အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး မိုက်ပွန်ပီယို Mike Pompeo ရဲ့ အထူးအကြံပေးတဦးဖြစ်တဲ့ မိုင်းလ်စ်ယူ Miles Yu က အွန်လိုင်းကနေပြုလုပ်တဲ့ ဆွေးနွေးပွဲတခုမှာ တရုတ်နိုင်ငံမှာ သူယုံကြည်ရတဲ့ မိတ်ဆွေနိုင်ငံဆိုတာ မရှိဘူးလို့ ခပ်ပြတ်ပြတ်ပဲ ဝေဖန်ပြောဆိုလိုက်ပါတယ်။
“ ကျနော်တို့မှာ ဂျပန်၊ သြစတြေးလျှ၊ ဗြိတိန်၊ ကနေဒါ၊ ဥရောပ သမဂ္ဂ၊ မြောက်အတ္တလန်တိတ်စာချုပ်အဖွဲ့၊ အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအဖွဲ့လို နိုင်ငံတွေရှိတယ်။ အားလုံးမှာ တူညီတဲ့ ဘုံတန်ဖိုးရှိတယ်” လို့ ပြောပါတယ်။
“တရုတ်နိုင်ငံအတွက် စစ်မှန်တဲ့ မဟာမိတ်အဖြစ် ယုံကြည်အားထားလို့ ရတဲ့နိုင်ငံတခုမှ မရှိဘူး။ မြောက်ကိုရီးယားဆိုတာလည်း များသောအားဖြင့်တော့ တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီအတွက် အသုံးမဝင်ဘူး။ ရုရှားဆိုတာကလည်း ဘေ့ဂျင်းနဲ့ဟန်ဆောင် ကစားနေတာ” လို့လည်း မိုင်းလ်စ်ယူက ဆိုပါတယ်။
အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး မိုက်ပွမ်မီယိုရဲ့ မူဝါဒဆိုင်ရာ အကြံပေး တရုတ်နိုင်ငံဖွား မိုင်းလ်စ်ယူဟာ ရှားရှားပါးပါး အများပြည်သူရှေ့ထွက်ပြီး ကုလသမဂ္ဂအထွေထွေညီလာခံမှာ တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်ရဲ့ “နိုင်ငံတကာဝါဒ” အကြောင်း မိန့်ခွန်းကို တုံ့ပြန်လိုက်တာပါ။
“ဘုံတန်ဖိုးတွေကသာ နိုင်ငံတကာဝါဒအတွက် အုတ်မြစ်ဖြစ်တယ်” လို့ ကနေဒါနိုင်ငံမူဝါဒသုတေသနလုပ်ငန်း Macdonald-Laurier Institute က ဟောင်ကောင်မှာ မကြာသေးခင်က ကျင်းပသွားတဲ့ အွန်လိုင်း ဆွေးနွေးပွဲတခုမှာ မိုင်းလ်စ်ယူက ပြောပါတယ်။
“ဒါဟာ ရယ်စရာကောင်းပါတယ်။ ဒါဟာ ဘာကိုပြနေသလဲဆိုရင် မိမိကိုယ်ကို ဘာဖြစ်နေသလဲဆိုတာ မသိတာပဲ”
တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်က မကြာခင်က ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂမှာ တရုတ်ဟာ နိုင်ငံတကာဝါဒရဲ့ ချန်ပီယံလို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။
“ဒါဟာ ရယ်စရာကောင်းပါတယ်။ ဒါဟာ ဘာကိုပြနေသလဲဆိုရင် မိမိကိုယ်ကို ဘာဖြစ်နေသလဲဆိုတာ မသိတာပဲ”လို့ မိုင်းလ်စ်ယူက ဝေဖန်ပြောကြားလိုက်ပါတယ်။
မိုင်းလ်စ်ယူဟာ တရုတ်-အမေရိကန် ပညာရှင်ဖြစ်ပြီး အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးရဲ့ တရုတ်ပြည်ဆိုင်ရာ အထူးအကြံပေးလည်း ဖြစ်ပါတယ်။
သူဟာ ထရမ့်အစိုးရရဲ့ တရုတ်ပြည်ရေးရာမူဝါဒ ချမှတ်ရာမှာ အဓိက ခေါင်းဆောင်ဖြစ်ပြီး ဘေ့ဂျင်းအပေါ် သဘောထား တင်းမာပြီး ဘေ့ဂျင်းကလည်း ဒေါသထွက်ပါတယ်။
ပြီးခဲ့တဲ့အပတ် အင်္ဂါနေ့က လုပ်တဲ့ ဗီဒီယိုကွန်ဖရင့်မှာ မိုင်းလ်စ်ယူက ဟောင်ကောင်မှာ ဖြစ်နေတဲ့ အခြေအနေကိုလည်း ဝေဖန်သုံးသပ်ပါတယ်။
၁၉၉၇ ခုနှစ် ဗြိတိန်က ဟောင်ကောင်ကို ပြန်လည်လွှဲပြောင်းပေးစဉ်က နှစ် ၅၀ ကြာ ထိန်းသိမ်းထားမယ်လို့ ဘေ့ဂျင်းက ကတိပေးခဲ့တဲ့ “တနိုင်ငံ စနစ်နှစ်မျိုး” ဟာ ထိုစနစ်ရဲ့ “အတွင်းပဋိပက္ခ”ကြောင့် “ချွတ်ခြုံကျနေတဲ့ အတွေးအခေါ်”လို့ မိုင်းလ်စ်ယူက ပြောပါတယ်။
“ဟောင်ကောင်ပြည်သူတွေက လွတ်လပ်မှုစနစ်နဲ့ တရားဥပဒေစိုးမိုးမှုကို ရွေးချယ်ပြီးပြီ။ ကွန်မြူနစ်စနစ်နဲ့ အာဏာရှင်စနစ်ကို မရွေးချယ်ဘူး။ အရှေ့ဂျာမဏီကို ကွန်မြူနစ်တွေက ဆက်လက်အုပ်ချုပ်နေရင် အနောက်ဂျာမဏီက အရှေ့ဂျာမဏီနဲ့ ညီညွတ်နိုင်ခဲ့မှာ မဟုတ်ဘူး”
တနိုင်ငံတည်းအဖြစ် နောက်ဆုံးမှာ အမှန်တကယ် ပေါင်းစည်းခြင်းဟာ အာဏာရှင်အစိုးရ မပေါ်ပေါက်မှသာ ဖြစ်နိုင်ကြောင်းလည်း ပြောပါတယ်။
“ဟောင်ကောင်ပြည်သူတွေက လွတ်လပ်မှုစနစ်နဲ့ တရားဥပဒေစိုးမိုးမှုကို ရွေးချယ်ပြီးပြီ။ ကွန်မြူနစ်စနစ်နဲ့ အာဏာရှင်စနစ်ကို မရွေးချယ်ဘူး။ အရှေ့ဂျာမဏီကို ကွန်မြူနစ်တွေက ဆက်လက်အုပ်ချုပ်နေရင် အနောက်ဂျာမဏီက အရှေ့ဂျာမဏီနဲ့ ညီညွတ်နိုင်ခဲ့မှာ မဟုတ်ဘူး”လို့ မိုင်းလ်စ်ယူက ဆိုပါတယ်။
ဟောင်ကောင်အပေါ်မှာ တရုတ်ပေးခဲ့တဲ့ ကတိတွေကို တရုတ်ကပဲ ပြန်ပြီးမတည်ခဲ့ဘူးလို့ အကြံပေးအရာရှိ မိုင်းလ်စ်ယူက ဝေဖန်လိုက်ပါတယ်။
အများက ယုံကြည်လက်ခံခြင်းမရှိ၊ ကြိုက်နှစ်သက်ခြင်း မရှိတဲ့နိုင်ငံဟာ ကမ္ဘာကြီးရဲ့ ခေါင်းဆောင်လည်း မဖြစ်နိုင်ပါဘူးလို့ ဆွေးနွေးပွဲမှာ ပြတ်ပြတ်သားသားပဲ ပြောဆိုလိုက်ပါတယ်။
ထိုင်ဝမ်မှာလည်း ဒီလိုအလားတူပဲ တရုတ်ရဲ့ ကျဆုံးမှု ဆုံးရှုံးမှု စံနမူနာကို တွေ့ရမှာဖြစ်တယ်လို့ သူက ပြောဆိုလိုက်ပါတယ်။
လတ်တလော ထိုင်ဝမ်ရေလက်ကြားမှာ တင်းမာမှု အမှတ်အသားအနေနဲ့ တရုတ် ဗုံးကျဲလေယာဉ်နဲ့ တိုက်လေယာဉ်တွေ ပျံပြပြီး တရုတ်ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်ကလည်း စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုနဲ့ စစ်အင်အားပြတာတွေ လုပ်နေပါတယ်။
တရုတ်နဲ့ အမေရိကန်ကြား တင်းမာမှုဟာ ဒီနှစ် ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေညီလာခံမှာ ရှေ့တန်းရောက်လာပြီး ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ပျံ့နှံ့ခြင်းအတွက် သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့်က တရုတ်နိုင်ငံကို အပြစ်တင်ပါတယ်။
တချိန်တည်းမှာ တရုတ်နဲ့ နယ်စပ်ပဋိပက္ခတွေဖြစ်ပြီး တင်းမာတဲ့ဆက်ဆံရေးကို ဖြေရှင်းနေရတဲ့ အိန္ဒိယအစိုးရကလည်း UN မှာ တရုတ်ကို ဝေဖန်ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
အိန္ဒိယဝန်ကြီးချုပ် နေရိန်ဒြာမိုဒီရဲ့ မိန့်ခွန်းမှာတော့ ပီကင်းရဲ့ အကြွေးထောင်ချောက် သံတမန်ဆက်ဆံရေး Debt-trap diplomacy ကို ဝေဖန်လိုက်ပြီး မကောင်းတဲ့ အကြံအစည်နဲ့ ဒုက္ခရောက်နေတဲ့ နိုင်ငံတွေကို တရုတ်အပေါ် မှီခို အားကိုးအောင် လုပ်ဆောင်နေတယ်လို့ ဒဲ့ဒိုးဝေဖန်ပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။
ကိုးကား။ ။ Nikkei Asian Review
You may also like these stories:
တရုတ်စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုများက ထိုင်ဝမ်လုံခြုံရေးကို ခြိမ်းခြောက်နေ
တရုတ်စီးပွားရေး ကောင်းကင်မှာ မိုးတိမ်တိုက်များ ဖွဲ့စည်းနေ
အနောက်အုပ်စုက မြန်မာ NGO များကို ငွေပေး ဆန့်ကျင်ခိုင်းနေကြောင်း တရုတ်မီဒီယာ စွပ်စွဲ
ကိုဗစ်ကာလ ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေညီလာခံ တရုတ်နှင့် အမေရိကန် တင်းမာမှုက နေရာယူ
