ဈေးကွက်များတွင် ဖြန့်ဖြူး ရောင်းချလျက်ရှိသည့် ပဲဆီများကို ဒီဇင်ဘာလအတွင်း စစ်ဆေးပြီး ကျန်းမာရေးကို ထိခိုက်စေသည့် အရောအနှောဆီများကို အရေးယူမည် ဖြစ်ကြောင်း မြန်မာနိုင်ငံ စားသုံးသူ ကာကွယ်ရေးအသင်း ဥက္ကဋ္ဌ ဦးဗအုပ်ခိုင်က ပြောသည်။
မြန်မာ့ဟင်းလျာ ချက်ပြုတ်ရာ၌ ပဲဆီသည် အသုံးအများဆုံးနှင့် လူကြိုက်အများဆုံး ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ပဲဆီ ထုတ်လုပ်သူ အချို့က ဈေးနည်းပြီး အရည်အသွေးညံ့ အခြားဆီများဖြင့် ရောနှောကာ ပဲဆီအဖြစ် ဈေးကွက်အတွင်း ရောင်းချလျက်ရှိသည်။
ယင်းသို့ ပဲဆီအတု ပြုလုပ်ခြင်း၊ အရည်အသွေးညံ့ ပဲဆီ ထုတ်လုပ်ခြင်းများကို မြန်မာနိုင်ငံ စားသူကာကွယ်ရေးအသင်း အနေဖြင့် စစ်ဆေး အရေးယူသွားမည် ဖြစ်ကြောင်း ဦးဗအုပ်ခိုင်က ဧရာဝတီသို့ပြောသည်။
“ပဲဆီ အတုလုပ်နည်း ၃ ခုရှိတယ်” ဟု သူ၏ လေ့လာတွေ့ရှိချက်ကို ဦးဗအုပ်ခိုင်က ရှင်းပြသည်။
ပထမ တနည်းမှာ ပဲဆီနှင့် စားအုန်းဆီ (သို့မဟုတ်) တန်ဖိုးနည်း အခြား ဆီတမျိုးမျိုး ရောနှော ရောင်းချခြင်းဖြစ်သည်။
ဒုတိယနည်းမှာ စားအုန်းဆီ သက်သက်ကို ဓာတုပစ္စည်း ရောနှောကာ အရောင်နှင့် အနံ့ပါဝင်စေခြင်း ဖြစ်သည်။ ထို့အပြင် စားအုန်းဆီကို အေးခဲမသွားစေရန် ဆိုဒီယံဟိုက်ဒရောဆိုက် (Sodium hydroxide) ကို ရောနှောထည့်သွင်းခြင်း ဖြစ်သည်။
Sodium hydroxide သည် ပြင်းထန်သည့် ဓာတုဗေဒ ပစ္စည်းတမျိုးဖြစ်ပြီ၊ ပျော့ဖတ်၊ စက္ကူ၊ အဝတ်အထည်၊ ရေသန့်၊ ဆပ်ပြာခဲနှင့် ဆပ်ပြာမှုန့်များ ထုတ်လုပ်ရာတွင် အဓိကထား သုံးစွဲသည်။ အစားအသောက်ဆိုင်ရာတွင် သုံးစွဲသည့် Sodium hydroxide ကို အသီးအရွက်များ သန့်စင်ပေးခြင်း၊ သကြားချွတ်ဆေးအဖြစ် သုံးစွဲခြင်းနှင့် အချိုရည် ထုတ်လုပ်ရာများတွင်လည်း သုံးစွဲသည်။
တတိယနည်းမှာ ကြော်ပြီးသား ဆီမျာကို Sodium hydroxide နှင့် ရောနှောကာ ပဲဆီအဖြစ် ပြုလုပ်ရောင်းချခြင်း ဖြစ်သည်။
“ပဲဆီနဲ့ စားအုန်းဆီ ရောနှောပြီး ရောင်းချတာလည်း မသမာတာပဲ။ သူတို့ ဖြန့််ဖြူးတဲ့ ဆီပုလင်းပေါ်မှာ အချက်အလက် မှန်မှန်ကန်ကန် ဖော်ပြမထားရင်တော့ ဒါဟာ စားသုံးသူရဲ့ အကျိုးကို ထိခိုက်စေတယ်” ဟု ဥက္ကဋ္ဌ ဦးဗအုပ်ခိုင်က ပြောသည်။
ကျန်းမာရေးကို ထိခိုက်စေကြောင်း ၎င်းက သတိပေး ပြောကြားရာတွင် “တကယ်လို့ စားသုံးတွေက ဒီလို ပြန်ကြော်ဆီ၊ ပဲဆီအတုတွေကို စားသောက်မိပြီ ဆိုပါတော့၊ အဲဒီ ဆီက ကင်ဆာရောနဲ့ တခြားရောဂါတွေ ရစေတယ်” ဟု ပြောသည်။
သူကဆက်လက်၍ “ကျနော်တို့ ဒီလ လဆန်းကစပြီး ပဲဆီ အတုတွေ ဈေးကွက်မှာ ဝင်လာနေတယ်လို့ ကြားရတဲ့ မန္တလေး၊ ရန်ကုန်၊ တောင်ကြီး စတဲ့ မြို့ကြီးတွေက ပဲဆီ နမူနာတွေ ယူထားပါပြီ” ဟု ဆိုသည်။
မန္တလေး နှင့် ရန်ကုန်မှ ဆီရောင်းဝယ်ရေး လုပ်ငန်း ၁၅ ခု၏ နမူနာ ဆီများ ရယူထားပြီးဖြစ်သော်လည်း ဓာတ်ခွဲ စမ်းသပ်မှု မလုပ်နိုင်သေးကြောင်း သိရသည်။ ပဲဆီများကို စမ်းသပ် စစ်ဆေးနိုင်ရန် အချိန် တလခန့်ယူ၍ စစ်ဆေးမှုများ ပြုလုပ်ပြီးမှသာ ကြေညာချက် ထုတ်ပြန်ပေးနိုင်မည် ဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။
ပဲဆီ တပိဿာ ရရှိရေးအတွက် မြေပဲ ၂ ပိဿာ ၅၀ ကျပ်သား လိုအပ်ပြီး မြေပဲ တပိဿာအတွက် ၁၅၀၀ ကျပ် ကုန်ကျကာ ဈေးကွက်အတွင်း၌ ပဲဆီ တပိဿာ၏ တန်ဖိုးမှာ ၃၈၀၀ ကျပ် ရှိသည်။
“ပဲဆီ တပိဿာ ၃၈၀၀ ကျပ်ထက် ပိုနည်းသွားပြီဆိုရင် ရာနှုန်းပြည့် ပဲဆီသန့် မဖြစ်နိုင်တော့ဘူး။ အဲဒီမှာ ပဲဆီအတု လုပ်ရောင်းချသူတွေက တပိဿာကို ၁၅၀၀ လောက်နဲ့ ရောင်းတယ်လေ။ စားသုံးသူတွေ အနေနဲ့ ဒီလိုမျိုး ဈေးနည်းနည်းနဲ့ ရောင်းတာတွေတွေ့ရင် မယုံမိကြဖို့ တိုက်တွန်းချင်ပါတယ်။ အဖိုးနည်းတဲ့ ဒီဆီတွေက ကျန်းမာရေးကို ဆိုးဆိုးရွားရွား ထိခိုက်နိုင်စေတယ် ဆိုတာ သတိပြုစေချင်ပါတယ်” ဟု ဦးဗအုပ်ခိုင်က ပြောသည်။
ရန်ကုန်တွင် ပဲဆီအတု ပြုလုပ်ရောင်းချခြင်း ရှိနေသည်ဟု မကြားရကြောင်း၊ သို့သော် မန္တလေးတွင် တရားမဝင် တင်သွင်းလာသည့် အရည်အသွေးမမီ ဆီများ တွေ့ရသဖြင့် သက်ဆိုင်ရာက ဆက်လက် စုံစမ်းနေသည်ဟု သိရကြောင်း စားသုံးဆီ ကုန်သည်များ အစည်းအရုံးမှ ဦးဆန်းလင်းက ဧရာဝတီသို့ ပြောသည်။
သူက “ပဲဆီအတုဆိုတာ မရှိဘူး။ ဈေးကွက်ထဲမှာ ရှိနေတာက စားအုန်းဆီနဲ့ ရောထားတာတွေပါ။ ဒါကို စားသုံးသူ ကာကွယ်ရေးအသင်းက တိတိကျကျ စစ်ဆေးသွားပေးဖို့ လိုပါတယ်။ အဲဒီလို လုပ်ပေးနိုင်မှ အများပြည်သူ စားသုံးသူတွေ အတွက် ကောင်းမှာပါ” ဟု ပြောသည်။
“ထုတ်လုပ်သူတွေဟာ ဘယ်ဆီ အမှတ်တံဆိပ်ကိုမဆို FDA ရဲ့ ထောက်ခံချက်ကို ယူဖို့လိုသလို သူတို့ရဲ့ ထွက်ကုန် ပစ္စည်းအတွက် သူတို့မှာတာဝန် အပြည့်အဝရှိတယ်” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။
မြန်မာနိုင်ငံအလယ်ပိုင်းရှိ မကွေးတိုင်းဒေသကြီးသည် ဆီထုတ်လုပ်မှု အများဆုံး ဒေသတခုဖြစ်ကြောင်း ဦးဆန်းလင်းက ဆက်ပြောသည်။
မြန်မာနိုင်ငံသည် နှစ်စဉ် ဆီတန်ချိန် ၂ ဒသမ ၅ သန်းကို ပြည်ပမှ တင်သွင်းနေရကြောင်း၊ တပြည်လုံး အတိုင်းအတာ အနေနှင့် ဆီတန်ချိန် ၈ ဒသမ ၅ သန်း စားသုံးလျက်ရှိကြောင်း၊ မြေပဲ၊ နှမ်းနှင့် နေကြာမှ ထုတ်သည့် ဆီတန်ချိန် ၆ သန်း ခန့်သာ ထုတ်လုပ်နိုင်ကြောင်း မြန်မာနိုင်ငံ ဆီကုန်သည်ကြီးများ အစည်းအရုံး၏ စာရင်းများအရ သိရသည်။