ကမ္ဘာ့ ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေ ညီလာခံ၏ အင်္ဂါနေ့က ဆုံးဖြတ်ချက်တွင် နိုင်ငံမဲ့ ဖြစ်နေသော ရိုဟင်ဂျာ (ဘင်္ဂါလီ) များအား နိုင်ငံသား အပြည့်အ၀ ဖြစ်သူများနည်းတူ တန်းတူ အခွင့်အရေး ပေးရန် တိုက်တွန်း ထားသည်။
အထွေထွေ ညီလာခံ၏ တတိယ ကော်မတီ အစည်းအဝေး၌ မြန်မာနိုင်ငံနှင့်ပတ်သက်၍ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ မူကြမ်းတင်ပြ ဆွေးနွေးမှုအား ယမန်နေ့က တညီတညွတ်တည်း အတည်ပြု ဆုံးဖြတ်ချက်တွင် ဘင်္ဂါလီနှင့် မွတ်စလင်ဆန့်ကျင်ရေး အကြမ်း ဖက် တိုက်ခိုက်မှုများကို အရေးယူရန်လည်း ထည့်သွင်း ဖော်ပြ ထားသည်။
ယခု ချမှတ်လိုက်သည့် ဆုံးဖြတ်ချက်တွင် အထိအခိုက်မခံသော မလိုလားသည့် ရိုဟင်ဂျာဟူသော စကားလုံး အသုံးအနှုန်း သုံးထားသည့် အတွက် စိုးရိမ်ကြောင်း ကုလသမဂ္ဂ ညီလာခံတွင် ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ မြန်မာ သံအမတ်ကြီးက ကန့်ကွက်ပြော ဆိုသည်။
“ကျနော်တို့ နိုင်ငံမှာ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ စိန်ခေါ်မှုတချို့က အခုအထိ ရှိနေသေးတယ်ဆိုတာ ကျနော်တို့ အသိအမှတ် ပြုပါတယ်”ဟု မြန်မာ သံအမတ်ကြီး ဦးကျော်တင်က ပြောသည်။
မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဘင်္ဂါလီ(မွတ်စလင်)လူမျိုး ၈ သိန်းဝန်းကျင်ရှိပြီး ဘင်္ဂါလီ ခေါင်းဆောင်များက ၎င်းတို့သည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် မွေးဖွား ကြီးပြင်းသူများဖြစ်၍ မြန်မာနိုင်ငံ၏ တိုင်းရင်းသား အမည်စာရင်းတွင် ရိုဟင်ဂျာတိုင်းရင်းသား အဖြစ် ထည့်သွင်း ပေး ရန် တောင်းဆိုနေကြသည်။
ယခင် မြန်မာအစိုးရများ လက်ထက်က တချို့ ဘင်္ဂါလီများကို နိုင်ငံသား ကတ်ပြား ထုတ်ပေးသည်များ ရှိခဲ့ပြီး ယခု နောက် ပိုင်း တွင် အဖြူရောင် ကတ်ပြားဟု ခေါ်သော ယာယီ နေထိုင်ခွင့်ကတ်ပြားများ ထုတ်ပေးထားသည်။
သို့သော် မြန်မာအစိုးရက ရိုဟင်ဂျာဟူသည့် စကားလုံးကို လက်မခံဘဲ ဘင်္ဂါလားဒေ့ရှ်မှ ဝင်ရောက်လာပြီး ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် စကားပြောဆို၍ ဘင်္ဂါလီဟုသာ ခေါ်တွင်စေသည်။ ထို့အပြင် ၎င်းတို့အနေဖြင့် ၁၉၈၂ ခုနှစ် နိုင်ငံသား ဥပဒေ အတိုင်းသာ နိုင်ငံသား ဖြစ်ခွင့်ရှိကြောင်းလည်း မကြာခဏ ထုတ်ပြန် ပြောဆိုထားသည်။
ကုလသမဂ္ဂ ညီလာခံ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်၌ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဒေသတချို့ရှိ မွတ်စလင် လူနည်းစုများအပေါ် အကြမ်းဖက် တိုက် ခိုက်မှုများနှင့် ယမန်နှစ်ကတည်းက ဆက်တိုက်ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည့် အကြမ်းဖက် တိုက်ခိုက်မှုများဖြစ်ပွားသည့် ရခိုင် ပြည်နယ်တွင်း လူနည်းစု ရိုဟင်ဂျာ(ဘင်္ဂါလီ) များ၏ အခြေအနေအပေါ် ကုလသမဂ္ဂက အလွန်အမင်းစိုးရိမ်ကြောင်းလည်း ဖော်ပြထားသည်။
ကုလသမဂ္ဂက မြန်မာအစိုးရ၏ စီးပွားရေး၊ နိုင်ငံရေး ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများ ဆက်လက်လုပ်ဆောင်မည်ဟု သန္နိဌာန်ချ လုပ်ဆောင် နေသည့်အပေါ် ကြိုဆိုကြောင်း၊ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးုဖောက်မှုများ ကာကွယ်လုပ်ဆောင်နေမှုနှင့် လူ့ အခွင့်အရေး အခြေအနေ မြှင့်တင်ရေး လုပ်ငန်းများ လုပ်ဆောင်နေမှုကိုလည်း ကြိုဆိုကြောင်း ယခုဆုံးဖြတ်ချက်တွင် ပါရှိသည်။
ဆယ်စုနှစ်နှင့်ချီ စစ်အုပ်ချုပ်ရေး ကာလများမှ ပြောင်းလဲကာ နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေး ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများ လုပ်ဆောင်လာသည့် မြန်မာနိုင်ငံတွင် မွတ်စလင်ဆန့်ကျင်ရေး ခြိမ်းခြောက်မှုသည် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်ဖြစ်လာနေပြီး လူနည်းစု မွတ်စလင်များ အပေါ် အကြမ်းဖက်မှုများ ရှိနေခဲ့ကြောင်း ကုလသမဂ္ဂ၏ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ လူအခွင့်အရေး အထူး စုံစမ်းရေးမှူး မစ္စတာ သောမတ်စ် အိုဟေး ကင်တာနာ က လွန်ခဲ့သည့် လက လူ့အခွင့်အရေး ကော်မတီသို့ တင်ပြထားသည်။
ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ မြန်မာအစိုးရ ကိုယ်စားလှယ်ကမူ မြန်မာနိုင်ငံသည် နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းနှင့် ထိတွေ့ ဆက်ဆံလာပြီး ပွင့်လင်းမှုများ လုပ်ဆောင်နေချိန်ဖြစ်ကြောင်း၊ ဘာသာတခုအပေါ် တိုက်ခိုက်ခြင်းမျိုးမဟုတ်ဘဲ လူ့အဖွဲ့အစည်း အချင်းချင်းကြား ဖြစ်ပွားသည့် အကြမ်းဖက်မှုသာ ဖြစ်ကြောင်း ကန့်ကွက် ပြောဆိုသည်။
မြန်မာနိုင်ငံ ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် ပြီးခဲ့သည့်နှစ်က ရခိုင်တိုင်းရင်းသူ မသီတာထွေး သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရပြီးနောက် ဘင်္ဂါလီ(ရိုဟင်ဂျာ)များနှင့် ရခိုင် အပါအဝင် မြန်မာလူမျိုးများအကြား အကြမ်းဖက် တိုက်ခိုက်မှုများ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။
ထို့နောက်ပိုင်း မြန်မာနိုင်ငံ အလယ်ပိုင်း မိတ္ထီလာမြို့ နှင့် ရှမ်းပြည်နယ် လားရှိုးမြို့၊ ပဲခူးတိုင်း ဥက္ကံ မြို့ စသည့် ဒေသများတွင် လည်း မွတ်စလင် ဆန့်ကျင်ရေး လှုပ်ရှားမှုများ ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။
အဆိုပါ အကြမ်းဖက် တိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် တရားဥပဒေ စိုးမိုးရေး၊ နိုင်ငံ တည်ငြိမ်အေးချမ်းရေးကို ထိခိုက်လာပြီး နိုင်ငံခြား ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု၊ ဒီမိုကရေစီအသွင်ကူးပြောင်းရေးများကို ရိုက်ခတ်လာနေကြောင်း ဘယ်လ်ဂျီယံ နိုင်ငံ အခြေစိုက် ပဋိပက္ခများ စောင့်ကြည့် လေ့လာရေး အဖွဲ့ ICG အပါအဝင် ကမ္ဘာ့ ခေါင်းဆောင်များ၊ နိုင်ငံတကာ အသင်းအဖွဲ့များကလည်း သတိပေး ကြေညာချက်များ ထုတ်ပြန်ခဲ့ကြသည်။
ယခု ရက်ပိုင်းတွင်လည်း ရခိုင်ပြည်နယ် ကျောက်တော်မြို့နယ်၊ ကြာညိုပြင် ကျေးရွာ၌ ဦးခေါင်းနှင့် ကိုယ်ခန္ဓာတွင် ဒဏ်ရာများဖြင့် အသက် ၅ နှစ်အရွယ် ရခိုင်ကလေးငယ်တဦး၏ ရုပ်အလောင်းတွေ့ရှိခဲ့ပြီး အဆိုပါ လူသတ်မှုကို ရဲတပ်ဖွဲ့ကလည်း အပူတပြင်း စုံစမ်းနေကြောင်း သိရသည်။
ကျောက်တော် ရဲစခန်းမှူး ဦးအောင်မြင့်ဦးက ထို အသက် ၅ နှစ်အရွယ် ကလေး မငယ်ငယ် သေဆုံးမှုနှင့်ပတ်သက်၍ မည်ကဲ့သို့ သေဆုံးသည်ကို စစ်ဆေးနေဆဲဖြစ်ကြောင်း ဧရာဝတီကို ပြောသည်။
ကျောက်တော်မြို့နယ် ကိုယ်စားပြု ရခိုင် ပြည်နယ် ပြည်သူ့လွှတ်တော် ကိုယ်စားလှယ် ဦးစိုးငြိမ်း ကလည်း အဆိုပါ မိန်းကလေး ငယ် အသတ်ခံရသည်မှာ ဝမ်းနည်ဖွယ် ကောင်းကြောင်း သို့သော် မည်သို့ သေဆုံးရသည်ကို တိတိကျကျ မသိရ သေးကြောင်း ပြောဆိုသည်။
ယခု ဖြစ်ရပ်သည် ယမန်နေ့က စတင်ကာ အင်တာနက် လူမှုကွန်ရက်များတွင် ပျံ့နှံ့သွား၍ လူမျိုးရေး၊ ဘာသာရေး မုန်းတီးမှု လှုံ့ဆော်မှုများကို ပို၍ အရှိန်ရစေရန် ပြောဆိုဝေဖန်ခြင်းများ မြင့်မားလာနေသည်။
ယင်း ဖြစ်ရပ်ကြောင့် လူ့အဖွဲ့အစည်းများအကြား မလိုလားအပ်သည့် အပြန်အလှန် အကြမ်းဖက် တိုက်ခိုက်မှုများ ဆက်လက် ဖြစ်ပွားလာမည်ကို ဒေသခံများအပြင် လူနည်းစု မွတ်စလင်များ ကလည်း စိုးရိမ်နေကြောင်း သိရသည်။