ထိုင်ဝမ်သည် နိုင်ငံတခုမဟုတ်ကြောင်း တရုတ်ပြောဆိုမှု အရာမထင်

ထိုင်ဝမ်သည် နိုင်ငံတခုမဟုတ်ကြောင်း တရုတ်နိုင်ငံကပြောကြားလေလေ အခြားနိုင်ငံများက ထိုင်ဝမ်ကို နိုင်ငံတခုအဖြစ် ပိုမိုဆက်ဆံလေလေဖြစ်နေသည်။

ထိုင်ဝမ်ကို နိုင်ငံတခုအဖြစ် ရည်ညွှန်းသုံးစွဲခြင်း မပြုရန်နှင့် ဆိုင်းအင်းဝမ်ကို ထိုင်ဝမ်သမ္မတအဖြစ် မသတ်မှတ်ရန် စနေနေ့က ကျင်းပသည့် ထိုင်ဝမ်အမျိုးသားနေ့မတိုင်မီ အိန္ဒိယနိုင်ငံရှိ တရုတ်သံရုံးက အိန္ဒိယမီဒီယာများကို ပြောကြားသည့် စာတစောင်ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံသားများကမူ ထိုင်ဝမ်အမျိုးသားနေ့အတွက် #TaiwanNationalDay ဟု လူမှုကွန်ရက်တွင် ရိုက်တင်ကြပြီး တရုတ်သံရုံးပြင်ပတွင် ထိုင်ဝမ်အလံများထောင်ကာ တုံ့ပြန်ခဲ့သည်။

ဝင်ရောက်သိမ်းပိုက်မှုဆီ ဦးတည်စေနိုင်သည်ဟု ဘေ့ဂျင်းက သတိပေးထားသည့် ထိုင်ဝမ်လွတ်လပ်ရေးနေ့ မဟုတ်ဘဲ ထိုင်ဝမ်အမျိုးသားနေ့သည့် တရုတ်နိုင်ငံအလယ်ပိုင်း ဝူဟန်တွင် နောက်ဆုံးပဒေသရာဇ်မင်းဆက်ကို ၁၉၁၁ ခုနှစ်က အုံကြွသည့် အထိမ်းအမှတ်ဖြစ်သည်။ ထိုအုံကြွမှုကြောင့် တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံပေါ်ပေါက်လာပြီး တရုတ်နိုင်ငံကို ကွန်မြူနစ်မျာကး သိမ်းပိုက်သောအခါ ထိုနိုင်ငံကို ခေါင်းဆောင်ချန်ကေရှိတ်က ထိုင်ဝမ်သို့ လွန်ခဲ့သော ဆယ်စုနှစ် ၇ ခုက ယူဆောင်လာခဲ့သည်။

၂၀၂၀ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၁၀ ရက်နေ့ ထိုင်ဝမ် အမျိုးသားနေ့တွင် ဆိုင်းအင်ဝမ်း မိန့်ခွန်းပြောခဲ့စဉ်/ CNA

ယနေ့ထိုင်ဝမ်တွင် နေထိုင်သူ လူဦးရေ ၂၄ သန်းရှိ ဒီမိုကရေစီစနစ်တခုအတွက် တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံသည် သမိုင်း၏ အကြွင်းအကျန်သာ ဖြစ်နေသည်။ တရုတ်ပြည်မကြီးကို ပြန်လည်သိမ်းပိုက်မည့် ချန်ကေရှိတ်၏ ရည်မှန်းချက်ကို ထိုင်ဝမ်က စွန့်လွှတ်ထားပြီး ထိုင်ဝမ်သားများသည် တရုတ်နိုင်ငံနှင့် ပြန်လည်ပေါင်းစည်းရေးကိုလည်း မလိုလားကြောင်း လူထုသဘောထား စစ်တမ်းများက ပြသနေသည်။

သို့သော် တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ အမျိုးသားနေ့ကို ကျင်းပခြင်းသည် ဆိုင်းအင်ဝမ်းအစိုးရအတွက် သေနင်္ဂဗျူဟာအရ အသုံးဝင်သည်။ သူမ၏ အစိုးရသည် တရားဝင် လွတ်လပ်ရေးပြဿနာကို ဘေးဖယ်ထားကာ တရုတ်နိုင်ငံနှင့် ပဋိပက္ခမဖြစ်ဘဲ ထိုင်ဝမ်၏ ထူးခြားသော နိုင်ငံရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှုလက္ခဏာကို ဖန်တီးရန် အကာအကွယ်ရစေသည်။ ထိုသို့ဖြစ်သောကြောင့် ထိုင်ဝမ်ကို ကွန်မြူနစ်ပါတီအုပ်ချုပ်ရေးအောက် ထည့်သွင်းမည့် ရှီကျင့်ဖျင်၏ ရည်မှန်းချက်ကို ထိခိုက်စေသည်။

ထိုင်ဝမ်သည် တရုတ်န်ိုင်ငံ၏ ကန့်သတ်ချက်များအောက်တွင် နေရာပိုမိုရှာဖွေရာတွင် ကျွမ်းကျင်လာသည်ဟု နော်တင်ဟန်အေးရှား သုတေသန အင်စတီကျု University of Nottingham Asia Research Institute မှ တရုတ်အစီအစဉ် ညွှန်ကြားရေးမှူး ဂျိုနသန် ဆူလီဗန်ပြောသည်။ “တရားဝင်လွတ်လပ်ရေးကို ကြေညာတာထက် ပိုမိုပျော့ပျောင်းအလုပ်ဖြစ်တဲ့ နည်းလမ်းကို ရှာဖို့ ခက်တယ်” ဟု သူပြောသည်။

၂၀၂၀ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၁၀ ရက်နေ့ ထိုင်ဝမ် အမျိုးသားနေ့ကို ထိုင်ပေတွင် ကျင်းပခဲ့စဉ်/ CNA

ကွန်မြူနစ်ပါတီက လေသံပိုပြင်းလာပြီး ထိုင်ဝမ်ကို တရုတ်နှင့် ပိုမိုဝေးကွာအောင် လုပ်ဆောင်ခြင်းနှင့်ပတ်သက်ပြီး ဆိုင်းအင်ဝမ်းကို သတိပေးလာကာ စစ်ရေးတင်းမာမှုသည် မကြာသေးမီက မြင့်မားလာနေပြီး တရုတ် ဂျက်တိုက်လေယာဉ်များသည် ထိုင်ဝမ်နှင့် ပိုမိုနီးကပ်စွာ လှုပ်ရှားလာသည်။ ဆိုင်းအင်ဝမ်းအစိုးရသို့ လက်နက်များရောင်းချခြင်းကို အဆင့်မြှင့်တင်လာပြီး ကမ္ဘာတဝန်းကူးစက်ရောဂါနှင့် စီးပွားရေးဆက်ဆံမှုများကို ဆွေးနွေးရန် ဆယ်စုနှစ်များစွာအတွင်း အဆင့်အမြင့်ဆုံး အရာရှိများကို ထိုင်ဝမ်သို့စေလွှတ်သည့် ထရမ့်အစိုးရကြောင့် တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီသည် ပိုမိုဒေါသထွက်လာသည်။

စနေနေ့က ကျင်းပသည့် ထိုင်ဝမ်အမျိုးသားနေ့တွင် ပြောကြားသည့် ဆိုင်းအင်ဝမ်း၏ မိန့်ခွန်းတွင် တရုတ်နိုင်ငံနှင့် ဆွေးနွေးရန်တောင်းဆိုပြီး ထိုင်ဝမ်ကျွန်းကို ကာကွယ်ရန် ကတိပြုသည်။

“ကျမတို့က အဓိပ္ပါယ်ပြည့်ဝတဲ့ ဆွေးနွေးပွဲတွေကို လုပ်ဖို့ စိတ်အားထက်သန်တယ်” ဟု ဆိုင်းအင်ဝမ်းကပြောကြားပြီး “အားနည်းချက်ကိုပြသခြင်းနှင့် အလျှော့ပေးခြင်းသည် ငြိမ်းချမ်းရေးကို ယူဆောင်ပေးမည် မဟုတ်”ဟုလည်း ဆိုသည်။

ထိုသို့ပြောကြားခြင်းသည် နှစ်ပေါင်းများစွာအတွင်း ဆိုင်းအင်ဝမ်း၏ အပျော့ပျောင်းဆုံးသော စကားဖြစ်ကြောင်း ယခင်လောက်မောက်မာခြင်း မရှိကြောင်း ကွန်မြူနစ်ပါတီက ထုတ်ဝေသည့် ဂလိုဘယ်တိုင်းမ် သတင်းစာ အယ်ဒီတာ ဟူရှီကျင် ရေးသားသည်။ သူ၏သတင်းစာမှ ဖြန့်ချိနေသည့် တရုတ်နိုင်ငံမှ စစ်ရေးခြိမ်းခြောက်မှု ပိုမိုကြီးမားလာခြင်းကြောင့် ထိုသို့လေသံပြောင်းသွားကြောင်း သူပြောသည်။

တရုတ်နိုင်ငံသည် ထိုင်ဝမ်ကို ခြိမ်းခြောက်ရန် အင်အားအသုံးပြုမည့် ခြိမ်းခြောက်မှု ပြုလုပ်နေသည်မှာ ကာလအတန်ကြာပြီဖြစ်သည်။ ၁၉၉၀ ခုနှစ်များက ထိုင်ဝမ်ခေါင်းဆောင် လီတန်ဟွေးကို ကော်လ်နဲ တက္ကသိုလ်တွင် မိန့်ခွန်းပြောခွင့်ပေးသောကြောင့် တရုတ်နိုင်ငံသည် ထိုင်ဝမ်ကျွန်းမကြီးအနီးရေပြင်သို့ ဒုံးကျည်များပစ်ခတ်ခဲ့သည်။ ထိုင်ဝမ်နှင့် တရုတ်အကြား နိုင်ငံချင်းဆက်ဆံရေး ထူထောင်ရန် သူ၏ အဆိုပြုချက်ကြောင့်လည်း တရုတ်ကဒေါသထွက်ခဲ့သည်။

ထိုင်ဝမ်သည် ချန်ကေရှိတ်၏ ကူမင်တန်ပါတီက တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ အမည်ဖြင့် ချမှတ်ခဲ့သည့် တရုတ်အမျိုးသားလက္ခဏာမှ ပိုမိုလမ်းခွဲလာသောကြောင့် အခြေအနေများမှာ ပြောင်းလဲလာပြီဖြစ်သည်။ ယခုအခါ ဆိုင်းအင်ဝမ်းနှင့် သူမ၏ အာဏာရ ဒီမိုကရက်တစ် တိုးတက်သောပါတီမှ အရာရှိများက ထိုင်ဝမ်သည် နိုင်ငံတခုဖြစ်ကြောင်း လူမှုကွန်ရက်တွင် ပိုမိုသုံးစွဲလာကြသည်။ ”ကျမတို့က လွတ်လပ်တဲ့ နိုင်ငံဖြစ်တယ်လို့ ကြေညာစရာ မလိုဘူး။ ကျမတို့က လွတ်လပ်တဲ့နိုင်ငံဖြစ်ပြီးသား။ ကျမတို့ကိုယ်ကျမတို့ တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ ထိုင်ဝမ်လို့ခေါ်တယ်” ဇန်နဝါရီလက ရွေးကောက်ပွဲတွင် အပြတ်အသတ် ထပ်မံ အနိုင်ရပြီးနောက် ဘီဘီစီနှင့် တွေ့ဆုံမေးမြန်းခန်းတွင် သူပြောသည်။

ထိုင်ဝမ်သားအများအပြားအတွက် တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံသည် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်တွင် ဂျပန်လက်နက်ချပြီးနောက် ကူမင်တန်ပါတီရောက်ရှိလာသောအခါ ပြည်ပကျူးကျော်မှုနှင့် တူနေသည်။ ကူမင်တန်ကို အကြမ်းဖက်အုံကြွသောကြောင့် လွတ်လပ်သော ထိုင်ဝမ်ကို စီမံရမည့်သူများဖြစ်သော ဂျပန်ကလေ့ကျင့်ပေးထားသည့် အစိုးရဝန်ထမ်းများ၊ ရှေ့နေများ၊ ဆရာဝန်များ အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရသည်။

ထိုင်ဝမ်သည် ဒီမိုကရေစီ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး လမ်းကြောင်း ဖြစ်ပေါ်လာသော ရွေးကောက်ပွဲများမတိုင်မီက တပါတီ စစ်အုပ်ချုပ်ရေးအောက်တွင် ဆယ်စုနှစ်များစွာ နေခဲ့ရပြီး ၂၀၀၀ ပြည့်နှစ်တွင် ကူမင်တန် မဟုတ်သည့် ပထမဆုံးခေါင်းဆောင်ကို ရွေးချယ်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၆ ခုနှစ်က ရာထူးလက်ခံမိန့်ခွန်းတွင် ဆိုင်းအင်ဝမ်းက တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံကို ထိုင်ဝမ်ပြည်သူများက ထိန်းချုပ်ထားခြင်းကို ချီးကျူးဂုဏ်ပြုခဲ့သည်။ “ချစ်စွာသော ထိုင်ဝမ်သားတို့ ကျမတို့ ဒီလိုလုပ်နိုင်ခဲ့ပြီ” ဟု ပြောသည်။

ထိုင်ဝမ်ရဲ့ အမျိုးသားနေ့ (ရုပ်/သံ)

ဆိုင်းအင်ဝမ်းအစိုးရသည် ယခုနှစ်တွင် နိုင်ငံကူးလက်မှတ်တွင် တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံဆိုသောစကားလုံးကို ပိုမိုသေးငယ်အောင်လုပ်ပြီး ထိုင်ဝမ်ဟူသော စကားလုံးကို ပိုမိုကြီးမားအောင်ပြုလုပ်ကာ ထိုင်ဝမ်အမျိုးသားရေးလက္ခဏာကို ပိုမိုခိုင်မာအောင် ထူထောင်နိုင်ခဲ့သည်။ တချိန်တည်းတွင် ထိုင်ဝမ်အမျိုးသားရေးလက္ခဏာကို ထောက်ခံသော ပြည်သူများသည် တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ အထိမ်းအမှတ်များဖြစ်သည့် အလံတော်ကဲ့သို့သော အထိမ်းအမှတ်များအတွက် ဂုဏ်ယူကြကြောင်း ဆက်တင်ဟော Seton Hall တက္ကသိုလ်မှ ဥပဒေပါမောက္ခ မာဂရက်လူးဝစ်ပြောသည်။

“အတိတ်ကသင်္ကေတတွေဟာ ယနေ့မှာ သစ်လွင်ပြီး ရှုပ်ထွေးတဲ့ အဓိပ္ပါယ်တွေ ဆောင်လာကြပြီ” ဟုလည်း သူရေးသားသည်။

ထိုသို့ ပိုမိုကျယ်ပြန့်လာသည့် အပြောင်းအလဲသည် တရုတ်နှင့် ထိုင်ဝမ်ကို စစ်မတိုက်ဘဲ အတင်းအကျပ် ပေါင်းစည်းမည့် ရှီကျင့်ဖျင်၏ စီမံကိန်းအတွက် အလားအလာ မကောင်းပေ။ ထိုအချက်ကို လေ့လာသူအချို့က လွန်စွာစိုးရိမ်နေသည်။

“စစ်အင်အား ချိန်ခွင်ကလွဲလို့ တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ (ဘေ့ဂျင်း) ကဖြစ်ချင်တဲ့လမ်းကြောင်းအတိုင်း ဖြစ်နေတာ တခုမှ မရှိဘူး။ ဒါကြောင့် ကျနော် စိတ်လှုပ်ရှားမိတယ်” ဟု နော်တင်ဟန်တက္ကသိုလ်မှ ဆူလီဗန် ပြောသည်။

(Bloomberg မှ Chris Horton ၏ China’s insistence that Taiwan isn’t a country starts backfiring ကို ဘာသာပြန်ဆိုသည်။)

You may also like these stories:

တရုတ်စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုများက ထိုင်ဝမ်လုံခြုံရေးကို ခြိမ်းခြောက်နေ

တရုတ်လေယာဉ်များကို ကြားဖြတ်ဟန့်တားခဲ့သည့် လေယာဉ်မှူးများကို ထိုင်ဝမ်သမ္မတချီးကျူး

တရုတ်နဲ့ ဝေးရာ နေရန် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ကို အမေရိကန် မြှူဆွယ်

Your Thoughts …