မြန်မာစစ်အုပ်စုခေါင်းဆောင် မင်းအောင်လှိုင်အား ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ပေးရန် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ရာဇဝတ် တရားရုံး (ICC) ၏ တောင်းဆိုမှုကို ဒီမိုကရေစီ ဘက်တော်သားများက မဟာဗျူဟာမြောက် နိုင်ငံရေးအခွင့်အလမ်း တခုအနေဖြင့် အကျိုးအရှိဆုံး အသုံးချနိုင်ရန် အရေးကြီးပါသည်။
မြန်မာအာဏာရှင်တဦးအား ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ပေးရန် ICC ရှေ့နေချုပ်က တရားလိုအနေဖြင့် ICC တရားရုံးကို ကမ္ဘာ့သမိုင်းတွင် ပထမဆုံးအကြိမ် တောင်းဆိုခြင်းဖြစ်သောကြောင့် ထူးခြားပါသည်။
ရိုဟင်ဂျာ ပြဿနာကို တာဝန်ခံမှုအတွက်လည်း ရှေ့တက် ခြေလှမ်းသစ်တလှမ်း ဖြစ်ပါသည်။
အကျိုးသက်ရောက်မှုများ
ICC တရားလို မစ္စတာ ကာရင် အာဆတ် အာမက်ခန်က မင်းအောင်လှိုင်အား ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ပေးရန် တောင်းဆိုထားသော်လည်း ICC က ယခုအချိန်ထိ ဖမ်းမိန့် ထုတ်ပြန်ခြင်း မရှိသေးပါ။ ဤအမှု၏ စွပ်စွဲချက်များမှာ လူသားမျိုးနွယ်စုအပေါ်ကျူးလွန်သော ရာဇဝတ်မှုများ၊ အထူးသဖြင့် ၂၀၁၇ ခုနှစ်၊ သြဂုတ်လမှ ဒီဇင်ဘာလအတွင်း ရိုဟင်ဂျာများအား နေရပ်စွန့်ခွာစေခြင်းနှင့် ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်ခြင်းတို့ ဖြစ်သည်။
ICC က ဖမ်းမိန့် ထုတ်ပြန်ပေးသည့်တိုင်အောင် မြန်မာနိုင်ငံသည် ICC အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ မဟုတ်ခြင်းနှင့် လက်ရှိ မင်းအောင်လှိုင်တွင် အာဏာရှိနေခြင်းများကြောင့် ချက်ချင်းဖမ်းနိုင်ရန်အတွက် မလွယ်ပါ။
ICC က ဖမ်းမိန့် ထုတ်ပြန်ပေးသည့်တိုင်အောင် မြန်မာနိုင်ငံသည် ICC အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ မဟုတ်ခြင်းနှင့် လက်ရှိ မင်းအောင်လှိုင်တွင် အာဏာရှိနေခြင်းများကြောင့် ချက်ချင်းဖမ်းနိုင်ရန်အတွက် မလွယ်ပါ။ သို့သော် ဖြစ်နိုင်ခြေရှိသော အောက်ပါအကျိုးဆက်များ ရှိပါသည်။
၁။ ခရီးသွားလာခွင့် ကန့်သတ်ခြင်း။ ။ ဖမ်းမိန့်ထုတ်ပြန်ပါက မင်းအောင်လှိုင်၏ နိုင်ငံတကာခရီးသွားလာခွင့်ကို တရုတ်နှင့် ရုရှားကဲ့သို့သော ICC အဖွဲ့ဝင် မဟုတ်သည့် နိုင်ငံများသို့သာ ကန့်သတ်မှု ရှိသွားနိုင်ပါသည်။ သို့သော် အာဆီယံတွင် ကမ္ဘောဒီးယားတနိုင်ငံတည်းသာ ICC အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်ကြောင်း သတိပြုပါ။
၂။ ပိုင်ဆိုင်မှုများ ထိန်းချုပ်ခြင်း။ ။ နိုင်ငံများသည် မင်းအောင်လှိုင်နှင့် သူ၏ နောက်လိုက်များ၏ ပိုင်ဆိုင်မှုများကို ထိန်းချုပ်ရန် စဉ်းစားနိုင်သည်။
၃။ သံတမန်ရေး အထီးကျန်ဖြစ်ခြင်း။ ။ ဤတောင်းဆိုချက်သည် မင်းအောင်လှိုင်အား နိုင်ငံတကာဖိုရမ်များနှင့် စေ့စပ်ညှိနှိုင်းမှု အစည်းအဝေးများသို့ ဖိတ်ကြားမှုရရန်၊ တက်ရောက်ရန် ပိုမိုခက်ခဲစေနိုင်ပါသည်။
၄။ စစ်ဆေးစောင့်ကြည့်မှု တိုးမြှင့်ခြင်း။ ။ မင်းအောင်လှိုင်၏ အတွင်းလူများနှင့် မိသားစုဝင်များ၏ ငွေကြေးလွှဲပြောင်းမှုများ ခရီးသွားလာမှုများနှင့် ပတ်သက်၍ ပိုမိုစစ်ဆေး စောင့်ကြည့်မှုတို့ကို ရင်ဆိုင်ရနိုင်သည်။
ICC စီရင်ပိုင်ခွင့်နှင့် နောက်ထပ်အရေးယူမှုများ
စစ်ခေါင်းဆောင် မင်းအောင်လှိုင်ကို စွပ်စွဲထားသော ရာဇဝတ်မှုတို့၏ တစိတ်တပိုင်းသည် ICC အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံဖြစ်သော ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံတွင် ကျူးလွန်ခဲ့သောကြောင့် ICC သည် ဤရာဇဝတ်မှုများကို တရားစွဲဆိုနိုင်ခွင့် ရရှိခဲ့ကြောင်း သတိပြုမိရန် အရေးကြီးပါသည်။ ဤတရားစီရင်ပိုင်ခွင့်သည် အနာဂတ်တွင် အခြား မြန်မာအကြီးတန်းအရာရှိများအပေါ် ဖမ်းဝရမ်းများ ထပ်မံထုတ်ပြန်နိုင်ရန် လမ်းဖွင့်ပေးနိုင်သည်။
ရိုဟင်ဂျာအသိုင်းအဝိုင်းအပေါ် သက်ရောက်မှု
ရိုဟင်ဂျာအသိုင်းအဝိုင်းအတွက် ဤဖြစ်ပေါ်တိုးတက်မှုသည် သူတို့လိုချင်နေသော တရားမျှတမှုအတွက် မျှော်လင့်ချက်ရောင်ခြည်တခု ဖြစ်သည်။ သူတို့၏ ဒုက္ခဆင်းရဲကို အသိအမှတ်ပြုသောကြောင့် နှစ်သိမ့်မှု အတော်အတန် ပေးနိုင်ခြေရှိပါသည်။ သို့သော် အမှန်တကယ် တရားစီရင်မှုဆီသို့ သွားရာလမ်းသည် ရှည်လျားပြီး မသေချာသေးသောကြောင့် မျှော်လင့်ချက်ကြီးစွာ မထားရန် အရေးကြီးပါသည်။
ထို့ပြင် ဤတိုးတက်မှုကို အခြားမြန်မာပြည်မှ အသိုင်းအဝိုင်းများနှင့် တင်းမာမှုများ ပိုမို မဖြစ်ပွားစေရန်နှင့် ပြန်လည်သင့်မြတ်ရေးဆီသို့ ဦးတည်စေရန် သတိထားသင့်ပါသည်။ မင်းအောင်လှိုင်စစ်အုပ်စုနှင့် ပူးပေါင်းကျူးလွန်မှုများအတွက် အာရကန် ရိုဟင်ဂျာ ကယ်တင်ရေးတပ် (ARSA) ခေါင်းဆောင်များအပေါ် ICC ဖမ်းဝရမ်းများ ထုတ်ပေးရန် တောင်းဆိုနေကြောင်းလည်း သတိပြုရန်လိုပါသည်။
ဒေသတွင်း အခြေအနေများ
၁။ တရုတ်နှင့် ရုရှားစစ်အုပ်စုကို ဆက်လက်ထောက်ခံရန် အလားအလာရှိပါသည်။ နှစ်နိုင်ငံလုံးသည် ICC အဖွဲ့ဝင်များ မဟုတ်ပါ။ တရုတ်သည် တရုတ်-မြန်မာ စီးပွားရေးစင်္ကြံ (CMEC)၊ ရပ်ဝန်းနှင့်လမ်းအစီအစဉ် (BRI) ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု စီမံကိန်းများကို ပြန်လည်စတင်ရန် အလွန်လိုလားနေသည့်အတွက် ဤတောင်းဆိုချက်ကို အရေးမလုပ်ဘဲ ဒေသတွင်းတည်ငြိမ်မှုကို ရသည့်နည်းဖြင့် ဆက်လက်ရှာရန် အလားအလာရှိပါသည်။
အာဆီယံ-အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများအကြား တုံ့ပြန်မှုများ ကွဲပြားနိုင်ပြီး အဖွဲ့၏ စည်းလုံးညီညွတ်မှုအပေါ် သက်ရောက်မှု ရှိနိုင်သည်။
၂။ အိန္ဒိယ၊ မဟာဗျူဟာအကျိုးစီးပွားနှင့် နိုင်ငံတကာဖိအားကို ချိန်ညှိ၍ ၎င်း၏သဘောထားကို ပြန်လည်သုံးသပ်နိုင်သည်။
၃။ ထိုင်း၊ ပြည်တွင်းရေးစိုးရိမ်မှုများနှင့် ဒေသတွင်းတည်ငြိမ်မှုတို့ကို ချိန်ဆ၍ သတိထားသော ချဉ်းကပ်မှုကို လုပ်ဆောင်မည်ဟု မျှော်လင့်ရသည်။
၄။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၊ အထူးသဖြင့် ရိုဟင်ဂျာ ဒုက္ခသည်အခြေအနေနှင့် ပတ်သက်၍ ICC ၏ တောင်းဆိုချက်ကို အပြုသဘောဆောင်စွာ ရှုမြင်ဖွယ်ရှိသည်။
၅။ အာဆီယံ၊ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများအကြား တုံ့ပြန်မှုများ ကွဲပြားနိုင်ပြီး အဖွဲ့၏ စည်းလုံးညီညွတ်မှုအပေါ် သက်ရောက်မှု ရှိနိုင်သည်။
တော်လှန်ရေးအတွက် မဟာဗျူဟာမြောက် အခွင့်အလမ်းများ
၁။ ကိုယ်စားပြုမှုပုံရိပ် ထိန်းချုပ်မှု။ ။ ဤတောင်းဆိုချက်ကို အသုံးပြု၍ နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းအား စစ်အုပ်စု၏ တရားမဝင်မှုကို ပုံဖော်နိုင်ပါသည်။
၂။ သံတမန်ရေးဆက်ဆံမှု။ ။ ဤဖြစ်ပေါ်တိုးတက်မှုကို အသုံးချ၍ နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းထံမှ စစ်အုပ်စုအပေါ် ပိုမို ထိရောက်သော အရေးယူဆောင်ရွက်မှုများအတွက် တိုက်တွန်းနှိုးဆော်နိုင်ပါသည်။
၃။ မဟာမိတ်ဖွဲ့ခြင်း။ ။ နိုင်ငံတကာလူ့အခွင့်အရေး အဖွဲ့အစည်းများ၊ ဒီမိုကရေစီထောက်ခံသူများနှင့် မဟာမိတ်ဖွဲ့မှုများကို ပိုမိုခိုင်မာ အားကောင်းစေရန် ကြိုးစားနိုင်ပါသည်။
၄။ စစ်တပ်အတွင်း ကွဲပြားမှုများ တိုးစေခြင်း။ ။ စစ်တပ်အရာရှိများအတွက် ဖြစ်နိုင်ခြေရှိသော အကျိုးဆက်များကို မီးမောင်းထိုးပြ၍ စစ်တပ်အတွင်း သဘောထားကွဲပြားမှုများကို အားပေးပြီး စစ်အုပ်စုကို အားနည်းစေရန် ကြိုးစားနိုင်ပါသည်။
အဖွဲ့အားလုံးအတွက် ကြိုတင်ကာကွယ်ရေး အစီအမံများ
လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တိုင်းသည် ICC ၏ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုကို ခံရနိုင်ကြောင်း သတိပြု၍ အဖွဲ့အားလုံးသည် အောက်ပါ ကြိုတင်ကာကွယ်ရေး အစီအမံများကို ချမှတ်သင့်သည်။
၁။ ဥပဒေရေးရာ တိုင်ပင်ဆွေးနွေးခြင်း။ ။ နိုင်ငံတကာဥပဒေနှင့် လိုက်နာမှုဆိုင်ရာ လိုအပ်ချက်များကို နားလည်ရန် ဥပဒေကျွမ်းကျင်သူများနှင့် ပုံမှန် တိုင်ပင်ဆွေးနွေးပါ။
၂။ မှတ်တမ်းတင်ခြင်းနှင့် ပွင့်လင်းမြင်သာမှု။ ။ တာဝန်ခံမှုကို ပြသရန် မိမိအဖွဲ့၏ လုပ်ဆောင်ချက်များနှင့် ဆုံးဖြတ်ချက်များ၏ အသေးစိတ်မှတ်တမ်းများကို ထိန်းသိမ်းထားပါ။
၃။ လေ့ကျင့်သင်ကြားမှုနှင့် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများ။ ။ နိုင်ငံတကာ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ ဥပဒေနှင့် လူ့အခွင့်အရေး လိုက်နာမှုကို အလေးပေးသော အစီအစဉ်များကို လေ့ကျင့်သင်ကြား၍ အားလုံး နားလည်နိုင်သော လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများကို လက်တွေ့ အကောင်အထည်ဖော်ပါ။
၄။ ပြည်သူ့ဆက်ဆံရေး မဟာဗျူဟာ။ ။ သတင်းမှားများကို တုံ့ပြန် ရှင်းလင်းတင်ပြရန်အတွက် ခိုင်မာသော ဆက်သွယ်ရေးနည်းလမ်း အစီအစဉ်တို့ကို ပြင်ဆင်ရေးဆွဲပါ။
၅။ နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းများနှင့် ထိတွေ့ဆက်ဆံခြင်း။ ။ တရားဝင်မှုကို မြှင့်တင်ရန် ရည်မှန်းချက်ဖြင့် နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းများနှင့် ထိတွေ့ဆက်ဆံပါ။
စည်းလုံးညီညွတ်မှုကို ထိန်းသိမ်းခြင်း
၁။ တသမတ်တည်းဖြစ်သော ပုံရိပ်။ ။ စုပေါင်းကြိုးပမ်းမှုများကို ပိုမိုခိုင်မာစေရန် ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ အားလုံးတွင် တသမတ်တည်းဖြစ်သော ပုံရိပ်တခုကို ဖန်တီးပါ။
၂။ မှားယွင်းသော သတင်းအချက်အလက်များကို ဖြေရှင်းခြင်း။ ။ မှားယွင်းသော သတင်းအချက်အလက်များကို သတိထား၍ စောင့်ကြည့်ပြီး မှားယွင်းသော ပုံရိပ်များကို ချက်ချင်းဖြေရှင်းပါ။
၃။ ရေရှည်မျှော်မှန်းချက်။ ။ အာရုံစူးစိုက်မှုနှင့် စိတ်အားထက်သန်မှုကို ထိန်းသိမ်းရန် လှုပ်ရှားမှု၏ အဓိက ဦးတည်ချက်၊ ရည်မှန်းချက်များကို အလေးထားပါ။
၄။ ယုံကြည်မှု တည်ဆောက်ခြင်း။ ။ စည်းလုံးညီညွတ်မှုနှင့် အပြန်အလှန် ထောက်ပံ့မှုတို့ကို အားကောင်းစေရန် အဖွဲ့အစည်းအများကြားတွင် ခိုင်မာသော ဆက်ဆံရေးများကို မြှင့်တင်ပါ။
ရှေ့ဆက်ခြေလှမ်းများ
ICC ၏ တောင်းဆိုချက်သည် တာဝန်ခံမှုဆီသို့ ရှေ့တက်သော ခြေလှမ်းတရပ် ဖြစ်သော်လည်း အပြီးသတ် ဖြေရှင်းချက်တခုအဖြစ် မမြင်သင့်ပါ။
ICC ၏ တောင်းဆိုချက်သည် တာဝန်ခံမှုဆီသို့ ရှေ့တက်သော ခြေလှမ်းတရပ် ဖြစ်သော်လည်း အပြီးသတ် ဖြေရှင်းချက်တခုအဖြစ် မမြင်သင့်ပါ။
ICC သည် မကြာသေးမီက ရှုပ်ထွေးသော ပထဝီနိုင်ငံရေးအခြေအနေများကို ဖြေရှင်းရန် ၎င်း၏ဆန္ဒကို ပြသ၍ အစ္စရေးနှင့် ဟားမတ်စ်ခေါင်းဆောင်များအတွက် ဖမ်းဝရမ်းများ ထုတ်ပြန်ခဲ့ကြောင်း သတိပြုသင့်ပါသည်။ သို့သော် မည်သူကိုမှ ဖမ်းနိုင်ခြင်း မရှိသေးပါ။
နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းအနေဖြင့် စစ်အုပ်စုအပေါ် စုပေါင်းဖိအားပေးမှုများ ဆက်လက်ပြုလုပ်ရန် တောင်းဆိုနေဖို့ လိုပါသည်။
နိုင်ငံသားများအနေဖြင့် စည်းလုံးညီညွတ်မှု၊ မဟာဗျူဟာမြောက် စီမံကိန်းရေးဆွဲခြင်းနှင့် ပူးတွဲရည်မှန်းချက်များအပေါ် သစ္စာရှိမှုတို့ကို ဆုပ်ကိုင်ထားရန် တိုက်တွန်းပါသည်။
(ဂျိမ်းရွှေသည် ရန်ကုန်စက်မှုတက္ကသိုလ် ကျောင်းသားဟောင်းတဦး ဖြစ်ပြီး အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုတွင် အခြေချနေထိုင်သည်မှာ နှစ် ၄၀ ရှိပြီဖြစ်သည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ မြန်မာပြည်တွင် စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် မြန်မာ့အရေး တစိုက်မတ်မတ် စည်းရုံးလှုံ့ဆော်နေသူ ဖြစ်သည်။)
You may also like these stories:
မင်းအောင်လှိုင်ကို ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ဖို့ တောင်းဆိုတာကို ကြိုဆိုပါတယ် (ရုပ်/သံ)
ICC ရှေ့နေ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်တွင် သက်သေခံချက် လာယူ
စစ်ကောင်စီကို စိတ်ဒုက္ခပေးသည့် အစီရင်ခံစာများ
ရာဇပလ္လင်ကို ဖက်တွယ်ရေး ကြိုးစားနေသည့် မင်းအောင်လှိုင်
ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်ကို ဖမ်းဆီးပေးရန် အင်တာပိုရဲတပ်ဖွဲ့ ထံ NUG တောင်းဆို
