၂၀၂၁ နောက်ပိုင်းတွင် ပေါ်ပေါက်လာသော ချင်းလက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေးသည် စစ်ရေးအောင်မြင်မှုများနှင့်အတူ ပိုမိုရှုပ်ထွေးသော နိုင်ငံရေးလမ်းကြောင်းကို ဦးတည်နေသည်။ စစ်အာဏာမသိမ်းခင် ချင်းပြည်နယ်အတွင်း၌ စစ်ကောင်စီ စခန်းပေါင်း ၅၆ ခု ရှိရာ လက်ရှိတွင် ခုနစ်ခုသာ ကျန်တော့ကြောင်း ချင်းလူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့ (CHRO) ၏ အမှုဆောင်ညွှန်ကြားရေးမှူး ဆလိုင်း ဘွေးလျန်မန်းက ပြောကြားခဲ့သည်။
စိတ်မကောင်းစရာတခုမှာ ၂၀၂၃ ခုနှစ် နှစ်ကုန်ပိုင်းမှစတင်၍ ချင်းတော်လှန်ရေးနှင့် နိုင်ငံရေးအစုအဖွဲ့ အချင်းချင်းကြား နိုင်ငံရေးပဋိပက္ခများ စတင်ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ပြီး တဖြည်းဖြည်း ကျယ်ပြန့်လာခဲ့ရာ အိန္ဒိယနိုင်ငံ အပါအဝင် အိမ်နီးချင်းပြည်နယ်များအထိပါ ရိုက်ခတ်ခဲ့သည်။
ချင်းနိုင်ငံရေးပဋိပက္ခအခြေနေကိုနားလည်နိုင်ရန်အတွက် ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး (CNF) ကို အရင်နားလည်ရန် အရေးကြီးပါသည်။ CNF သည် နှစ်ပေါင်း ၃၈ နှစ်ကျော် ရပ်တည်လာခဲ့သော တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းတခု ဖြစ်သည်။ တပ်အင်အားကို မတည်ဆောက်နိုင်ခဲ့သော်လည်း အခြားသော အင်စတီကျူးရှင်းများကို ခိုင်ခိုင်မာမာ တည်ဆောက်နိုင်ခဲ့ပါသည်။
ချင်းနိုင်ငံရေးပဋိပက္ခအခြေနေကိုနားလည်နိုင်ရန်အတွက် ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး (CNF) ကို အရင်နားလည်ရန် အရေးကြီးပါသည်။ CNF သည် နှစ်ပေါင်း ၃၈ နှစ်ကျော် ရပ်တည်လာခဲ့သော တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းတခု ဖြစ်သည်။ တပ်အင်အားကို မတည်ဆောက်နိုင်ခဲ့သော်လည်း အခြားသော အင်စတီကျူးရှင်းများကို ခိုင်ခိုင်မာမာ တည်ဆောက်နိုင်ခဲ့ပါသည်။
ဥပမာ CHRO သည် CNF ၏ လက်အောက်ခံအဖွဲ့အစည်းတခုဟု ဆိုနိုင်ပါသည်။ အချို့သောသူများက CHRO သည် CNF နှင့် မပတ်သက်ကြောင်း ငြင်းဆိုမှုများ ရှိနေသော်လည်း ၎င်း၏ ခေါင်းဆောင်များသည် CNF ခေါင်းဆောင်များ ဖြစ်နေသည်ကို ကြည့်ခြင်းအားဖြင့် CNF နှင့် မကင်းရှင်းဟု ဆိုနိုင်ပါသည်။
လက်ရှိကာလတွင် CHRO သည် ချင်းပြည်နယ်၏ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှု အကူအညီများကို ပေးနေသော အဓိကအဖွဲ့အစည်းကြီးတခု ဖြစ်သည်။ သို့သော် ချင်းပြည်သူဦးရေ ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းကျော်သည် CNF ကို မထောက်ခံသည်မှာ ငြင်းမရသော အချက်ဖြစ်ပါသည်။
ထို့အပြင် Center for Development and Ethnic Studies (CDES)၊ Chin Center for Peace and Reconciliation (CCPR)၊ Federal Journal, Cherry Foundation စသည့် အဖွဲ့အစည်းများသည်လည်း CNF နှင့် အနည်းနှင့်အများ ဆက်စပ်မှုများ ရှိနေသည်။
ထို့ပြင် လက်ရှိကာလတွင် CNF သည် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ – ကချင် KIA, ကရင် KNU, ကရင်နီ KNPP, ချင်း CNF (NUG-K3C)၊ ကချင်လွတ်လပ်ရေးအဖွဲ့ (KIO)၊ ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ (CRPH) စသည့် အဖွဲ့အစည်း၊ တပ်ပေါင်းစုများနှင့်လည်း အချိတ်အဆက်ရှိထားသည်။
ချင်းဘာသာရေးအဖွဲ့အစည်းများတွင် အကြီးဆုံးအဖွဲ့တခုဖြစ်သည့် ချင်းနှစ်ခြင်းခရစ်ယာန်အသင်းတော်များ-USA (CBC-USA) သည် CNF ကို တရားဝင်ထောက်ခံထားပါသည်။ CBC–USA သည် CNF ကို ငွေးကြေး အဓိကထောက်ပံ့ပေးသော ပင်မအရင်းအမြစ်တခုလည်း ဖြစ်သည်။
ဆိုလိုရင်းမှာ ချင်းပြည်တွင် CNF သည် စစ်ရေးအရ အင်အား မကောင်းသော်လည်း၊ ချင်းပြည်သူအားလုံးကို ကိုယ်စားမပြုနိုင်သော်လည်း၊ လက်ရှိကာလတွင် ချင်းပြည်နိုင်ငံရေး၏ Key player ဖြစ်နေသည်မှာ ငြင်းမရသောအချက်ပင် ဖြစ်ပါသည်။
လက်ရှိ ချင်းတော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများအကြား ပဋိပက္ခအခြအနေ
၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၆ ရက်နေ့တွင် CNF က ဦးဆောင်ဖွဲ့စည်းလိုက်သော Chinland Council သည် တန်းတူညီမျှမှု မရှိခြင်း၊ အားလုံးကိုယ်စားပြုမှု မရှိခြင်းနှင့် CNF ၏ ပါဝင်မှု အဆမတန်များလွန်းခြင်း စသည့် အချက်များကြောင့် ချင်းညီနောင် (Chin Brotherhood – CB) အဖွဲ့ကို ချင်းလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်း သုံးဖွဲ့က ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၃၀ ရက်နေ့တွင် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။
ချင်းညီနောင်ကို Chin National Organization (CNO)/Chin National Defense Force (CNDF)၊ Zomi Federal Union (ZFU)/People Defense Force-Zoland (PDF-Zoland)၊ Chin National Council (CNC)/Chinland Defense Force – Mindat (CDF – Mindat) တို့ဖြင့် ကနဦး ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး၊ နောက်ပိုင်းတွင် Maraland Territorial Council (MTC)/Maraland Defense Force (MDF)၊ Chinland Defense Force – Kanpelet (CDF-Kanpalet) နှင့် Chinland Defense Force – Matupi (CDF – Matupi (B-1)) တို့ပါဝင်လာခဲ့ရာ လက်ရှိတွင် အဖွဲ့ ခြောက်ဖွဲ့ပါဝင်နေသည့် အဖွဲ့အစည်းတခုအဖြစ် ရပ်တည်လျက်ရှိသည်။ Interim Chin National Consultative Council (ICNCC) သည် ချင်းညီနောင်၏ နိုင်ငံရေးဦးဆောင်အဖွဲ့ ဖြစ်ပါသည်။
လက်ရှိ ချင်းနိုင်ငံရေးပဋိပက္ခသည် CNF ကို ထောက်ခံသော Chinland Council (CC) အဖွဲ့များနှင့် CNF ကို ဆန့်ကျင်သော၊ မထောက်ခံသော ချင်းညီနောင်အဖွဲ့အကြား နိုင်ငံရေးအမြင် မတူညီမှုမှ ဖြစ်ပေါ်လာသည့် နိုင်ငံရေးပဋိပက္ခအဖြစ် မှတ်ယူနိုင်ပါသည်။
ထို့ကြောင့် လက်ရှိ ချင်းနိုင်ငံရေးပဋိပက္ခသည် CNF ကို ထောက်ခံသော Chinland Council (CC) အဖွဲ့များနှင့် CNF ကို ဆန့်ကျင်သော၊ မထောက်ခံသော ချင်းညီနောင်အဖွဲ့အကြား နိုင်ငံရေးအမြင် မတူညီမှုမှ ဖြစ်ပေါ်လာသည့် နိုင်ငံရေးပဋိပက္ခအဖြစ် မှတ်ယူနိုင်ပါသည်။
ချင်းလက်ကိုင်အုပ်စု နှစ်ခုအကြား ပဋိပက္ခသည် ကျယ်ပြန့်လာခဲ့ရာ အချင်းချင်းကြား ပစ်ခတ်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလတွင် Maraland Defense Force နှင့် ချင်းအမျိုးသားတပ်မတော် (CNA) ပူးပေါင်းတပ်များ တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။
ချင်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း မတူပီ မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲတွင် CNA တပ်ပေါင်းစုများက စစ်ကောင်စီနှင့် ပူးပေါင်းပြီး နောက်ကျောမှ ပစ်ခတ်မှုများ ပြုလုပ်သည်ဟု ချင်းညီနောင်မှ Videos အထောက်ထားများနှင့်အတူ ထုတ်ပြန်ထားသည်။
(၁) CC တွင် ပါဝင်သော အဖွဲ့များ
CDF – Thantlang, CDF – Hakha, CDF – Senthang, CDF – Mara, CDF – Lautu, CDF – zophei, CDF – Zotung, CDF – Matupi (B-2), CDF – Paletwa, CDF – Sayiin, PDA, CDF – Hluangoram, CDF – Zanniatland တို့ ဖြစ်ကြသည်။ CDF – Daai သည် မူလက CC အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်သော်လည်း အဖွဲ့ဝင်အဖြစ်မှ တရားဝင် နုတ်ထွက်ထားသည်မှာ မကြာသေးပါ။
CC တွင် အဖွဲ့ဝင် ၁၄ ဖွဲ့ ရှိသော်လည်း တဖွဲ့ချင်းစီ၏အင်အားသည် ရာဂဏန်းမျှသာရှိမည် ဖြစ်သည်။ ဥပမာ CDF -Mara သည် ကျေးရွာ ငါးရွာလောက်ကိုသာ ကိုယ်စားပြုသည့် အဖွဲ့အစည်းတခု ဖြစ်ပါသည်။ အချို့သော CC အဖွဲ့ဝင်များသည် CNF ၏ မူဝါဒကို ထောက်ခံသောကြောင့် CC အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်ကြခြင်း ဖြစ်သည်။ ဥပမာ CDF -Hakha, CDF – Thangtlang, CDF – Zophei, CDF – Zotung တို့ဖြစ်သည်။
အချို့အဖွဲ့ဝင်များသည် CNF ၏ မူဝါဒကို လက်မခံသော်လည်း CNF ထံမှ စစ်ရေး၊ နိုင်ငံရေးနှင့် ငွေကြေးအကူညီများ ရယူလိုသောကြောင့် CC အဖွဲ့ကို ဝင်ကြသည်ဟု ဆိုနိုင်ပါသည်။ ဥပမာ CDF-Paletwa, CDF – Matupi (B-2)၊ CDF – Hlaungoram တို့ ဖြစ်သည်။ မည်သို့ပင်ဆိုစေကာမူ CC အဖွဲ့ဝင်အားလုံးသည် CNF ၏ အမိန့်ပေးမှု၊ အုပ်ချုပ်မှုများကို လက်မခံကြပါ။ အချို့ကိစ္စများတွင် CNF နှင့် မဟာမိတ်အဆင့်မျှသာ ပူးပေါင်းခြင်း ဖြစ်သည်။
နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များတွင် CC သည် စစ်ရေးထက် အင်စတီကျူးရှင်းများ တည်ဆောက်ရေးကို ဦးစားပေးလုပ်ဆောင်နေသည်ကို တွေ့ရသည်။ ဥပမာအနေဖြင့် ချင်းပြည်အစိုးရဖွဲ့စည်းခြင်း၊ ဝန်ကြီးဌာနများ ဖွဲ့စည်းခြင်း၊ မူဝါများချမှတ်ခြင်းနှင့် အက်ဥပဒေများ ပြင်ဆင်ခြင်းများကိုသာ လုပ်ဆောင်နေခြင်းသည်။
(၂) ချင်းညီနောင်/ICNCC
ချင်းညီနောင်ကို ချင်းလက်နက်ကိုင် အဖွဲ့ကြီး ခြောက်ဖွဲ့ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။ ‘အဖွဲ့ကြီး’ ဟု ဆိုရခြင်းမှာ CC အဖွဲ့ဝင်များထက် အင်အားနှင့် လက်နက်ခဲယမ်းများ ပိုမိုတောင့်တင်းခြင်းကြောင့် ဖြစ်ပါသည်။ CNO/CNDF, ZFU/Zoland-PDF, CDF-Mindat အဖွဲ့များသည် ၂၀၂၁ နောက်ပိုင်း စစ်ကာင်စီ၏ စခန်းတခုစီကို အသီးသီး သိမ်းပိုက်ထားနိုင်ခဲ့ကြသည်။
မကြာသေးခင်က ချင်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်းမြို့တော် မတူပီမြို့ကို ချင်းညီနောင်က အာရက္ခတပ်တော် (AA)၊ ယောကာကွယ်ရေးတပ် (YDF)၊ ယောတပ်တော် (YA) တို့၏ အကူအညီဖြင့် တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ထားသည်။ ချင်းညီနောင်သည် နယ်မြေလှုပ်ရှားမှုနှင့် လူဦးရေကိုယ်စားပြုမှုအရ ချင်းပြည်နယ်၏ ထက်ဝက်ကျော် (၅၀ ရာနှုန်းနှင့်အထက်) တွင် လှုပ်ရှားသည်ဟု ဆိုနိုင်ပါသည်။
မကြာသေးခင်က ချင်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်းမြို့တော် မတူပီမြို့ကို ချင်းညီနောင်က အာရက္ခတပ်တော် (AA)၊ ယောကာကွယ်ရေးတပ် (YDF)၊ ယောတပ်တော် (YA) တို့၏ အကူအညီဖြင့် တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ထားသည်။ ချင်းညီနောင်သည် နယ်မြေလှုပ်ရှားမှုနှင့် လူဦးရေကိုယ်စားပြုမှုအရ ချင်းပြည်နယ်၏ ထက်ဝက်ကျော် (၅၀ ရာနှုန်းနှင့်အထက်) တွင် လှုပ်ရှားသည်ဟု ဆိုနိုင်ပါသည်။
ချင်းပြည်နယ်အတွင်း မြို့နယ် ကိုးခုရှိရာတွင် ပလက်ဝမြို့နယ်ရှိ ကျေးရွာအားလုံးနီးပါးသည် AA ၏ ထိန်းချုပ်မှုအောက်တွင်ရှိပြီး၊ ခြောက်မြို့နယ်သည် ချင်းညီနောင်၏ ထိန်းချုပ်လှုပ်ရှားနယ်မြေများ ဖြစ်သည်ဟု ဆိုနိုင်ပါသည်။ ၎င်းတို့မှာ မင်းတပ်၊ မတူပီ၊ ကန်ပလက်၊ ဖလမ်း၊ တီးတိမ်နှင့် တွန်းဇံမြို့နယ်တို့ ဖြစ်ပါသည်။ လက်ရှိတွင် ချင်းညီနောင်သည် စစ်ရေးကို အာရုံစိုက်နေပြီး ချင်းပြည်နယ်လွတ်မြောက်ရေးကို ဦးစားပေး လုပ်ဆောင်နေသည်ကို တွေ့ရပါသည်။
ပဋိပက္ခ၏ အရင်းအမြစ်ကို နားလည်ခြင်း
ပဋိပက္ခတခုကို ဖြေရှင်းရန်အတွက် ထိုပဋိပက္ခ၏ အကြောင်းရင်းမြစ်ကို နားလည်ရန် အရေးကြီးပါသည်။ CNF/CC ခေါင်းဆောင်များ၏ ပြောဆိုချက်များကို လေ့လာကြည့်မည်ဆိုပါက ချင်းနိုင်ငံရေးပဋိပက္ခ၏ အကြောင်းရင်းမြစ်သည် AA က ချင်းအရေးတွင် ပါဝင်ပတ်သက်လာသောကြောင့် ဖြစ်သည်ဟု AA အပေါ် လွှဲချ၊ စွပ်စွဲ အပြစ်တင်ကြသည်။ ချင်းညီနောင်အဖွဲ့ဘက်ကမူ CNF/CC ၏ စွပ်စွဲချက်ကို လက်ခံခြင်း မရှိပါ။
AA သည် ချင်းညီနောင်အဖွဲ့၏ မဟာမိတ်သာဖြစ်ပြီး ချင်းညီနောင်၏ ဖိတ်ခေါ်မှုကြောင့်သာ ချင်းပြည်နယ်ထဲသို့ ဝင်လာသည်ဟု ဆိုကြသည်။ မိမိ၏အမြင်ကို ဖော်ပြရမည်ဆိုလျှင် ချင်းပြည်နယ်ထဲသို့ AA မဝင်လာမီကတည်းက ချင်း အချင်းချင်းကြား ပဋိပက္ခသည် ရှိနှင့်ပြီးသား ဖြစ်ပါသည်။ (မှတ်ချက် – ပလက်ဝ အရေးသည် သီးခြားအရေးတခု ဖြစ်ပါသည်။ အာဏာ မသိမ်းမီကတည်းက AA အနေဖြင့် ပလက်ဝဒေသတွင် ဝင်ရောက် အခြေချပြီး ဖြစ်ပါသည်။)
မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြဿနာအရင်းအမြစ်သည် တရုတ်ကြောင့်ဖြစ်သည်ဆိုလျှင် မမှန်ပေ။ နဂိုကတည်းက မြန်မာ့ပြည်တွင်းရေး ပြဿနာသည် ရှိနှင့်ထားပြီးသား ဖြစ်သည်။ တရုတ်၏ ပါဝင်လာမှုကြောင့် မြန်မာ့အရေး ပိုမိုရှုပ်ထွေးလာသည်ဟုဆိုလျှင် လက်ခံနိုင်စရာဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ချင်းပြဿနာသည်လည်း ချင်း အချင်းချင်းကြားမှ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ခြင်းဖြစ်ရာ ချင်း အချင်းချင်းကြားတွင်သာ ဖြေရှင်းကြရမည်ဖြစ်သည်ကို လက်ခံရန် အရေးကြီးပါသည်။
ပြန်လည်ပေါင်းစည်းနိုင်ရေး အလားအလာ
တတိယအဖွဲ့အစည်းများ (Third Parties) သည် ချင်းလက်နက်ကိုင် နှစ်ဖွဲ့ကွဲနေမှုကို ပြန်လည် ပေါင်းစည်းနိုင်ရန် ကြိုးစားလာကြသည်ကို တွေ့ရပါသည်။ ၎င်းတို့အနက် အချို့မှာ ချင်းဘာသာရေးအဖွဲ့အစည်းများ၊ NUG နှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်မှ NGOs များ (Mizo Students Union, Mizo Zalai Pawl, Zo Reunification Organization) တို့ ဖြစ်ပါသည်။
သို့သော် သိသာသော ရလဒ်များကို ယနေ့အချိန်ထိ မတွေ့ရသေးပါ။ ပေါင်းစည်းရေး မအောင်မြင်ရခြင်း၏ အကြောင်းရင်းအချို့မှာ တတိယအဖွဲ့အစည်းများတွင် ပါဝင်သင့်ပါဝင်ထိုက်သူများ မပါဝင်ခြင်း၊ အရင်းအမြစ်နည်းပါးခြင်း၊ ဘက်လိုက်မှုရှိခြင်းနှင့် ခိုင်မာသော စိတ်ပိုင်းဖြတ်မှု မရှိခြင်းတို့ကြောင့် ရှေ့မရောက်ခြင်းဖြစ်သည်ဟု ယူဆပါသည်။
မီဇို NGO များကလည်း အဖွဲ့အားလုံး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်းမျိုး မဟုတ်ဘဲ တဖွဲ့ချင်းစီ သီးသန့်လုပ်ဆောင်နေမှုများကြောင့် အောင်မြင်သင့်သလောက် အောင်မြင်မှု မရသည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။ မီဇိုအတွင်းရှိ NGO များ အားလုံး ပူးပေါင်း၍ ချင်းလက်နက်ကိုင်များအပေါ် လိုအပ်သော ဖိအားများကို ပေးနိုင်ပါက ရလဒ်ကောင်းများ ပေါ်ထွက်လာနိုင်သည်ဟု ယူဆပါသည်။
ပြန်လည် ပေါင်းစည်းနိုင်ရေးအတွက် အဓိကကျသော အချက်မှာ ချင်းလက်နက်ကိုင် အုပ်စုနှစ်ဖွဲ့စလုံးက အမှန်တကယ် ပြန်လည်ပေါင်းစည်းလိုစိတ်ရှိရန် လိုအပ်သည်
ဖင်လန်နိုင်ငံအခြေစိုက် Crisis Management Initiative (CMI) ကလည်း ချင်းတော်လှန်ရေးအဖွဲ့နှစ်ဖွဲ့ ပြန်လည် ပေါင်းစည်းနိုင်ရေးကို ကြိုးပမ်းလာသည်ဟု သိရပါသည်။ ပြန်လည် ပေါင်းစည်းနိုင်ရေးအတွက် အဓိကကျသော အချက်မှာ ချင်းလက်နက်ကိုင် အုပ်စုနှစ်ဖွဲ့စလုံးက အမှန်တကယ် ပြန်လည်ပေါင်းစည်းလိုစိတ်ရှိရန် လိုအပ်သည်ဟု မိမိအနေဖြင့် ယူဆပါသည်။ သို့မှသာ နှစ်ဖွဲ့ ပြန်လည် ပေါင်းစည်းရေးသည်လည်း အောင်မြင်နိုင်မည် ဖြစ်သည်။
CNF (CC) ၏ ပြန်လည် ပေါင်းစည်းရေးအပေါ် သဘောထား
ပထမဦးစွာ ချင်းလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များ ပြန်လည် ပေါင်းစည်းရေးနှင့်ပတ်သက်၍ CNF/CC ၏ သဘောထားကို နားလည်ရန်လိုပါသည်။ CNF/CC အနေဖြင့် ပြန်လည်ပေါင်းစည်းရေးနှင့် ပတ်သက်၍ တိကျသော မူဝါဒသဘောထားများကို ထုတ်ပြန်ပြောဆိုခြင်း မရှိသေးပါ။
CNF ၏ ခေါင်းဆောင်တဦးဖြစ်သူ ဗိုလ်မှူးကြီး ဆော်လမွန်က ဆိုရှယ်မီဒီယာပေါ်တွင် Chinland Council ထဲ မပါဝင်လိုသည့် အဖွဲ့များကို အမြစ်ပြတ် ချေမှုန်းသွားမည် (ဆုံထဲထည့်ထောင်းမည်) ဟု အင်တာဗျူးတခုတွင် တရားဝင် ပြောကြားခဲ့ဖူးပါသည်။
CNF ၏ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ ဖြစ်သူ ဒေါက်တာ လျန်မှုန်းဆာခေါင်းကလည်း ချင်းညီနောင်နှင့် ချင်းညီနောင် ထောက်ခံသူများသည် လူနည်းစုထဲမှ လူနည်းစုသာဖြစ်ကြောင်း (Minority from Minority) ဟု အင်တာဗျူးတခုတွင် ပြောကြားခဲ့သည်။
RFA နှင့် အင်တာဗျူးတခုတွင်လည်း CNF ၏ နိုင်ငံခြားရေးတာဝန်ခံ (CHRO အလုပ်အမှုဆောင်ဒါရိုက်တာ) က ချင်းညီနောင်နှင့် ပတ်သက်ပြီး “အဖွဲ့သေးသေးလေးသာဖြစ်ကြောင်း” ပြောကြားခဲ့ဖူးပါသည်။
အထက်ပါ CNF ခေါင်းဆောင်များ၏ ပြောကြားချက်များကို လေ့လာကြည့်ပါက ချင်းညီနောင်သည် CNF/CC နှင့် အဆင့်တူ ဆွေးနွေးဖက်အဖြစ် အသိအမှတ်ပြုခြင်း မရှိသည့်အပြင် နှစ်ဖွဲ့ ပြန်လည်ပေါင်စည်းရေးသည် CC/CNF ၏ ဦးစားပေး စဉ်းစားချက် မဟုတ်ကြောင်း သိသာနေပါသည်။
ICNCC/ချင်းညီနောင်၏ ပြန်လည် ပေါင်းစည်းရေးအပေါ် သဘောထား
ချင်းညီနောင်ခေါင်းဆောင်များ၏ ပြန်လည် ပေါင်းစည်းရေးနှင့်ပတ်သက်၍ မီဒီယာများတွင် ပြောဆိုချက်များကို ကြည့်လျှင် အချက် သုံးချက်ရှိသည်ကိုတွေ့ရသည်။
၎င်းတို့မှာ
(က) CNF/CC က ချင်းညီနောင်နှင့် တွေ့ဆုံဆွေးလိုပါက တဖွဲ့ချင်းဆီ မဟုတ်ဘဲ ချင်းညီနောင်အနေဖြင့် တွေ့မှသာ တွေ့ဆုံမည်။
(ခ) ချင်းညီနောင်ကို ထောက်ခံအားပေးသော (သို့မဟုတ်) ချင်းညီနောင်၏ လှုပ်ရှားနယ်မြေများမှ CNF/CC တပ်ဖွဲ့ဝင်များ ပြန်လည်ရုတ်သိမ်းမှ တွေ့ဆုံမည်။
(ဂ) ချင်းညီနောင်၏ လှုပ်ရှားနယ်မြေအတွင်း နိုင်ငံရေးအရစည်းရုံးခြင်း၊ အခွန်ကောက်ခံခြင်းများကို ရပ်တန့်ပေးရမည်။
အဆိုပါ သုံးချက်ဖြစ်ပါသည်။ ဤ အချက် သုံးချက်ကို CNF/CC အနေဖြင့် လက်ခံပါက တွေ့ဆုံဆွေးနွေးသွားမည်ဟု ချင်းညီနောင်ဘက်မှ ပြောဆိုထားပါသည်။
အကြံပြုချက်များ
(က) CNF/CC ဘက်မှ ချင်းညီနောင်ကို အသိအမှတ်ပြုရန် လိုအပ်ပါသည်။ CNF/CC အနေဖြင့် ပြန်လည် ပေါင်းစည်းနိုင်ရေးနှင့်ပတ်သက်၍ မူဝါဒနှင့် ရပ်တည်ချက်များကို ပြည်သူလူထုထံသို့ ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ချပြရန်လိုအပ်သည်။
(ခ) ချင်းညီနောင်အနေဖြင့် CNF/CC နှင့် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရန် လိုအပ်သော အချက် သုံးချက်အနက် အနည်းဆုံး တချက်ကို အလျှော့ပေးနိုင်ရန် လိုအပ်သည်။
(ဂ) မီဇိုရမ် အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းများ (သို့မဟုတ်) တတိယအဖွဲ့အစည်းများအနေဖြင့် ကြားဝင်ညှိနှိုင်းဖြေရှင်းပေးလိုပါက တဖွဲ့ချင်း လုပ်ဆောင်မည့်အစား ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်သင့်သည်။
ချင်းဘာသာရေးအဖွဲ့များ (သို့မဟုတ်) လူမှုရေးအဖွဲ့အစည်းများအနေဖြင့် ကြားဝင်ဖြရှင်းလိုပါက တာဝန်ရှိသူများနှင့် ပါဝင်သင့်ပါဝင်ထိုက်သူများအားလုံး ပါဝင်ရန် အရေးကြီးသည်။ ဘက်မလိုက်သော တတိယအဖွဲ့အစည်းဖြစ်ရန် အရေးကြီးသည်။
(ဃ) ချင်းဘာသာရေးအဖွဲ့များ (သို့မဟုတ်) လူမှုရေးအဖွဲ့အစည်းများအနေဖြင့် ကြားဝင်ဖြရှင်းလိုပါက တာဝန်ရှိသူများနှင့် ပါဝင်သင့်ပါဝင်ထိုက်သူများအားလုံး ပါဝင်ရန် အရေးကြီးသည်။ ဘက်မလိုက်သော တတိယအဖွဲ့အစည်းဖြစ်ရန် အရေးကြီးသည်။
(င) နှစ်ဖွဲ့ပေါင်းစည်းနိုင်ရေးအတွက် ဖြစ်နိုင်ခြေအရှိဆုံး နည်းလမ်းသည် CC နှင့် ICNCC/CB နှစ်ဖွဲ့လုံးကို ဖျက်သိမ်းပြီး အစ (Zero) က ပြန်စရန်ဖြစ်ပါသည်။
(စ) ပြန်လည်ပေါင်းစည်းရေး၊ ငြိမ်းချမ်းရေးကိစ္စရပ်များကို ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းကြရာတွင် ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲမည့် ငြိမ်းချမ်းရေး (Sustainable Peace) ကို တည်ဆောက်ကြရန် လိုအပ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးပွဲများကို အချိန်ယူ၍ စနစ်တကျ ချဉ်းကပ်လုပ်ဆောင်ကြရန် လိုအပ်ပါသည်။
(R. Lakher သည် ချင်းနိုင်ငံရေးနှင့် တော်လှန်ရေး လေ့လာစောင့်ကြည့်သူ ပြည်သူ့ရေးရာမူဝါဒ သုတေသီ ဖြစ်သည်။)
You may also like these stories:
အိန္ဒိယ-မြန်မာ နယ်စပ်အောင်ပွဲများက ချင်းတော်လှန်ရေးကို အဆုံးအဖြတ်ပေးမည်
နွေဦးတော်လှန်ရေးနှင့် ချင်းလက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့များ (၁)
တော်လှန်ရေးအင်အားစုများ ပြန့်ကျဲသတဲ့လား
ကရင်နီညီညွတ်ရေးကို ချင်းတပ်ဖွဲ့တွေ အတုယူပါ
AA ကို ဖိအားပေးရန် အိန္ဒိယကုန်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်း မီဇိုရမ် ချင်းအဖွဲ့ ပိတ်
မတူပီက ချင်းတပ်တို့ကြား အငြင်းပွားမှု အဖြေမရှာနိုင်သေး
