အသက် ၂၆ နှစ်ရှိပြီဖြစ်တဲ့ နန်းစအဲဒေါင်ပိုင်ဟာ ကရင်ပြည်နယ်မှာရှိတဲ့ သူ့ရဲ့ ရပ်ရွာအတွင်းမှာ ကျား၊ မတန်းတူညီမျှမှုရှိရေးအတွက် တက်ကြွစွာ ရှေ့ဆောင်လမ်းပြဆောင်ရွက်နေသူတဦးဖြစ်ပါတယ်။
သူ့ရဲ့ လူမှုအသိုင်းအဝန်းအတွင်းမှာ ကျား၊ မ တန်းတူညီမျှမှုမရှိတဲ့ အခြေအနေမျိုးတွေ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်ဖြစ်နေပေမယ့်၊ ထုံးတမ်းအစဉ်အလာ၊ အလေ့အထတွေအရ ဒီအခြေအနေမျိုးတွေဟာ သမားရိုးကျ၊ မြင်တွေ့နေကျဖြစ်နေတဲ့အတွက် ဒါတွေကို ဘယ်သူကမှ လူမှုအသိုင်းအဝန်းရဲ့ ပြဿနာတွေအဖြစ် မမြင်ကြဘူးလို့ သူကပြောပါတယ်။
“ရွာမှာဆိုရင် အမျိုးသမီးတွေကို သူတို့ရဲ့ အိမ်ထောင်ဖက်၊ ချစ်သူအမျိုးသားတွေက အကြမ်းဖက်တာတွေရှိတာတောင် အမျိုးသမီးတချို့ရဲ့ မိသားစုတွေ၊ ပတ်ဝန်းကျင်ကလူတွေက အဲဒီလို အကြမ်းဖက်တဲ့လူတွေနဲ့ ဆက်နေဖို့၊ လက်တွဲဖို့ ဖိအားပေးတာမျိုးတွေ ကြားနေ၊ မြင်နေရတယ်။ လူတွေက ဒါကို သမားရိုးကျ ထုံးတမ်းအစဉ်အလာတစ်ခုလို့ နာမည်တပ်လိုက်တယ်။ ဒါပေမယ့် ဒါက အမျိုးသမီးတွေအတွက် အဆင်မပြေပါဘူး။ ကျမတို့ ယဉ်ကျေးမှု၊ ထုံးတမ်းအစဉ်အလာတွေက အိမ်တွင်းအကြမ်းဖက်မှုတွေကို လူမှုအသိုင်းအဝန်းထဲက အရေးတကြီးဖြေရှင်းဖို့လိုတဲ့ ပြဿနာတွေလို့ မမြင်ကြဘူး” လို့ ဘားအံမြို့နယ်ထဲက ကျမ်းစာကျောင်းတကျောင်းမှာ ဆရာမအဖြစ်လုပ်ကိုင်နေတဲ့ နန်းကပြောခဲ့ပါတယ်။
ကရင်ပြည်နယ် ဘားအံမြို့နယ်ထဲက ရွာလေးတရွာမှာနေတဲ့ နန်းဟာ ၂ဝ၁၈ ခုနှစ် ရေဘေးဖြစ်ပွားပြီးနောက် ကုလသမဂ္ဂ အဖွဲ့ အစည်းတွေဆောင်ရွက်တဲ့ အရေးပေါ် ကာကွယ်စောင့်ရှောက်မှုဆိုင်ရာအကူအညီပေးရေးလုပ်ငန်းတွေရဲ့ တစိတ်တဒေသအဖြစ် ရပ်ရွာထဲကစေတနာ့ဝန်ထမ်းတွေအတွက် ပြုလုပ်ပေးတဲ့ ကျား၊မအခြေအပြုအကြမ်းဖက်မှုအကြောင်းသင်တန်းကနေ ကျား၊ မ တန်းတူညီမျှမှုမရှိတာတွေ၊ ကျား ၊ မ အခြေပြု အကြမ်းဖက်မှုအကြောင်းတွေကို ပထမဆုံးအကြိမ် သိရှိ၊ လေ့လာခွင့်ရခဲ့ပါတယ်။
ကုလသမဂ္ဂအရေးပေါ်ဗဟိုရန်ပုံငွေ (CERF) ရဲ့ ရန်ပုံငွေ ပံ့ပိုးမှုနဲ့ IOM ၊ UNFPA နဲ့ UNICEF အဖွဲ့တွေဟာ ၂ဝ၁၈ ခုနှစ်အတွင်းမှာ ရေဘေးဒဏ်ကို ပြင်းထန်စွာခံစားခဲ့ရတဲ့ ပဲခူး၊ ကရင်နဲ့ မွန် တို့မှာရှိတဲ့ အမျိုးသမီးတွေနဲ့ ကလေးငယ်တွေအတွက် ကာကွယ်စောင့်ရှောက်မှုဆိုင်ရာ အကူအညီတွေ ပေးအပ်ခဲ့ပါတယ်။
“သင်တန်းက ကျမကို အမြင်ဖွင့်ပေးလိုက်တာပါ။ အမျိုးသမီးတွေဟာ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာအကြမ်းဖက်မှုတွေသာမကပဲ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှုတွေကိုပါ ခံစားနေရတယ်ဆိုတာ ကျွန်မသိလာတယ်။ ဒီ ပြဿနာတွေကို လူတွေပိုသိလာအောင်လုပ်ဖို့လိုတယ်၊ အမျိုးသမီးတွေအသံကို ပိုနားထောင်ဖို့လိုတယ်။ တပြိုင်ထဲမှာပဲ ကျား၊ မ တန်းတူညီမျှမှုရှိတဲ့ လူမှုအသိုင်းအဝန်းဖြစ်လာအောင် တည်ဆောက်တဲ့နေရာမှာ အမျိုးသားတွေပါဝင်လာအောင် အားပေးလှုံ့ဆော်ဖို့လည်းလိုပါတယ်။”
အသက် ၁ဝ နှစ်ကတည်းက မိခင်တဦးတည်းရဲ့ အုပ်ထိန်းမှု၊ ပြုစုစောင့်ရှောက်မှုအောက်မှာ ကြီးပြင်းလာရတဲ့ နန်းက အမျိုးသမီးတွေဟာ သူတို့ကိုသာလုပ်ပိုင်ခွင့်ပေးရင်၊ အခွင့်အရေးတွေသာရရင် သူတို့ဘဝမှာ လုပ်ဆောင်နိုင်တာတွေ၊ အောင်မြင်မှာတွေ အများကြီးပါလို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။
“အဖေ ဆုံးသွားကတည်းက အမေကပဲ ကျွန်မတို့ မောင်နှမ ခြောက်ယောက်ကို ကျွေးမွေး၊ ပြုစုလာတာ။ အိမ်ထောင်တခုကို ဦးဆောင်ဖို့ ယောကျာ်းတယောက်တော့ ရှိမှ ဖြစ်မှာပေါ့လို့ ပြောတာတွေ ကျမ အကြိမ်ကြိမ်ကြားခဲ့ရတယ်။ ဒါပေမယ့် အမေက အကောင်းဆုံးလုပ်ခဲ့တယ်။ ခက်ခဲပေမယ့် ကျမတို့ကို ကျွေးမွေး၊ ပြုစုတယ်၊ ပညာသင်ပေးတယ်။ မိသားစု ရပ်တည်နိုင်ခဲ့တယ်” လို့ သူက ရှင်းပြတယ်။
၂ဝ၁၈ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလမှာ သင်တန်းတက်ရောက်ပြီးတဲ့အချိန်ကစလို့ နန်းဟာ ကျား၊ မ အခြေပြု အကြမ်းဖက်မှု ပြဿနာတွေကို လူတွေ ပိုမိုသိရှိလာဖို့၊ ကျား၊ မ အခြေပြုအကြမ်းဖက်မှုတွေအကြောင်းကို သူထေိုင်တဲ့ရွာနဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်ရွာတွေက အမျိုးသမီးတွေနဲ့ မိန်းကလေးငယ်တွေ ပိုမိုသိရှိလာဖို့ အသိပညာပေးဆောင်ရွက်သလို၊ သူ့ရဲ့ ရပ်ရွာအတွင်းမှာ ကျား၊ မ တန်းတူညီမျှမှုတွေရှိလာအောင်လည်းဆောင်ရွက်နေပါတယ်။
“ကျား၊ မ ရေးရာဆိုတာ အမျိုးသမီးတွေရဲ့ ပြဿနာပဲမဟုတ်ပါဘူး။ အားလုံးနဲ့ ဆိုင်တဲ့ ပြဿနာပါ။ ဒါကို အမျိုးသား တွေက နားလည်ဖို့လိုပါတယ်။ ကျား၊ မ တန်းတူညီမျှမှုရှိဖို့ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ အမျိုးသားတွေ ပါဝင်ဖို့ လိုပါတယ်။
ကျား၊ မ တန်းတူညီမျှရေးဆိုတာ အမျိုးသမီးတွေက အမျိုးသားတွေနေရာကို ယူလိုက်တာ မဟုတ်ပါဘူး။ လူမှုအသိုင်းအဝန်းထဲမှာ အမျိုးသားတွေနဲ့ အမျိုးသမီးတွေရဲ့ အခန်းကဏ္ဍတွေက မတူပါဘူး။ ဒါကို အားလုံးက လက်ခံပြီး တယောက်ရဲ့ အခန်းကဏ္ဍကို တယောက်က လေးစားဖို့ပဲ လိုတာပါ။ တန်းတူညီမျှတဲ့ ကမ္ဘာဖြစ်လာဖို့ အမျိုးသမီးတွေက သတ္တိရှိရှိနဲ့ ကျား၊မ အခြေပြု အကြမ်းဖက်မှုတွေအကြောင်းကို ထုတ်ဖော်ပြောဖို့လိုပါတယ်။
စာရေးသူ ထက်ထက်ဦးသည် OCHA myanmar ၏ ပဋိပက္ခဒေသများမှ နေရပ်စွန့်ခွာတိမ်းရှောင်သူများကို အကူအညီပေးရေး လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းတွင် ပါဝင်လုပ်ဆောင်လျက်ရှိသည်။
