သမ္မတဟောင်း ဦးသိန်းစိန် တရုတ်သို့ သွားရောက်သည့် သတင်းကို ဖတ်ရပြီးနောက် မြန်မာမှ ခေတ်ကောင်းများ (သို့မဟုတ် လက်တွေ့တွင် ခေတ်ဆိုးများ) ကို သတိရစေသည်။
အသက် ၇၉ နှစ် ရှိပြီဖြစ်သော ဗိုလ်ချုပ်ကြီးဟောင်း ဦးသိန်းစိန်သည် အရပ်သားအစိုးရအတု၏ မြန်မာကို ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး သမ္မတဟုဆိုကာ ၂၀၁၁ ခုနှစ်မှ ၂၀၁၆ ခုနှစ် အစောပိုင်းအထိ အုပ်ချုပ်ခဲ့သော်လည်း ၂၀၁၅ ခုနှစ် သမိုင်းဝင် ရွေးကောက်ပွဲအပြီးတွင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို အာဏာလွှဲပြောင်းပေးရသည်။
သို့သော် ယခုအပတ်တွင် သူသည် ငြိမ်းချမ်းစွာ ယှဉ်တွဲနေထိုင်ရေး မူ ၅ ချက်ကြေညာခြင်း နှစ် ၇၀ ပြည့် အထိမ်းအမှတ် သတင်းခေါင်းစဉ်များတွင် ပြန်လည် ပါဝင်လာသည်။ ငြိမ်းချမ်းစွာ ယှဉ်တွဲနေထိုင်ရေးမူ ၅ ချက်ဆိုသည်မှာ တရုတ်နိုင်ငံကွန်မြူနစ် အုပ်ချုပ်ရေး အစောပိုင်းတွင် ချမှတ်သည့် တရုတ်နိုင်ငံခြား ဆက်ဆံရေးကို ထိန်းချုပ်သည့် မူများဖြစ်သည်။ ထိုခရီးစဉ်သည် လွန်ခဲ့သော သုံးနှစ်ကျော်က စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းပြီးနောက် နိုင်ငံဖရိုဖရဲဖြစ်ပြီး ဦးသိန်းစိန်၏ ပထမဆုံး ပြည်ပခရီး ဖြစ်သည်။
မှတ်သားစရာကောင်းသည်မှာ တရုတ်အစိုးရသည် လွန်ခဲ့သော နှစ်နှစ်အတွင်း ပြည်ထဲရေး ဝန်ကြီးအပါအဝင် စစ်ကောင်စီ၏ အဓိကဝန်ကြီး လက်တဆုပ်စာကို အခါအားလျော်စွာ ဖိတ်ကြားသော်လည်း စစ်ကောင်စီခေါင်းဆောင် မင်းအောင်လှိုင်ကို ၂၀၂၁ ခုနှစ် အာဏာသိမ်းပြီးနောက် တရုတ်သို့ ဖိတ်ကြားမှု မရှိခြင်း ဖြစ်သည်။
မြန်မာအတိုက်အခံများနှင့် တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ အများအပြားက မြန်မာသို့ လက်နက် အဓိက ရောင်းချသည့် နိုင်ငံဖြစ်သော တရုတ်အနေဖြင့် စစ်ကောင်စီကို အသိအမှတ် မပြုရန် တောင်းဆိုထားသည်။
တရုတ်နှင့် နီးကပ်သည့် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းတွင် စစ်ကောင်စီတပ်များနှင့် တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်တပ်များအကြား တိုက်ပွဲများဖြစ်ပွားနေစဉ် ဦးသိန်းစိန်ကို ငြိမ်းချမ်းစွာ ယှဉ်တွဲနေထိုင်ရေးမူ ၅ ချက် အထိမ်းအမှတ် အခမ်းအနားသို့ သွားခြင်းသည် ရယ်စရာဖြစ်သည်။
တရုတ်နှင့် နီးကပ်သည့် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းတွင် စစ်ကောင်စီတပ်များနှင့် တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်တပ်များအကြား တိုက်ပွဲများဖြစ်ပွားနေစဉ် ဦးသိန်းစိန် ငြိမ်းချမ်းစွာ ယှဉ်တွဲနေထိုင်ရေးမူ ၅ ချက် အထိမ်းအမှတ် အခမ်းအနားသို့ သွားခြင်းသည် ရယ်စရာဖြစ်သည်။
ညီနောင်မဟာမိတ် သုံးဖွဲ့က လွန်ခဲ့သောနှစ် နှောင်းပိုင်းတွင် စတင်သည့် ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး ပြန်လည် စတင်ခြင်းသည် တရုတ်က ကြားဝင်စေ့စပ်သည့် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကို တစစီပျက်ဆီးစေသည်။ တရုတ်သည် မြန်မာနိုင်ငံတွင်းမှ အွန်လိုင်း ငွေကြေးလိမ်လည်မှုဂိုဏ်းများကို ပစ်မှတ်ထားသည့် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် ထိုးစစ်ကို မီးစိမ်းပြခဲ့ပုံရသည်။ ညီနောင်မဟာမိတ်က စစ်ကောင်စီသည် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကို ချိုးဖောက်ပြီး ထိုးစစ်ကို စတင်စေသည်ဟု ပြောသည်။
မြေပြင်တွင် ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးသည် မြန်မာနိုင်ငံမြောက်ပိုင်းမှ ပထဝီနိုင်ငံရေးကို သိသိသာသာ ပြောင်းလဲစေပြီး ခုခံဆန့်ကျင်ရေး အင်အားစုများအတွက် နယ်မြေသိမ်းပိုက်မှုများနှင့် သေနင်္ဂဗျူဟာ အောင်ပွဲများရစေသည်။
ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းနှင့် မန္တလေးအနီးတွင် လက်ရှိ တိုက်ပွဲများကြောင့် သီးခြား တွေ့ဆုံဆွေးနွေးပွဲများတွင် ဦးသိန်းစိန်နှင့် တရုတ်သည် တရားဝင် အစီအစဉ်များကို ကျော်လွန် ဆွေးနွေးမည်ဟု ထင်ကြေးပေးမှုများ ရှိသည်။
စစ်ကောင်စီ ခေါင်းဆောင်များသည် နောက်ထပ် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးအတွက် သမ္မတဟောင်းကို တောင်းဆိုမည်ဟု ခန့်မှန်းချက်များ ပျံ့နှံ့နေသည်။ ထို့ကြောင့် ထိုခရီးစဉ်သည် တရုတ်သို့ တစိတ်ပိုင်း တရားဝင် နိုင်ငံတော်ခရီးဟု ယူဆရသည်။
မြန်မာသည် အပယ်ခံဘဝဖြင့် ဆယ်စုနှစ်များစွာ ကြာပြီးနောက် ဦးသိန်းစိန်အစိုးရသည် နိုင်ငံရေးနှင့် စီးပွားရေး ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများနှင့် ဒီမိုကရေစီခေါင်းဆောင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို ၂၀၁၅ ခုနှစ် ရွေးကောက်ပွဲတွင် ယှဉ်ပြိုင်ခွင့်ပေးပြီ နိုင်ငံတကာ အသိအမှတ်ပြုမှုနှင့် ထောက်ခံမှု အတိုင်းအတာတခုအထိ ရသည်။ နိုင်ငံတကာ မီဒီယာများက သူ့ကို ဆိုဗီယက်ယူနီယံ နောက်ဆုံးခေါင်းဆောင် မစ်ခေး ဂေါ်ဘာချော့ဗ်နှင့် နှိုင်းယှဉ်ရေးသားသည်။
အာဏာစွန့်လွှတ်ရပြီးနောက် ဦးသိန်းစိန်သည် ယခင် လုပ်ဖော်ကိုင်ဘက်ဟောင်းများ၊ လက်အောက်ငယ်သားများနှင့် ကင်းကင်းနေပြီး နေပြည်တော်မှ စံအိမ်တွင် အငြိမ်းစားဘဝ စံစားသည်။ ပုဗ္ဗသီရိမြို့နယ်မှ ခြောက်လုံးတန်းဟု ခေါ်သောနေရာတွင် သူသည် အာဏာရှင်ဟောင်း ဦးသန်းရွှေ အပါအဝင် ဗိုလ်ချုပ်ဟောင်းများနှင့် အတူနေသည်။
၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ မတ်လ တော်လှန်ရေးနေ့တွင် သမ္မတဟောင်း ဦးသိန်းစိန်သည် အာဏာသိမ်းခေါင်းဆောင် မင်းအောင်လှိုင်၊ သူ့ဇနီးနှင့် တပည့်များ အပါအဝင် ဂုဏ်သရေရှိ ဧည့်သည်များကို အကြံဉာဏ်ပေးခဲ့သူများတွင် ပါဝင်သည်။ သူ မည်သို့ အကြံပေးခဲ့သည်ကို မသိရပေ။
၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ မတ်လ တော်လှန်ရေးနေ့တွင် သမ္မတဟောင်း ဦးသိန်းစိန်သည် အာဏာသိမ်းခေါင်းဆောင် မင်းအောင်လှိုင်၊ သူ့ဇနီးနှင့် တပည့်များ အပါအဝင် ဂုဏ်သရေရှိ ဧည့်သည်များကို အကြံဉာဏ် ပေးခဲ့သူများတွင် ပါဝင်သည်။ သူ မည်သည့် အကြံပေးခဲ့သည်ကို မသိရပေ။
ထိုအခမ်းအနားတွင် ရိုက်ကူးထားသည့် ဓာတ်ပုံများတွင် မင်းအောင်လှိုင်သည် ဦးသိန်းစိန်ရှေ့တွင် လက်ဆောင်မပေးမီ မြန်မာ့ရိုးရာ အစဉ်အလာအရ ဒူးထောက် လက်အုပ်ချီကာ ကန်တော့သည်။
တရုတ်သည် ဦးသိန်းစိန်၊ အာဏာရှင်ဟောင်း ဦးသန်းရွှေ အပါအဝင် ဗိုလ်ချုပ်ဟောင်းများနှင့် ဆက်လက် ဆက်ဆံနေသည်။ တရုတ်မှ အဆင့်မြင့်အရာရှိများသည် ထိုသူများကို နေအိမ်များတွင် သွားရောက် တွေ့ဆုံကြသောကြောင့် ထိုခေါင်းဆောင်ဟောင်းများသည် မြန်မာတွင် ပြန်လည် တည်ငြိမ်ရေးအတွက် ကူညီနိုင်မည်ဟု ခန့်မှန်းချက်များ ဖြစ်စေသည်။
တရုတ်သည် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နှင့် တွေ့ရန် ကြိုးစားသော်လည်း အချည်းနှီးသာ ဖြစ်သည်ဟု သိရသည်။
ဧပြီလတွင် မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ တရုတ်သံအမတ် မစ္စတာ ချန်ဟိုင်းသည် ဦးသန်းရွှေ၊ သူ၏လက်ထောက် ဦးမောင်အေးနှင့် ဦးသိန်းစိန်ကို နေပြည်တော်တွင် သွားရောက် တွေ့ဆုံသည်ဟု တရုတ်သံရုံး ကြေညာချက်တခုအရ သိရသည်။
ဦးသိန်းစိန်နှင့် မစ္စတာ ချန်တို့သည် မြန်မာနိုင်ငံအခြေအနေနှင့် နှစ်နိုင်ငံ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးကို ဆွေးနွေးသည်ဟု တရုတ်သံရုံးက Facebook စာမျက်နှာတွင် ရေးသားခဲ့သည်။
ထိုအပတ်တွင်ပင် စစ်ကောင်စီက ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို ထောင်မှ နေအိမ်အကျယ်ချုပ်သို့ ပြောင်းသည်။ အသက် ၇၉ နှစ် ရှိသော ထိုနိုဘယ်ဆုရှင်သည် အကျင့်ပျက်ခြစားမှုမှသည် ကိုဗစ်နိုင်တင်း စည်းကမ်းချိုးဖောက်မှုအထိ နိုင်ငံရေးပယောဂ မကင်းသည့် အမှုများအတွက် ထောင် ၂၇ နှစ် ချခံရသည်။
တချိန်တည်းတွင် လွန်ခဲ့သောအပတ်က အမေရိကန် အရှေ့အာရှနှင့် ပစိဖိတ်ဆိုင်ရာ လက်ထောက် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး မစ္စတာ ဒန်နီရယ် ဂျေ ခရစ်တန်ဘတ်သည် မြန်မာစစ်တပ် ရေတပ်ဗိုလ်မှူးချုပ် ကျော်လင်းဇော်နှင့် ဗီယက်နမ်တွင် တွေ့ဆုံသည်။ မင်းအောင်လှိုင်သည် ကျော်လင်းဇော်ကို ရွေးချယ်ပြီး ဗီယက်နမ်သို့ စေလွှတ်ခဲ့ကြောင်း အတွင်းသတင်းရင်းမြစ်များက ပြောသည်။
ထိုသို့တွေ့ဆုံခြင်းကို အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာနက မငြင်းဆန်သလို အတည်လည်း မပြုဘဲ “မိမိတို့သည် မြန်မာ စစ်ကောင်စီအနေဖြင့် ပြည်သူများကို အကြမ်းဖက်မှု ရပ်ရမည်၊ မတရား အငြင်းပွားဖွယ် ဖမ်းထားသူများကို လွှတ်ပေးရမည်၊ လူသားချင်းစာနာမှု အကူအညီ အတားအဆီးမရှိပေးရေး၊ ပြည်သူများ၏ တိုးတက်ရေးနှင့် အားလုံးအကျုံးဝင် ကိုယ်စားပြုသည့် ဒီမိုရေစီသို့ ပြန်သွားရေး အတွက် ဆက်လက် လုပ်ဆောင်နေကြောင်း စစ်ကောင်စီကို ရှင်းလင်းစွာ အသိပေးထားသည်” ဟု ပြောသည်။
ဟနွိုင်းအစည်းမဝေး မတိုင်မီ မင်းအောင်လှိုင်၏ လူယုံတဦးနှင့် ရန်ကုန်မှ အမေရိကန် စစ်သံမှူးသည် အများပြည်သူ မသိဘဲ အကြိမ်ကြိမ် တွေ့ခဲ့သည်။ ထိုဖြစ်ရပ်များကြောင့် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် မင်းအောင်လှိုင်၏ ရုံးနှင့် ဆက်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်း ဖွင့်ထားသကဲ့သို့ ဖြစ်နေသည်။
အတည်မပြုနိုင်သေးသည့် သတင်းများအရ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် မြန်မာအကျပ်အတည်းကို ချဉ်းကပ်မှုအသစ် ပြုလုပ်နေသည်။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုက မည်သည်တို့ တောင်းဆိုသည် သို့မဟုတ် ထိုလုပ်ရပ်သည် အခြေအနေနှင့် ကိုက်ညီမှု ရှိ၊ မရှိကို စောင့်ကြည့်ရမည် ဖြစ်သည်။ တချိန်တည်းတွင် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် စစ်ကောင်စီကို အရေးယူပိတ်ဆို့မှုများ ဆက်လက်ချမှတ်သည်။
နိုင်ငံတံခါး မဖွင့်မီ ၂၀၀၀ ပြည့်နှစ်များ နှောင်းပိုင်းက ယခင် စစ်အုပ်စုသည်လည်း အလားတူစွာ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုနှင့် လျှို့ဝှက်ဆွေးနွေးပွဲများ ပြုလုပ်ဖူးသည်။ ထိုအချိန်တွင် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုက ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် အပါအဝင် နိုင်ငံရေး အကျဉ်းသား အားလုံး လွှတ်ပေးရန်နှင့် သက်ဆိုင်သူအားလုံး အကျုံးဝင်သည် ဆွေးနွေးပွဲ ကျင်းပရန် တောင်းဆိုသည်။
နိုင်ငံတံခါး မဖွင့်မီ ၂၀၀၀ ပြည့်နှစ်များ နှောင်းပိုင်းက ယခင် စစ်အုပ်စုသည်လည်း အလားတူစွာ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုနှင့် လျှို့ဝှက်ဆွေးနွေးပွဲများ ပြုလုပ်ဖူးသည်။ ထိုအချိန်တွင် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုက ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် အပါအဝင် နိုင်ငံရေး အကျဉ်းသား အားလုံး လွှတ်ပေးရန်နှင့် သက်ဆိုင်သူအားလုံး အကျုံးဝင်သည် ဆွေးနွေးပွဲ ကျင်းပရန် တောင်းဆိုသည်။
ယခုအခါ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းများနှင့် မန္တလေးတိုင်းမှ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ် (PDF) များသည် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းမှ မြို့နယ်များကို ပိုမို သိမ်းပိုက်လာပြီး စစ်ကောင်စီက မြန်မာနိုင်ငံ ဒုတိယ အကြီးဆုံး မန္တလေးကို ထိန်းချုပ်မှုအား ခြိမ်းခြောက်လာသည်။ ထိုအချိန်တွင် တရုတ်နှင့် နီးစပ်သော အင်အားကြီးမားသည့် တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များသည် စစ်ပွဲမစတင်ရန် တရုတ်စကားကို နားထောင်လိုမည် မဟုတ်ပေ။
အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုက မြန်မာကို နည်းဗျူဟာသစ် ကျင့်သုံးလာသောကြောင့်နှင့် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းတွင် တိုက်ပွဲများ စတင်လာသောကြောင့် ဦးသိန်းစိန်နှင့် တရုတ်အိမ်ရှင်များအတွက် ဘေဂျင်းတွင် ဆွေးနွေးစရာ အများအပြား ရှိမည်ဖြစ်သည်။
This article is supported by the Transition Promotion Programme, Ministry of Foreign Affairs of the Czech Republic.
(ဧရာဝတီ အင်္ဂလိပ်ပိုင်းပါ Myanmar’s Ex-President Thein Sein Goes to China ကို ဘာသာပြန်သည်။)
You may also like these stories:
မြန်မာစစ်တပ်ကို တရုတ် ပစ်ပယ်မည် မဟုတ်
ဦးသိန်းစိန်နှင့် နိုင်ငံခြားဧည့်သည်များ တွေ့ဆုံမှု မျက်ခုံးပင့်စရာ
ဝါရင့်အမေရိကန် သံတမန်နှင့် စစ်ကောင်စီ ရေတပ်အရာရှိ ဗီယက်နမ်တွင် တွေ့ဆုံ
တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီက ဦးသန်းရွှေနှင့် ဦးသိန်းစိန်တို့ကို လာရောက်တွေ့ဆုံခဲ့
မြန်မာပြည် မီးလောင်နေလည်း ဦးသိန်းစိန် ပန်းချီဆွဲကောင်းနေ
