ကယား (ကရင်နီ) ပြည်နယ် ဒီမော့ဆိုမြို့နယ် အနောက်ဘက်ခြမ်းရှိ ကျေးရွာများ၊ ဖရူဆိုမြို့နယ် မားခရော်ရှေ့အုပ်စု ကျေးရွာများမှ စစ်ဘေးရှောင်များ သောက်သုံးရေ ရှားပါးမှုနှင့် နောက်ဆက်တွဲ ကျန်းမာရေး ပြဿနာများကို ကြုံ နေရကြောင်း သိရသည်။
ရေရှားပါးမှုကြောင့် ပြည်နယ်အတွင်းနှင့် ရှမ်း-ကယားအစပ်ရှိ စစ်ဘေးရှောင်များမှာ ဝမ်းရောဂါနှင့် ရေဓာတ်ခန်းခြောက် ခြင်းကြောင့် အရေပြားရောဂါများ ဖြစ်ပွားနေရကြောင်း ကရင်နီ စစ်ဘေးရှောင်များအရေး ဆောင် ရွက်နေသူ ကီး (တော်လှန်ရေးနာမည်) က ဧရာဝတီကို ပြောသည်။
၎င်းက “ဖရူဆိုမှ မဟုတ်ဘူး။ ဒီမော့ဆို အနောက်ဘက်ခြမ်းတွေ တကျောလုံးက ရေရှားတဲ့ဧရိယာဖြစ်တော့ စစ်ရှောင် တွေအတွက် အခက်အခဲ ရှိတယ်။ ရေချိုးဖို့၊ လျှော်ဖွတ်ဖို့ မပြောနဲ့ စားဖို့သောက်ဖို့၊ ချက်ဖို့ပြုတ်ဖို့တောင် အခက်အခဲ ဖြစ်တယ်။ ဒီမှာရှိနေတဲ့ ရေလှူလို့ရနိုင်တဲ့ အဖွဲ့အစည်းတွေက လှူတယ်ဆိုပေမယ့်လည်း လွမ်းခြုံမှုမရှိတော့ အခက် အခဲ ဖြစ်တယ်။ ရေဓာတ်ခန်းခြောက်တာတွေကတော့ စစ်ဘေးရှောင်ပြည်သူတွေ တော်တော်များများ ခံစားနေရတဲ့ လက္ခဏာ တွေ့ရတယ်” ဟု ရှင်းပြသည်။
ယခုလအတွင်းမှ စတင်၍ ရေပြတ်လပ်မှုများ ဖြစ်ပေါ်နေပြီး အပေါ့အပါးသွားသည့် နေရာများတွင် ရေအသုံးမပြုနိုင် သဖြင့် အနံ့အသက်များ ရှိနေ၍ ယင်ကောင် ပေါက်ဖွားမှုနှုန်းမြင့်ကာ ဝမ်းရောဂါ ဖြစ်ပွားခြင်းများ ရှိသလို ရေဓာတ်ခန်း ခြောက်ခြင်းကြောင့် အရေပြားရောဂါများ ဖြစ်နေကြောင်းလည်း သူကပြောသည်။
ကီးက “ဝမ်းရောဂါတွေ ဖြစ်တယ်။ အရမ်းကြီးဖြစ်တာ မဟုတ်ပေမယ့် စိုးရိမ်စရာလို့တော့ ကျနော်တို့ ပြောလို့ရတယ်။ နဂိုထဲက ရေရှားတဲ့ဒေသဆိုတော့ အခုထဲက ပြတ်နေပြီ။ နောက်လတွေမှာဆိုရင် တော်တော် ဆိုးဆိုးရွားရွား ဖြစ်နိုင် တယ်။ အခုက ရေထွက်ပေါက်ရှိတဲ့နေရာ ရှိနိုင်သေးပေမယ့် နောက်လတွေဆို ခန်းသွားနိုင်တယ်” ဟု ဆိုသည်။
လက်ရှိတွင် ကယားပြည်နယ်အတွင်းရှိ ရေရှားပါးသည့်ဒေသများ၌ ရေရရှိရေးအတွက် ကူညီဆောင်ရွက်ပေးနေသော အဖွဲ့အစည်းများမှာ တနေရာနှင့်တနေရာ သွားရောက် ဖြန့်ဖြူးရန်အတွက် လောင်စာဆီဈေး ကြီးမြင့်နေခြင်းကြောင့် ရေရရှိအောင် ဆောင်ရွက်ပေးနိုင်မှု နည်းပါးနေကြောင်း စစ်ဘေးရှောင်အရေး ဆောင်ရွက်သူများထံမှ သိရသည်။
ကယားပြည်နယ်တွင် လက်ရှိအချိန်၌ ဒီဇယ် ၁ ပေပါလျှင် ကျပ် ၆ သိန်းနှင့် ဓာတ်ဆီ ၁ ပေပါလျှင် ကျပ် ၅ သိန်း ၇ သောင်း ဝန်းကျင်ထိ ဈေးမြင့်တက်လျက်ရှိပြီး စစ်ရေးပဋိပက္ခ ဖြစ်ပွားနေသည့်ဒေသ ဖြစ်သောကြောင့်လည်း လိုအပ် သည့်ပမာဏ ဝယ်ယူရရှိရေးအတွက် ခက်ခဲသည့် အခြေအနေ ဖြစ်နေကြောင်း ၎င်းတို့က ဆိုသည်။
ကရင်နီစစ်ဘေးရှောင်အရေး ဆောင်ရွက်နေသူ အမျိုးသမီးတဦးကလည်း “ကျမတို့ဘက်ကတော့ နွေရာသီဆို ရေရှား တယ်။ အခုထိကတော့ ရေလာရောင်းတဲ့ကားတွေ ရှိတယ်။ တဂါလံကို ၁၂၀၀ ပေးရတယ်။ ကားတစီးဆို ၂ သောင်းခွဲ ကနေ ၄ သောင်းလောက်ထိ ရှိတယ်။ တတ်နိုင်တဲ့ စစ်ဘေးရှောင်တွေက ဝယ်နိုင်ပေမယ့် မတတ်နိုင်တဲ့သူတွေက များ တယ်။ အဲဒီတော့ ရေလှူတဲ့သူတွေ စောင့်ရတယ်။ နောက်ဆက်တွဲ ကျန်းမာရေး ပြဿာနာတွေကတော့ ရှိနေတာ ပဲ။ ရှမ်း-ကယားအစပ် ဖယ်ခုံဘက်မှာဆို ရှေ့ရက်က လသားအရွယ် ကလေးငယ်တယောက် ဆုံးတယ် ပြောတယ်။ ဝမ်းသွားလို့” ဟု ဧရာဝတီကို ပြောသည်။
ကုလသမဂ္ဂကလေးများရန်ပုံငွေအဖွဲ့ (UNICEF Myanmar) ၏ ယခု လဆန်းပိုင်းက ထုတ်ပြန်ထားသည့် အချက် အလက်များအရ နိုင်ငံတဝန်းရှိ ကလေးငယ် ၃ သန်းကျော်မှာ သန့်ရှင်းသည့် သောက်သုံးရေ မရရှိခြင်းကြောင့် နောက် ဆက်တွဲ ကျန်းမာရေးအန္တရာယ်များကို ရင်ဆိုင်နေရကြောင်း ထုတ်ပြန်ထားသည်။
ထို့အတွက် ရေရှားပါးသည့် ဒေသများတွင် နေထိုင်ရသည့် စစ်ဘေးရှောင်ပြည်သူများ အနေဖြင့် သောက်သုံးရေအဖြစ် ရေကောင်းရေသန့် မရနိုင်ပါက တွင်းရေ၊ မြစ်၊ ချောင်း၊ အင်း၊ အိုင် ရေများကို အလွယ်တကူ မသောက်သုံးသင့်ဘဲ ရေ ကို ကျိုချက်ပြီးမှသာ သောက်သုံးသင့်ကြောင်း အာဏာဖီဆန်ရေးလှုပ်ရှားမှု ပြုလုပ်ထားသူ (CDM) ဆရာဝန်တဦးက အကြံပြုသည်။
၎င်းက “ရေကောင်းရေသန့် မရဘူးဆိုရင် ဝမ်းရောဂါတွေ ဖြစ်မယ်။ အစားသောက်၊ ပန်းကန်၊ အိုးခွက်တွေကို သန့်သန့် ရှင်းရှင်း မထားဘူးဆိုလည်း ဖြစ်တာပဲ။ နောက်ပြီး ရေဓာတ်ခန်းခြောက်လို့ အရေပြားရောဂါတွေ ဖြစ်တယ်။ အပူချိန် များမယ်။ အပူလွန်ကဲတဲ့ အချိန်မှာဆိုရင် ရေဓာတ်နည်းရင် သတိလစ်တာတွေ ဖြစ်နိုင်တယ်” ဟု ပြောသည်။
မြန်မာ့မဟာဗျူဟာနှင့် မူဝါဒလေ့လာရေးအင်စတီကျူ့ (ISP) ၏ ၂၀၂၂ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလက ဖော်ပြချက်အရ ကယားပြည်နယ်သည် စစ်ဘေးဒုက္ခသည် တတိယ အများဆုံး ဖြစ်ပြီး လူဦးရေ ၁ သိန်း ၆ သောင်းကျော်မှာ စစ်ဘေး ရှောင်နေရကြောင်း သိရသည်။
ကယားပြည်နယ်၊ ဒီးမော့ဆို အနောက်ဘက်ခြမ်းမှာပင် စစ်ဘေးရှောင်လူဦးရေ ၅ သောင်းဝန်းကျင် စာရင်းကောက်ယူ ရရှိထားကြောင်း စစ်ဘေးရှောင်အရေး ဆောင်ရွက်နေသူများကလည်း ဆိုသည်။
ထိုသို့ စစ်ဘေးရှောင်ဦးရေ များပြားသလို ကယားပြည်နယ်သည် စစ်ရေးပြင်းထန်နေသည့် ဒေသတခုလည်းဖြစ်ရာ ပြည်နယ်အတွင်းက စစ်ဘေးရှောင်များ အနေဖြင့် သောက်သုံးရေသာမက စားနပ်ရိက္ခာနှင့် ဆေးဝါးရရှိမှု အခက်အခဲ များပါ ကြုံတွေ့ရမည့် အနေအထား ဖြစ်နေကြောင်း သိရသည်။
ကယားပြည်နယ်နှင့် ကရင်ပြည်နယ် အနှံ့အပြားမှ စစ်ဆေးရေးဂိတ်များတွင် လုံခြုံရေး ပိုမို တင်းကျပ်ထားသောကြောင့် လူသားချင်းစာနာမှုဆိုင်ရာ မိတ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းများ အနေဖြင့် ဝေးလံခေါင်သီသည့် ဒေသများ၌ နေထိုင်ကြရသည့် စစ်ရှောင်ပြည်သူများထံ ရောက်ရှိ အကူအညီပေးနိုင်ရေး အခက်အခဲများ ရင်ဆိုင်နေရကြောင်းလည်း ကုလသမဂ္ဂ လူသားချင်းစာနာမှုဆိုင်ရာပေါင်းစပ်ညှိနှိုင်းရေးရုံး (OCHA) က ထုတ်ပြန်ထားသည်။
You may also like these stories :
ဒီးမော့ဆို စစ်ရှောင်စခန်းတွင် ကလေး ၃၀ ကျော် ရေကျောက်ရောဂါ ဖြစ်ပွားနေ
ကလေးသန်းပေါင်းများစွာ အသက်အန္တရာယ် စိုးရိမ်ရဖို့ ရှိတယ်
စစ်တပ်ကြောင့် ကယားပြည်နယ်တွင် ရပ်ကွက်နှင့် ကျေးရွာ ၈၀ ကျော် ပျက်စီး
မိုးဗြဲအနီး တိုက်ပွဲဖြစ်ပြီးနောက် စစ်ရေးအခြေအနေ တင်းမာ
