမ္ဘာ့အာရုံစိုက်မှု ရရှိပြီး ချိုးနှိမ်ဆက်ဆံခံရသူများအပေါ် ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်သော ဖိနှိပ်မှုကို ဖွင့်ချသည်။ သို့သော် ထိုကြေကွဲစရာ ဇာတ်လမ်းသည် မြန်မာကို ဆယ်စုနှစ်ပေါင်းများစွာ ထိခိုက်နစ်နာစေသည့် ပိုမိုကျယ်ပြန့်သော စနစ်တကျ အကြမ်းဖက်မှုဇာတ်လမ်းမှ အခန်းတခန်းသာ ဖြစ်သည်။ ထိုဒုက္ခများကို ရိုဟင်ဂျာများသာမက စစ်တပ်ဖိနှိပ်မှုကို ကာလကြာမြင့်စွာ ခံစားရသည့် အမျိုးမျိုးသော လူမျိုးစုများလည်း ခံစားကြရသည်။
ထိုပြဿနာများကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရန် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်၏ အားထုတ်မှုများသည် ၂၀၁၇ တွင် အာရကန် ရိုဟင်ဂျာ ကယ်တင်ရေးတပ် (ARSA) က တိုက်ခိုက်မှုများလုပ်ပြီး စစ်တပ်၏ ဖြိုခွဲမှုဖြစ်စေသောအခါ လမ်းကြောင်းလွဲသွားစေသည်။
ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် တရားမျှတမှုအတွက် ရခိုင်အကျပ်အတည်း ဖြေရှင်းရန် ကွယ်လွန်သူ မစ္စတာ ကိုဖီအာနန်ကို လေ့လာစမ်းစစ်မှု ပြုလုပ်စေရန် သူ၏ဆုံးဖြတ်ချက်က အထင်အရှား ပြသနေသည်။ သို့သော် အခြေအနေ အလျင်အမြန် ဆိုးရွားသွားပြီး ကျယ်ပြန့်သော ဒုက္ခများနှင့် နေရပ်စွန့်ခွာမှုများ ဖြစ်လာသည်။
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ခေါင်းဆောင်သစ်အဖြစ် ပါမောက္ခ ယူနွတ်သည် ထူးခြားသော သြဇာရှိသည့် အနေအထားရှိသည်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်သည် မြန်မာနှင့် နယ်နိမိတ် ထိစပ်နေပြီး ရိုဟင်ဂျာ ဒုက္ခသည်များ ဝင်ရောက်မှုကြောင့် တိုက်ရိုက်ထိခိုက်ရသည်။
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ခေါင်းဆောင်ပိုင်းသည် ၎င်းတို့၏ နယ်နိမိတ်များအတွင်းတွင်သာမက မြန်မာမှ နိုင်ငံရေး အကျဉ်းသားများ လွတ်မြောက်ရေးနှင့် ဒီမိုကရေစီ ပြန်လည် ထိန်းသိမ်းရေးကို အားပေးရာတွင်ပါ သြဇာကြီးမားသော အင်အားစု ထာဝရဖြစ်နိုင်သည်။
သြဂုတ်လ ၁၆ ရက်နေ့က ပေးပို့သော စာတစောင်တွင် ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေ အတွင်းရေးမှူးချုပ် မစ္စတာ အန်တိုနီယို ဂူတာရက်ဇ်က နိုင်ငံသားအားလုံး အထူးသဖြင့် လူနည်းစုများကို ကာကွယ်ရန်နှင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ရှိ ရိုဟင်ဂျာ ဒုက္ခသည် ၁ သန်း၏ ဘဝအဆင်ပြေရေးကို ကာကွယ်ရန် ပါမောက္ခ ယူနွတ် အစိုးရ၏ အရေးပေါ်လိုအပ်ချက်ကို အလေးထားဖော်ပြသည်။
စစ်မှန်သော ပြန်လည်သင့်မြတ်ရေးနှင့် ရိုဟင်ဂျာများ မြန်မာသို့ ဘေးကင်းစွာ ပြန်လည် ပို့ဆောင်ရေးအတွက် တခုတည်းသော မျှော်လင့်ချက်သည် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို ချက်ချင်း ပြန်လွှတ်ပေးရေးနှင့် အပြည့်အဝ ဒီမိုကရေစီနည်းကျ ရွေးကောက်ခံ အစိုးရပေါ် မူတည်သောကြောင့် သူ၏ စကားများသည် အချိန်အခါနှင့် ကိုက်ညီသော စကားများဖြစ်သည်။ ထိုသို့ သမိုင်းဝင် မြင့်မြတ်သော ရလဒ်ရရှိစေရန် သော့ချက် သင့်တွင်ရှိကြောင်း မိမိတို့ ယုံကြည်သည်ဟုလည်း ထိုစာတွင် ဖော်ပြထားသည်။
ယနေ့ မိမိတို့ကမ္ဘာတွင် နက်ရှိုင်းသော အမှန်တရား အကျပ်အတည်းတခု ရှိသည်။ သတင်းမှားနှင့် အချက်အလက်ကို ပုံဖျက်သောကြောင့် ဖြစ်လာသည့် အကျပ်အတည်းဖြစ်သည်။ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို လူအများအပြားက လူကြမ်းအဖြစ် ပုံဖော်ကြပြီး စစ်တပ်နှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သည်ဆိုသည့် စွပ်စွဲချက်များက သူ၏ သမိုင်းကို အကျည်းတန်စေသည်။
ယနေ့ မိမိတို့ကမ္ဘာတွင် နက်ရှိုင်းသော အမှန်တရား အကျပ်အတည်းတခု ရှိသည်။ သတင်းမှားနှင့် အချက်အလက်ကို ပုံဖျက်သောကြောင့် ဖြစ်လာသည့် အကျပ်အတည်းဖြစ်သည်။ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို လူအများအပြားက လူကြမ်းအဖြစ် ပုံဖော်ကြပြီး စစ်တပ်နှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သည်ဆိုသည့် စွပ်စွဲချက်များက သူ၏ သမိုင်းကို အကျည်းတန်စေသည်။
သို့သော် သက်သေအထောက်အထားများက ထိုစွပ်စွဲချက်များကို အခိုင်အမာ ပယ်ဖျက်နေသည်။ စာရေးသူကိုယ်တိုင်နှင့် လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက် ဖားဂတ် ဟာလို၏ အတွဲ ၄ တွဲရှိ ကျယ်ပြန့်သော မှတ်တမ်းတွင် ဖော်ပြထားသည့် သူ၏ မိန့်ခွန်းများနှင့် လုပ်ဆောင်မှုများသည် တရားမျှတမှုနှင့် ဒီမိုကရေစီအတွက် စိတ်ပိုင်းဖြတ်ချက် ခိုင်မာသည့် ခေါင်းဆောင်တဦးဖြစ်ကြောင်း ပြသနေသည်။
မြန်မာနိုင်ငံအခြေအနေ ဆိုးရွားနေသည်။ ရုရှားနှင့်တရုတ်ကဲ့သို့ ကမ္ဘာ့အင်အားကြီးနိုင်ငံများက ရောင်းချသည့် လက်နက်များသည် ပဋိပက္ခကို မီးထိုးပေးနေပြီး နိုင်ငံကို ချောက်ကမ်းပါးသို့ တွန်းပို့နေသည်။ ကမ္ဘာက လျစ်လျူရှုမထားနိုင်ပေ။ ထိုသို့သော အခြေအနေတွင် စာရေးသူက ပါမောက္ခ ယူနွတ်ကို မေတ္တာရပ်ခံခြင်း ဖြစ်သည်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်မှ သူ၏ ခေါင်းဆောင်မှုသည် မြန်မာမှ သမိုင်းလမ်းကြောင်းကို သြဇာသက်ရောက်ရန် ရှားပါးသော အခွင့်အလမ်းတခု ပေးနေသည်။
အသောက ငြိမ်းချမ်းရေး သဘောတူညီချက်များ (Ashoka Peace Accords) ကို မိမိတို့ အဆိုပြုသည်။ ထိုသဘောတူညီချက်များမှာ မြန်မာ့ဒီမိုကရေစီ ခေါင်းဆောင်များကို ချက်ချင်းလွှတ်ပေးရန်နှင့် နိုင်ငံကို ဝါးမြိုတော့မည့် အကြမ်းဖက်မှုများ ရပ်ဆိုင်းရန် တောင်းဆိုခြင်းပင်ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာသည် ငြိမ်းချမ်းရေး၊ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေးနှင့် ပြန်လည်သင့်မြတ်ရေးကို တောင်းဆိုပြီး နိုင်ငံတော် ကမကထပြု လူသတ်မှုကို အလိုမရှိပေ။ ထိုအစီအစဉ်သည် အာဏာရှင်စနစ်အပေါ် အမှန်တရား၊ ဂုဏ်သိက္ခာနှင့် အသိတရား၏ စွမ်းအားက အနိုင်ရမည့် မြန်မာတွင် ဒုတိယ လွတ်လပ်ရေးလှိုင်း၏ နိဒါန်းဖြစ်နိုင်သည်။
ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်၏ ရှေ့နေ ဦးကိုနီကို လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခြင်းသည် ပေးဆပ်ရသည့် အရင်းအနှီးများကို ကြောက်မက်ဖွယ် သတိပေးလိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။ မြေးကို ချီထားစဉ် နေ့ခင်းကြောင်တောင်တွင် သူ့ကို သတ်ဖြတ်ခြင်းသည် လူပုဂ္ဂိုလ်တဦးကို တိုက်ခိုက်မှု ဖြစ်ရုံသာမက တရားမျှတမှု၊ လွတ်လပ်မှုနှင့် တရားဥပဒေ စိုးမိုးမှုကိုလည်း တိုက်ခိုက်လိုက်ခြင်းဖြစ်သည်။ ထိုရက်စက်ကြမ်းကြုတ်သော လုပ်ရပ်သည် နိုင်ငံတကာ ကြားဝင်ဆောင်ရွက်မှု အရေးပေါ် လိုအပ်ကြောင်း မီးမောင်းထိုးပြနေသည်။
ပါမောက္ခ ယူနွတ်သည် မြန်မာ့အပြောင်းအလဲတွင် ကူပေးနိုင်သည်။ သူ၏ ထုတ်ဖော်ပြောဆိုမှု၊ သြဇာနှင့် စိတ်ဓာတ်ရေးရာ သြဇာအာဏာသည် မြန်မာတွင် ဖြစ်ပွားနေသည့် မတရားမှုများကို ဖော်ထုတ်ပြီး ကမ္ဘာက အရေးယူစေနိုင်သည်။ မကြာသေးမီက ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်မှ အောင်ပွဲသည် စိတ်ဓာတ်ခွန်အား ဖြစ်စေနိုင်သည်။ သတ္တိနှင့် အသိတရားတို့ ပေါင်းစပ်လိုက်သောအခါ ဖြစ်လာနိုင်သည့် အခြေအနေကို ပြသလိုက်ခြင်းပင် ဖြစ်သည်။
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်တွင်ကဲ့သို့ပင် မြန်မာပြည်သူများသည် လွတ်လပ်မှု၊ တရားမျှတမှုနှင့် ဒီမိုကရေစီ ပြန်လည် ထိန်းသိမ်းရေးကို တောင့်တကြသည်။ မြန်မာမှ ထောင်များအတွင်း အင်အားချိနဲ့နေသည့် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နှင့် ထောင်ပေါင်းများစွာသော နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားများ လွတ်မြောက်ရေးသည် မြန်မာ၏ အနာဂတ်အတွက် လိုအပ်ချက်တခုမျှသာမက ကမ္ဘာအတွက် ကျင့်ဝတ်ဆိုင်ရာ မလုပ်မဖြစ် လုပ်ရမည့်ကိစ္စ ဖြစ်သည်။
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်တွင်ကဲ့သို့ပင် မြန်မာပြည်သူများသည် လွတ်လပ်မှု၊ တရားမျှတမှုနှင့် ဒီမိုကရေစီ ပြန်လည် ထိန်းသိမ်းရေးကို တောင့်တကြသည်။ မြန်မာမှ ထောင်များအတွင်း အင်အားချိနဲ့နေသည့် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နှင့် ထောင်ပေါင်းများစွာသော နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားများ လွတ်မြောက်ရေးသည် မြန်မာ၏ အနာဂတ်အတွက် လိုအပ်ချက်တခုမျှသာမက ကမ္ဘာအတွက် ကျင့်ဝတ်ဆိုင်ရာ မလုပ်မဖြစ် လုပ်ရမည့်ကိစ္စ ဖြစ်သည်။
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသည် ကိုယ့်လမ်းကြောင်းကိုယ် ရှာဖွေနေစဉ် မြန်မာတွင် တရားမျှတမှုနှင့် လွတ်လပ်မှုကိုလည်း ဦးဆောင်နိုင်သည်။ ကမ္ဘာက စောင့်ကြည့်နေပြီး အရင်းအနှီးများသည် ထိုထက် ပိုမိုမရှိနိုင်တော့ပေ။ ယခုကာလသည် ရဲရင့်သော ခေါင်းဆောင်မှုနှင့် မိမိတို့အားလုံးကို လူသားများအဖြစ် ညီညွတ်စေသည့် မူများကို မတွန့်ဆုတ်သော စိတ်ပိုင်းဖြတ်လိုက်နာမှုအတွက် ကာလဖြစ်သည်။
(Bangkok Post ပါ Alan Clements ၏ Dhaka’s role in Myanmar’s crisis ကို ဘာသာပြန်သည်။ အလန် ကလဲမန့်စ်သည် စာရေးဆရာ၊ လူ့အခွင့်ရေး တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ၊ စုံစမ်းထောက်လှမ်း သတင်သမား၊ ဗုဒ္ဓဘာသာ ရဟန်းဝတ်ဖူးသူနှင့် ‘မြန်မာ့ တော်လှန်ရေးစိတ်ဓာတ်-ဒီမိုကရက်တစ် လွတ်မြောက်ရေးနှင့် ဂုဏ်သိက္ခာအတွက် ရုန်းကန်မှု’ (Burma’s Revolution of the Spirit: The Struggle for Democratic Freedom and Dignity) စာအုပ်ကို ပူးတွဲ ရေးသားသူဖြစ်သည်။)
You may also like these stories:
ဟာစီနာအလွန် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်သစ်အတွက် စိန်ခေါ်မှုများ
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ဆန္ဒပြပွဲများနှင့် “ရာဇာကာများ”
ရခိုင်တိုက်ပွဲများကြောင့် နယ်စပ်တွင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် စစ်သင်္ဘောများ ဖြန့်ကြက်ထား
မောင်တောတိုက်ပွဲနှင့် မွတ်စလင် ပျူစောထီးများ အပိုင်း ၁
မောင်တောတိုက်ပွဲနှင့် မွတ်စလင် ပျူစောထီးများ အပိုင်း ၂
