တရုတ်က ထိုင်ဝမ်ကို ကျူးကျော်ပါမည်လား။ ကျူးကျော်နိုင်လိမ့်မည်။ သို့သော် မကြာမီ တင်ဆက်တော့မည့် “Zero Day” ရုပ်သံဇာတ်လမ်းတွဲတွင်သာ ဖြစ်သည်။
ထို ထိုင်ဝမ် ရုပ်သံဇာတ်လမ်းတွဲသည် တရုတ်ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (PLA) ၏ ဖြစ်နိုင်ခြေရှိသော ကျူးကျော်မှုကို ဇာတ်လမ်းဖွဲ့ တင်ဆက်ထားသည်။ စစ်ရေးအရ ပိတ်ဆို့မှု နောက်ပိုင်းတွင် ဝိုင်းပတ်ပိတ်ဆို့ခံ ထိုင်ဝမ်ကျွန်းတွင် တုန်လှုပ်ခြောက်ခြားပြီး ဖရိုဖရဲ ဖြစ်နေသည်။ ဒေသခံများသည် ဘဏ်များမှ ငွေများကို အလုအယက် ထုတ်ယူနေသည်။ နိုင်ငံခြားသားများသည် ဘေးလွတ်ရာသို့ ချက်ချင်း ရွှေ့ပြောင်းရန် လုပ်ဆောင်နေသည်။ ထောင်များတွင် အဓိကရုဏ်းဖြစ်နေသည်။ ရုပ်သံကွန်ရက်များသည် ထိုးဖောက်ခိုးဝင်ခံရပြီး ရန်သူဘက်က ဝါဒဖြန့်ချိမှုများကို ထုတ်လွှင့်နေသည်။
ထိုရုပ်သံဇာတ်လမ်းတွဲကို လာမည့်နှစ် မတိုင်မီ လွှင့်ထုတ်မည် မဟုတ်သော်လည်း လွန်ခဲ့သောလက ဇာတ်လိုင်းအမြည်းပိုင်း ထုတ်လွှင့်သောအခါ နီးကပ်လာသည့် တရုတ်ကျူးကျော်မှုသည် မည်သည့်ပုံစံရှိမည်နှင့် ပတ်သက်သည့် စိတ်ခံစားချက်များနှင့် ကြောက်လန့်မှုများ ထိုင်ဝမ်တွင် ဖြစ်ပေါ်စေသည်။
ထိုဇာတ်လမ်းတွဲကို တိုင်ပေအာဏာပိုင်များက ငွေကြေးတစိတ်တပိုင်း စိုက်ထုတ်ပြီး အပိုင်း ၁၀ ပိုင်း ပါဝင်ကာ ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မေလတွင် စတင်ထုတ်လွှင့်မည်ဖြစ်သည်။ သို့သော် ၁၇ မိနစ်ကြာသည့် ဇာတ်မြည်းပိုင်းကို ယခုနှစ် ဇူလိုင်လက ထိုင်ဝမ်၏ ဟန်ကွမ် စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှု အစိတ်အပိုင်းဖြစ်သည့် အသွင်ယူ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုအတွင်း ပြသသည်။
ထိုဇာတ်လမ်းတွဲကို တိုင်ပေအာဏာပိုင်များက ငွေကြေးတစိတ်တပိုင်း စိုက်ထုတ်ပြီး အပိုင်း ၁၀ ပိုင်း ပါဝင်ကာ ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မေလတွင် စတင်ထုတ်လွှင့်မည်ဖြစ်သည်။ သို့သော် ၁၇ မိနစ်ကြာသည့် ဇာတ်မြည်းပိုင်းကို ယခုနှစ် ဇူလိုင်လက ထိုင်ဝမ်၏ ဟန်ကွမ် စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှု အစိတ်အပိုင်းဖြစ်သည့် အသွင်ယူ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုအတွင်း ပြသသည်။
စစ်၏နိဒါန်းအဖြစ် ဘဏ္ဍာရေးပြိုလဲမှု၊ ဆိုက်ဘာတိုက်ခိုက်မှုများ၊ နှောင့်ယှက်ဖျက်ဆီးမှုများနှင့် သတင်းတုများ ပျံ့နှံ့သည့် ဇာတ်ဝင်ခန်းများအပေါ် စိတ်ခံစားမှုဖြင့် တုံ့ပြန်မှုများ၊ ကျယ်ပြန့်သော ဆွေးနွေးမှုများကို နိုင်ငံတဝန်းတွင် ဖြစ်ပေါ်စေသည်။
တရုတ် ပညာရှင်များနှင့် သေနင်္ဂဗျူဟာသမားများသည် ထိုင်ဝမ်အတွက် “စင်ပြိုင်အစိုးရ” ထူထောင်ရန် အဆိုပြုသည်ဟု သြဂုတ်လတွင် South China Morning Post သတင်းဌာနက ဖော်ပြသည်။ ထိုအစီအစဉ်တွင် အပြည့်အဝ ပြင်ဆင်ထားသည့် အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့ဖြစ်သည့် “ဗဟို ထိုင်ဝမ် အလုပ်ကော်မတီ” ဖွဲ့စည်းခြင်းပါဝင်ပြီး ထိုကော်မတီသည် ငြိမ်းချမ်းသော နည်းလမ်းဖြင့်ဖြစ်စေ၊ စစ်ရေးဖြင့်ဖြစ်စေ ထိုင်ဝမ်ကို ပြည်လည် “ပေါင်းစည်း” ပေးပြီးနောက် ချက်ချင်းတာဝန်ယူမည် ဖြစ်သည်။ ထိုင်ဝမ်ကျွန်း၏ အုပ်ချုပ်ရေးကို အလျင်အမြန် ထိန်းချုပ်ရာတွင် ထိုကော်မတီ၏ အခန်းကဏ္ဍကို ထိုသတင်းက အသားပေးဖော်ပြသည်။
ထိုအဆိုပြုကော်မတီသည် သိမ်းပိုက်ရေး ဆွေးနွေးပွဲများတွင် ထိုင်ဝမ်ပါဝင်ရေးကို အားပေးကာ ထိုင်ဝမ်နှင့်တရုတ်အကြား ငွေကြေးဖလှယ်ခြင်းနှင့် အခြေခံအဆောက်အအုံ ပေါင်းစည်းခြင်းကဲ့သို့သော ကိစ္စများကို ကိုင်တွယ်မည်ဖြစ်သည်။
ထိုအစီအစဉ်သည် “ထိုင်ဝမ်ပြဿနာနှင့် တရုတ်၏ ပြန်လည်ပေါင်းစည်းခြင်း” ဟု အမည်ပေးထားသည့် ဘေဂျင်း၏ ၂၀၂၂ ခုနှစ် ထိုင်ဝမ်ဆိုင်ရာ စက္ကူဖြူစာတမ်းနှင့် ကိုက်ညီသည်။ ထိုစာတမ်းသည် ထိုင်ဝမ်ကို တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံအတွင်း အလျင်အမြန်နှင့် ပြတ်ပြတ်သားသား ပေါင်းစည်းခြင်းကို အလေးထားသည်။ ထိုသို့သော စင်ပြိုင်အစိုးရသည် နယ်ချဲ့ရာတွင် ပြဿနာ နည်းစေမည်ဟု ယူဆကြသည်။
ထိုသို့လုပ်ခြင်းကြောင့် ဘေဂျင်းသည် စစ်ရေးဆောင်ရွက်မှု သို့မဟုတ် တရားဝင် နယ်ချဲ့မှု မတိုင်မီ ဖြစ်ဖွယ်ရှိသည့် ကြိုတင်စီစဉ်ထားသည့် အုပ်ချုပ်ရေး သိမ်းယူမှုပြုလုပ်ရန် ပိုမိုတွက်ချက်သော နည်းလမ်းကို စဉ်းစားနေသည့် သဘောရှိကြောင်း ဖော်ပြသည်။
ထိုစင်ပြိုင်အစိုးရစာတမ်း မူလအစမှာ ရှာမင်းတက္ကသိုလ်မှ ရေလက်ကြား မြို့ပြစီမံကိန်း အင်စတီကျုဖြစ်ပြီး ကနဦးက WeChat တွင် တင်ပြီးနောက် ပြန်လည် ဖြုတ်ချသွားသည်။ ရှာမင်းတက္ကသိုလ်မှ ဗိသုကာနှင့် မြိုပြအင်ဂျင်နီယာကျောင်း၏ ဌာနတခုဖြစ်သော အင်စတီကျုက ထိုစာတမ်းကို ရေးသားကြောင်း ဝန်ခံပြီး ပြန်လည်တင်ရန် အစီအစဉ်ရှိသည်ဟု အရိပ်အမြွက် ပြောသော်လည်း မတင်ခဲ့ပေ။
ပိုမိုအရှိန်အဝါ ကြီးမားလာပြီး သြဇာပြလာသည့် တရုတ်နိုင်ငံသည် နိုင်ငံရေးနှင့် စစ်ရေးအင်အားများကို ပိုမိုပြသလာကာ တင်းမာမှုများကို မြင့်လာစေသည်။ ထိုသို့ ထိုးဖောက်ခြင်းနှင့် အတင်းအကျပ်ပြုခြင်းသည် ထိုင်ဝမ်ကိုသာမက မြန်မာအပါအဝင် အခြား အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများကိုလည်း ပစ်မှတ်ထားသည်။
ပိုမိုအရှိန်အဝါ ကြီးမားလာပြီး သြဇာပြလာသည့် တရုတ်နိုင်ငံသည် နိုင်ငံရေးနှင့် စစ်ရေးအင်အားများကို ပိုမိုပြသလာကာ တင်းမာမှုများကို မြင့်လာစေသည်။ ထိုသို့ ထိုးဖောက်ခြင်းနှင့် အတင်းအကျပ်ပြုခြင်းသည် ထိုင်ဝမ်ကိုသာမက မြန်မာအပါအဝင် အခြား အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများကိုလည်း ပစ်မှတ်ထားသည်။
မြန်မာစစ်ကောင်စီကို အသိအမှတ်ပြုရန် တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး မစ္စတာ ဝမ်ယိ၏ မကြာသေးမီက ခရီးစဉ်သည် မြန်မာစင်ပြိုင် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) ထံမှ ဝေဖန်မှုများ ဖြစ်စေသည်။
တရုတ်သည် မယုံကြည်ရသည့် မြန်မာစစ်အာဏာရှင်များနှင့် ဆွေးနွေးပွဲကျင်းပခြင်းဖြင့် မြန်မာမှ အကျပ်အတည်းကို ဖြေရှင်းနိုင်မည် မဟုတ်ကြောင်း NUG သမ္မတရုံးမှ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ဦးကျော်ဇော်က သတိပေးသည်ဟု သိရသည်။
မစ္စတာ ဝမ်ယိသည် စစ်ကောင်စီခေါင်းဆောင် မင်းအောင်လှိုင်နှင့် ဆွေးနွေးပွဲအတွက် သြဂုတ်လ ၁၄ ရက်နေ့တွင် နေပြည်တော်သို့ သွားသည်။ ထိုခရီးစဉ်အတွင်း မစ္စတာ ဝမ်ယိက မြန်မာမှ တရုတ်စီမံကိန်းများနှင့် ဝန်ထမ်းများ လုံခြုံရေး၊ တရုတ်-မြန်မာ နယ်စပ်ဒေသတွင် ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် တည်ငြိမ်မှု ထိန်းသိမ်းရေး၊ နယ်စပ်ဖြတ်ကျော် ရာဇဝတ်မှု ဖြိုခွဲရေး ပူးတွဲအားထုတ်မှု မြှင့်တင်ရေးအတွက် နှစ်နှစ်နိုင်ငံ အပြန်အလှန် ဖလှယ်ရေးနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးတို့အတွက် စစ်ကောင်စီခေါင်းဆောင်များကို အကြိမ်ကြိမ် တောင်းဆိုသည်။
အပြန်အလှန်အားဖြင့် မင်းအောင်လှိုင်ကလည်း တော်လှန်ရေးအင်အားစုများ၏ တိုက်ခိုက်မှု ကူညီရပ်တန့်ပေးရန် တရုတ်ကို တောင်းပန်ပြီး တရုတ်စီမံကိန်းများနှင့် ဝန်ထမ်းများကို ကာကွယ်ရန် ကတိပြုသည်။
တပတ်ကြာသောအခါ ရှမ်းပြည်နယ်နှင့် နယ်စပ် တရုတ်၏ ယူနန်ပြည်နယ် ဌာနတခုက ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းမှ စစ်ကောင်စီကို တိုက်ခိုက်မှု ချက်ချင်းရပ်ရန်နှင့် မရပ်ပါက ပိုမိုတားဆီးပိတ်ဆို့ အရေးယူမှုမည်ဟု တအာင်းအမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (TNLA) ကို သတိပေးသည်။ ထိုသတိပေးချက်သည် ရှမ်းပြည်နယ် မူဆယ် တဖက်ကမ်း အဓိက ကုန်သွယ်ရေး အချက်အခြာ ရွှေလီမြို့ လုံခြုံရေးကော်မရှင်ထံမှ လာသည်။
သတိပေးချက်က ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းနှင့် နယ်စပ်တလျှောက် ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် တည်ငြိမ်မှုထိန်းသိမ်းရေး၊ နယ်စပ်ဒေသနှင့် ထိုဒေသများတွင် နေထိုင်သူများသာမက မြန်မာရှိ တရုတ် စီမံကိန်းများနှင့် ဝန်ထမ်းများလုံခြုံရေး အာမခံရန်အတွက် တရုတ်နှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် TNLA ကို တိုက်တွန်းသည်။
သတိပေးချက်က ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းနှင့် နယ်စပ်တလျှောက် ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် တည်ငြိမ်မှုထိန်းသိမ်းရေး၊ နယ်စပ်ဒေသနှင့် ထိုဒေသများတွင် နေထိုင်သူများသာမက မြန်မာရှိ တရုတ် စီမံကိန်းများနှင့် ဝန်ထမ်းများလုံခြုံရေး အာမခံရန်အတွက် တရုတ်နှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် TNLA ကို တိုက်တွန်းသည်။
တရုတ်နယ်စပ် တည်ငြိမ်ရေးနှင့် တရုတ်နိုင်ငံသားများ၏ အသက်အိုးအိမ် စည်းစိမ်များကို ထိခိုက်သော မည်သည့် စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုမဆို၏ အကျိုးဆက်အတွက် TNLA က လုံးဝ တာဝန်ယူရမည်ဟုလည်း ထိုစာက သတိပေးသည်။
TNLA သို့ အစားအစာ၊ ဆေးဝါးနှင့်လောင်စာ စီးဆင်းမှု လမ်းကြောင်းများ ပိတ်ထားရန်လည်း မြောက်ပိုင်းနှင့် အရှေ့ပိုင်း ရှမ်းပြည်နယ်မှ အခြားတိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများကိုလည်း တရုတ်အစိုးရက တိုက်တွန်းသည်။
TNLA သည် လွန်ခဲ့သော နှစ်နှောင်းပိုင်းက ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းတွင် ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး စတင်ခဲ့သည့် ညီနောင်မဟာမိတ်အဖွဲ့ဝင် ဖြစ်ပြီး ရာနှင့်ချီသော စစ်စခန်းများနှင့် စစ်ဆင်ရေးဌာနများ၊ တပ်ရင်းဌာနချုပ် ၂၄ ခု၊ မြို့ပေါင်း ၂၀ ခန့်၊ တရုတ်နှင့် အရေးပါသည့် ကုန်သွယ်ရေးစခန်းများကိုလည်း သိမ်းပိုက်ထားသည်။
ပြီးခဲ့သည့် ဇန်နဝါရီလတွင် NUG သည် တရုတ်နှင့်ပတ်သက်သည့် တရားဝင်သဘောထားကို ထုတ်ပြန်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံတွင်းမှ တရုတ်၏ စီးပွားရေး ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများနှင့် အခြား လူမှုစီးပွားလုပ်ငန်းများကို ကာကွယ်ရန် ကတိပြုသည်။ ‘တရုတ်တနိုင်ငံတည်းမူ’ ကို သဘောတူပြီး ရေရှည် ထောက်ခံမည်ဖြစ်ကြောင်းလည်း ထိုကြေညာချက်တွင် ဖော်ပြထားသည်။
NUG က ထိုင်ဝမ်အပေါ် တရုတ်၏ အချုပ်အခြာအာဏာကို ထောက်ခံကြောင်း အထက်ပါ ကြေညာချက်ထုတ်ပြန်ပြီးနောက် ထိုလုပ်ရပ်က NUG သည် မြန်မာစစ်ကောင်စီနှင့်အပြိုင် နိုင်ငံတကာ အသိအမှတ်ပြုမှုရရန် တရုတ်အလိုကျ လုပ်ဆောင်ခြင်းဖြစ်သည်ဟု ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် မြင်ကြသည်။
ထိုကိစ္စသည် ထိုင်ဝမ်ပြဿနာ၏ ပထဝီနိုင်ငံရေး အရေးပါမှုနှင့် ၎င်းတို့၏ တရားဝင်မှုအတွက် ရုန်းကန်နေရသော်လည်း အဖွဲ့အစည်းများက တရုတ်နှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် စိတ်ဆန္ဒရှိမှု အတိုင်းအတာကို မီးမောင်းထိုးပြနေသည်။
ထိုကိစ္စသည် ထိုင်ဝမ်ပြဿနာ၏ ပထဝီနိုင်ငံရေး အရေးပါမှုနှင့် ၎င်းတို့၏ တရားဝင်မှုအတွက် ရုန်းကန်နေရသော်လည်း အဖွဲ့အစည်းများက တရုတ်နှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် စိတ်ဆန္ဒရှိမှု အတိုင်းအတာကို မီးမောင်းထိုးပြနေသည်။
မြန်မာ၏ အာဏာရှင်စနစ် တိုက်ဖျက်ရေးနှင့် ဒီမိုကရေစီတိုက်ပွဲကြောင့် NUG က တရုတ်ကို ထောက်ခံခြင်းသည် အံ့သြစရာဖြစ်ခဲ့သည်။ သို့သော် ထိုကိစ္စသည် ပိုမိုကျယ်ပြန့်သည် လက်ရှိဖြစ်ပွားနေသော နိုင်ငံတကာ အခြေအနေကို ထင်ဟပ်မှုမျှသာ ဖြစ်သည်။
နိုင်ငံတကာ အခြေအနေတွင် ထိုင်ဝမ်ကဲ့သို့ ထိခိုက်လွယ်သော ပြဿနာများသည် မျက်နှာသာပေးမှုရရန် သို့မဟုတ် သေနင်္ဂဗျူဟာ အသာစီးရရန် နည်းလမ်းအဖြစ် မြင်နိုင်သည်။
ထိုင်ဝမ်အတွက် ထိုဖြစ်ရပ်သည် နိုင်ငံတကာဇာတ်ခုံတွင် ၎င်းတို့ ရင်ဆိုင်နေရသည့် စိန်ခေါ်မှုများအတွက် နောက်ထပ် လက္ခဏာဖြစ်သည်။ နိုင်ငံတကာဇာတ်ခုံတွင် အသိအမှတ်ပြုခံရရေးနှင့် ထောက်ခံမှုရရေး တိုက်ပွဲကို တရုတ်၏ စီးပွားရေးနှင့် နိုင်ငံရေး ထိုးနှက်ချက်က ပိုမို သြဇာသက်ရောက်လာနေသည်။
(ဧရာဝတီ အင်္ဂလိပ်ပိုင်းပါ Vaishali Basu Sharma ၏ China”s Rising Influence Across Borders ကို ဘာသာပြန်သည်။ ဗိုင်ရှာလီ ဘာဆူ ရှာမာသည် ပထဝီနိုင်ငံရေးနှင့် မက်ခရိုစီးပွားရေးဆိုင်ရာ သုတေသီဖြစ်သည်။)
You may also like these stories:
ထိုင်ဝမ်သိမ်းပိုက်ရေး တရုတ် အကြို စစ်ရေးလေ့ကျင့်ဟု အမေရိကန် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး ပြော
ထိုင်ဝမ်ကို တရုတ်သိမ်းချိန်ရောက်ပြီလား
စစ်ကောင်စီကို တရုတ်က ဘဏ္ဍာရေး အသက်ဆက်မပေးရန် လိုသည်
မြန်မာနယ်စပ်နားက တရုတ် စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှု ဘာသဘောလဲ
အပယ်ခံဗိုလ်ချုပ်များနှင့် တရုတ်ဆက်ဆံခြင်းက မြန်မာအတွက်ဆိုးကျိုး
စစ်ကောင်စီကို အသက်ဆက်ပေးဖို့ တရုတ်တို့ ဆုံးဖြတ်လိုက်ပြီလား
