မကွေးတိုင်း သရက်ခရိုင် အောင်လံမြို့နယ်အတွင်း ယခုနှစ် စိုက်ပျိုး ထွက်ရှိသည့် ပြောင်း၊ နှမ်း၊ ဝါနှင့် ပဲမျိုးစုံတို့သည် ဈေးကွက်အတွင်း ဝယ်လိုအားနှင့် ဈေးနှုန်း ကျဆင်းနေ၍ တောင်သူများ အရှုံးပေါ်နေကြောင်း သိရသည်။
တောင်သူအများစု စိုက်ပျိုး ထွက်ရှိသည့် ပြောင်း၊ နှမ်း၊ ဝါနှင့် ပဲမျိုးစုံတို့အား ဝယ်ယူသူ ရှားပါးနေပြီး ဈေးနှုန်းများသည် လည်း ယခင်နှစ်ထက် ထက်ဝက်ခန့် ကျဆင်းနေသည့်အတွက် လာမည့်နှစ်များတွင် တောင်သူလုပ်ငန်းဖြင့် လုပ်ကိုင် ရပ်တည် ရန်ပင် မလွယ်ကူနိုင်ကြောင်း ဒေသခံ တောင်သူများက ပြောသည်။
ပြောင်းတဧကလျှင် အဖူး ၈၀၀၀ ခန့် ထွက်ရှိပြီး တဖူးလျှင် ယခင်နှစ်က ကျပ် ၁၄၀ အထိ ဈေးရခဲ့သော်လည်း ယခုနှစ် ပေါက်ဈေးသည် အများဆုံး ၁၀၀ ကျပ် အထိသာ ဈေးပေးသဖြင့် ပြောင်းစိုက် တောင်သူများ အရှုံးပေါ်နေရခြင်း ဖြစ် ကြောင်း အောင်လံမြို့နယ် အင်းကုန်း ကျေးရွာမှ ပြောင်းစိုက် တောင်သူ ဦးကျော်အောင်က ပြောပြသည်။
“ရန်ကုန်က အဝယ်မလာဘူး။ နောက်ပိုင်း ပြောင်းဈေး ပျက်သွားလို့ မလာတော့ဘူး။ ဒီနယ်မှာပဲ ကုန်သလောက် လေး ကို ရွှေတောင်တို့ မကွေးတို့ဘက် ကားအသေးလေးနဲ့ သွားရောင်း နေရတယ်။ ရန်ကုန်မှာ ကျပြီဆိုတော့ ဒီမှာ တော် တော် ကျမှာ အခုရက်တွေမှာ ပြောင်းအဝင်များလို့ မလာတာ။ ရန်ကုန်ကို ပြောင်းဖူး ၄၀၀၀၀ တင်လို့ရတဲ့ ကားငှားရင် ကားခ ၂၄၀၀၀၀ ကျပ် ပေးရတယ်။ စိုက်ပျိုးစရိတ်နဲ့ ရှုံးတာပေါ့”ဟုလည်း ပြောင်းစိုက်တောင်သူ ဦးကျော်အောင်က ပြော သည်။
ဆီထွက် သီးနှံများဖြစ်သည့် ပဲမျိုးစုံနှင့် နှမ်းများသည်လည်း ရာသီဥတု ဖောက်ပြန်မှုကြောင့် ထွက်နှုန်းကျ၍ ဈေးနှုန်း လည်း မနှစ်ကထက် ထက်ဝက်ခန့် လျော့ကျနေကြောင်း သိရသည်။
ယခင်နှစ်က နှမ်း ၃ တင်းဝင် ၁ အိတ်ကို ၂၂၀၀၀၀ ကျပ် အထိဈေးရခဲ့ပြီး ယခုနှစ်တွင် ၁၂၀၀၀၀ ကျပ် အထိ ဈေးကျ လာကြောင်း၊ ပဲတီစိမ်းသည်လည်း ၁ တင်းလျှင် ယခင်နှစ်က ကျပ် ၄၀၀၀၀ အထိဈေးရခဲ့ပြီး ယခုနှစ် ကျပ် ၂၀၀၀၀ အထိ သာ အမြင့်ဆုံးဈေး ရရှိသည့်တွက် ဆီထွက်သီးနှံစိုက် တောင်သူများလည်း အရှုံးပေါ်နေကြောင်း ပဲမျိုးစုံနှင့် နှမ်း စိုက် တောင်သူ ဒေါ်မြင့်ကြူက ပြောပြသည်။
“ဘာစိုက်စိုက် အဆင်ကိုမပြေတာ၊ ကိုယ်ရောင်းချမယ့် ကုန်တွေသာ ဈေးကျနေတာ၊ ဝယ်စားနေရတဲ့ ကုန်တွေက တော့ မကျတဲ့အပြင် တက်နေလို့ ပိုပိုပြီး ကြပ်တည်းလာတယ်။ နှမ်းစိုက်တာလည်း ရှုံးတယ်။ ပဲစိုက်တာလည်း ရှုံး တယ်။ အခုတော့ ကုန်ကျစရိတ်သက်သာတဲ့ ဗိုလ်ကိတ်ပဲ စိုက်ထားတယ်။ သူလည်း ပေါင်းမထိုးရရင်တော့ နည်းနည်း ပါးပါး မြတ်နိုင်တယ်၊ ဗိုလ်ကိတ်ပဲလည်း ပေါင်းပင်တွေများလို့ ပေါင်းထိုးရရင်တော့ ရှုံးမှာ။ ပေါင်းထိုးခက တဧက ကျပ် နှစ်သိန်းကျော် လောက် ကျတယ်”ဟုလည်း ဒေါ်မြင့်ကြူက ပြောသည်။
ဆီထွက်သီးနှံများဖြစ်သည့် ပဲမျိုးစုံနှင့် နှမ်းစိုက်ပျိုးရာတွင် စိုက်ပျိုးချိန်မှ ရိတ်သိမ်းချိန်အထိ မျိုးသီးနှံဖိုး အပါအဝင် စုစု ပေါင်း တဧကလျှင် ကျပ် ၆ သိန်းနီးပါး ကုန်ကျစရိတ်ရှိကြောင်း၊ ထယ်ထိုးခြင်း၊ စက်ခုတ်ခြင်းပြုလုပ်ရန် တဧကလျှင် ကျပ် ၂ သိန်းခန့် ကုန်ကျပြီး သီးနှံပင်များကြားရှိ ပေါင်းပင်များရှင်းခသည် တဧကလျှင် ကျပ် ၂ သိန်းကျော် ကုန်ကျ ကြောင်း၊ ရိတ်သိမ်းခသည်လည်း တဧကလျှင် ကျပ် ၇ သောင်းခန့် ကုန်ကျစရိတ်ရှိကြောင်း သိရသည်။
နှမ်းနှင့် ပဲတီစိမ်းထွက်နှုန်းသည် တဧကလျှင် ၈ တင်းခန့်သာ အများဆုံး ထွက်ရှိသည့်အတွက် ယခုနှစ် ဆီထွက် သီးနှံ စိုက်ပျိုးသူများ အရှုံးပေါ်နေရခြင်း ဖြစ်ကြောင်းလည်း တောင်သူများက ပြောသည်။
ဝါဂွမ်းသည်လည်း ယခင်နှစ်က တပိဿာလျှင် ၁၃၀၀ ကျပ် ဈေးရခဲ့သော်လည်း ယခုနှစ်တွင် ၁၀၀၀ ကျပ်သာ ဈေးရရှိ နေသည့်အတွက် ဝါစိုက် တောင်သူများလည်း အရှုံးပေါ်နေကြောင်း၊ ယခင်နှစ်များထက် ဝါဂွမ်း ဝယ်ယူသူလည်း နည်းပါး လာကြောင်း အောင်လံမြို့ ဦးရဲမောင် ဝါစက်မှ တာဝန်ရှိသူ တဦးဖြစ်သော ကိုဇင်ဦးမောင် က ပြောပြသည်။
“ဈေးကမနှစ်က ထောင့်နှစ်ရာ ထောင့်သုံးရာ စပေါ်တယ်၊ အခုနှစ်က တထောင်၊ ထောင့်တရာ စပေါ်တယ်။ မန္တလေးက ဝယ်တဲ့ဘက်က ဈေးလျှော့ဝယ်တော့ ကျနော်တို့ကလည်း ပြန်လျှော့ဝယ်ရတာပါ။ လောလောဆယ်ကို ဝယ်သူသိပ်ကို မရှိသေးဘူး။ အရင်ကတော့ ဒီကထွက်တာနဲ့ ဝယ်မယ့်လူ တန်းရှိတယ်။ အခု တဦးနှစ်ဦးပဲရှိတယ်။ အရင်တုန်းက လေး ငါး ဦး ရှိတယ်။ ဒီဈေးနဲ့တော့ တောင်သူတွေ ဘယ်လိုမှ မကိုက်နိုင်ဘူး”ဟုလည်း ကိုဇင်ဦးမောင်က ပြောသည်။
ဝါဂွမ်း တဧကလျှင် ပျမ်းမျှ ပိဿာချိန် ၆၅၀ ခန့် ထွက်ရှိကြောင်း သိရသည်။
မကွေးတိုင်းအတွင်း ဆီထွက်သီးနှံများ၊ ဖူးစားပြောင်းများ နှင့် ဝါဂွမ်းများကို အများဆုံးစိုက်ပျိုးပြီး ယခု ၂၀၁၆ ခုနှစ် အောင်လံမြို့နယ်အတွင်း ရာသီအလိုက် စိုက်ပျိုးမြေများမှာ ပဲတီစိမ်းစိုက်မြေ ၆၇၄၉၀ ဧက၊ ဝါစိုက်မြေ ၁၉၈၀၀ ဧက၊ လယ်မြေ ၄၇၄၆၈ ဧက၊ နှမ်းစိုက်မြေ ၄၇၀၀ ဧက၊ ဖူးစားပြောင်း စိုက်ပျိုးမြေမှာ မိုးရာသီတွင် ၅၅၆၁ ဧကနှင့် နွေရာသီ တွင် ၆၅၀၀ ဧက စိုက်ပျိုးကြောင်း အောင်လံမြို့နယ် မြေစာရင်း ဦးစီးဋ္ဌာန စာရင်းများတွင် ဖော်ပြထားသည်။