အမေရိကန်နိုင်ငံတဝှမ်း ပြည်နယ်တွေမှာ ဂျော့ဖလွိုက် သေဆုံးမှုကြောင့် ဆန္ဒပြ မငြိမ်သက်မှုတွေ ဆက်တိုက် ဆိုသလို ဖြစ်ပေါ်နေတာကြောင့် သမ္မတ ထရမ့်က စစ်တပ်ချထားဖို့ ပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။ သမ္မတရဲ့ လက်ရှိ အပြုအမူတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အနားယူသွားတဲ့ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဟောင်းအပါအဝင် ဗိုလ်ချုပ်ကြီးဟောင်း အချို့ကပါ ဝေဖန် ရှုတ်ချခဲ့ပါတယ်။
အမေရိကန်နိုင်ငံ ပြည်နယ် ၂၀ ကျော်မှာဖြစ်နေတဲ့ ဆန္ဒပြမှုတွေ ထိန်းသိမ်းဖို့အတွက် စစ်တပ် ချထားမယ်လို့ သမ္မတထရမ့် ခြိမ်းခြောက်ပြောဆိုခဲ့သလို၊ မြို့တော်တွင်း ဆူပူအုံကြွမှုအပေါ် တုန့်ပြန်ရန် ပင်တာဂွန် ခေါင်းဆောင်တွေကိုပါ လုပ်ဆောင်ဖို့ အမိန့်ပေးတာဟာ အခြေအနေ တင်းမာမှုကို ပိုမိုဆိုးရွားစေတယ်လို့ ဝေဖန်နေကြပါတယ်။
“ပြည်သူတွေကို စိုးရိမ်သင့်ပါတယ်။ စိုးရိမ်ရမှာပါ။ စစ်တပ်ချထားဖို့ထက် ပြည်တွင်းအဖွဲ့အစည်းတွေကပဲ ကြိုးစားကြည့်သင့်တယ်” လို့ အရပ်ဘက်-စစ်ဘက်ရေး ကျွမ်းကျင်သူ Carrier A.Lee က ဆိုပါတယ်။
သမ္မတ ထရမ့်ဟာ ဖက်ဒရယ် ဥပဒေသုံးပြီး မြို့တော်တွေမှာ ဆန္ဒပြမှုတွေ ထိန်းသိမ်းဖို့အတွက် စစ်တပ်ချထားဖို့ လုပ်ဆောင်နေတာဟာ သူ့ကိုထောက်ခံအားပေးတဲ့ နိုင်ငံရေးသမားတွေနဲ့ Republican အမတ်တချို့ပါ ထိတ်လန့် တုန်လှုပ်သွားခဲ့ရပါတယ်။
၂၀၁၈ ခုနှစ်က အနားယူသွားတဲ့ ထရမ့်လက်ထက် ပထမဆုံးကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဟောင်း ဂျိမ်းမက်တစ်က “နိုင်ငံသားတွေရဲ့ ရပိုင်ခွင့် အခြေခံဥပဒေပါ အခွင့်ရေးတွေကို ချိုးဖောက်ပြီး စစ်တပ်ကို ချထားဖို့အတွက် အမိန့် ပေးအသုံးချလိမ့်မယ်လို့ ကျနော် အရင်က အိပ်မက်တောင် မမက်ခဲ့ဖူးဘူး” လို့ နိုင်ငံသား အခွင့်ရေးအတိုင်း ငြိမ်းချမ်းစွာ ဆန္ဒပြနေတဲ့အပေါ် ရေးသားထားပါတယ်။
ဒါ့ပြင် မက်တစ်က ဆန္ဒပြတောင်းဆိုနေစဉ်မှာ ပြင်းထန်တဲ့ စကားလုံးတွေနဲ့ တိုက်ရိုက် တိုက်ခိုက်ပြောကြားခဲ့ပြီး သွေးကွဲအောင် လုပ်ဆောင်နေတာဖြစ်တယ်လို့ သမ္မတ ထရမ့်ကို ဝေဖန်လိုက်ပါတယ်။ သမ္မတ ထရမ့်ကတော့ သူ့ကို ဝေဖန်ပြောဆိုနေတာတွေကို ကိုယ်ပိုင် Twitter စာမျက်နှာကတဆင့် ပြန်လည် တုံ့ပြန် ပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။
မက်တစ်ရဲ့ ရေးသားပြောဆိုမှုတွေကို Republican ဥပဒေပြုအမတ်၂ ယောက်က ကြိုဆိုလိုက်ပြီး သမ္မတရဲ့ တုန့်ပြန်ပြောဆိုနေမှုတွေကို ပြန်လည်ဝေဖန်နိုင်ဖို့အတွက် အထောက်အပံ့ ဖြစ်စေတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
လက်ရှိဖြစ်ပေါ်နေတဲ့ အရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး စစ်တပ်ရဲ့ အခန်းကဏ္ဍနဲ့ ပတ်သက်လို့ အငြိမ်းစား ဗိုလ်ချုပ်ကြီးဟောင်း တိုနီသောမတ်၊ မိုက်မူလန်၊ ရစ်ချတ်မိုင်ယာတို့က လုံးဝ စိတ်မကောင်းစရာ ကိစ္စရပ်ပဲလို့ အိမ်ဖြူတော် အပြင်ဘက် Lafayette ရင်ပြင်မှာ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
အိမ်ဖြူတော်အနီး ဆန္ဒပြခဲ့တဲ့သူတွေကိုလည်း မျက်ရည်ယိုဗုံးနဲ့ ရာဘာကျည်ဆံတွေ အသုံးပြု ဖြိုခွင်းခဲ့တာကြောင့် စစ်တပ်နဲ့ပြည်သူကြား ပဋိပက္ခတွေ ဖြစ်လာခဲ့ရသလို၊ ဆူပူမှုတွေကြောင့် ပျက်စီးခဲ့တဲ့ ဘုရားရှိခိုးကျောင်းရှေ့မှာလည်း သမ္မတ ထရမ့်က ဓာတ်ပုံ အရိုက်ခံခဲ့ပါသေးတယ်။
သမ္မတရဲ့ စစ်တပ်ခေါ်ယူမယ့် ပြောဆိုချက်တွေကို ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးတချို့က ကန့်ကွက်ခဲ့ကြပြီး ဗဟိုအစိုးရမှာ တပ်ဖွဲ့ဝင်တွေ လွှတ်ဖို့ အခွင့်အာဏာ မရှိဘူးလို့ ဆိုပါတယ်။ ၁၉ ရာစုမှာ အတည်ပြုခဲ့တဲ့ ဥပဒေအရ သမ္မတဟာ ဆူပူအုံကြွမှုတွေနဲ့ မငြိမ်သက်မှုတွေကို ကာကွယ်ဖို့အတွက် စစ်တပ်အသုံးပြုခွင့်ရှိပါတယ်။
အနှစ် ၃၀ နီးပါး အသုံးမပြုခဲ့တဲ့ အဆိုပါဥပဒေကို နောက်ဆုံး ၁၉၉၂ ခုနှစ်မှာ သမ္မတ ဂျော့ချ် အိတ်ချ် ဒဘယ် လျူဘွတ်ရှ်က Los Angeles လူမျိုးရေးအဓိကရုဏ်းမှာ သုံးခဲ့ဖူးပါတယ်။ ၂၀၀၆ ခုနှစ်မှာ အဆိုပါဥပဒေကို ပြင်ဆင်ခဲ့ပေမယ့် ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးတွေရဲ့ ကန့်ကွက်မှုကြောင့် ပြန်ရုပ်သိမ်းခဲ့ရပါတယ်။
Ref: Washington Post, New York Times, BBC
