အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအသင်း (ASEAN) မိသားစုဝင်အဖြစ် မြန်မာနိုင်ငံ၏ ကံကြမ္မာနှင့် ASEAN ၏ အရေးအကြီးဆုံး ဆွေးနွေးဘက် နိုင်ငံဖြစ်သည့် တရုတ်နိုင်ငံ၏ အနာဂတ်လမ်းကြောင်းကို လာမည့် ၃ ပတ်ကာလက ဆုံးဖြတ်မည်ဖြစ်သည်။ ပြဿနာမှာ နိုဝင်ဘာလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် ကျင်းပမည့် ASEAN-တရုတ် ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲသို့ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်ကို ဖိတ်မဖိတ် ဆိုသော ပြဿနာဖြစ်သည်။ ဘေ့ဂျင်းက မည်သို့ဆုံးဖြတ်သည်ဖြစ်စေ ထိုဆုံးဖြတ်ချက်သည် ASEAN-တရုတ်ဆက်ဆံရေးနှင့် မြန်မာ့အနာဂတ်တွင် အခန်းကဏ္ဍသစ်ကို ဖွင့်လှစ်ပေးမည်ဖြစ်ပေသည်။
မြန်မာနိုင်ငံအခြေအနေကို ကိုင်တွယ်ရာတွင် ဝေဖန်မှုများစွာ လအတန်ကြာခံစားရပြီးနောက် လက်ရှိ ASEAN ဥက္ကဋ္ဌ ဘရူနိုင်း နိုင်ငံသည် ASEAN ၏ ဆက်စပ် ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲများတွင် အရှေ့အာရှခေါင်းဆောင်များ အပြည့်အ၀ တက်ရောက်မှုအတွက် ချီးကျူးဂုဏ်ယူစရာ အောင်နိုင်သူအဖြစ် ထွက်ပေါ်လာသည်။ ASEAN ၏ အချက်အခြာကျမှုသည် ခိုင်မာလာသော်လည်း ASEAN အတွင်း သွေးစည်ချစ်ကြည်မှုကမူ အနာတရဖြစ်ခဲ့ရသည်။
လက်တွေ့တွင် နေပြည်တော်သည် ASEAN ဥက္ကဋ္ဌက နောက်ဆုံးတွင် အညံ့ခံလိမ့်မည်ဟု ထင်ကာ ASEAN တခုလုံးအနေဖြင့် တုံ့ပြန်မှုအပေါ် အတွက်အချက်မှားခဲ့သည်။ ASEAN ဥက္ကဋ္ဌ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို စိန်ခေါ်သော မြန်မာစစ်ကောင်စီ၏ စာသည် မည်သည့်ရလဒ်ကောင်းမျှ ထွက်မလာစေခဲ့ပေ။
လက်တွေ့တွင် နေပြည်တော်သည် ASEAN ဥက္ကဋ္ဌက နောက်ဆုံးတွင် အညံ့ခံလိမ့်မည်ဟု ထင်ကာ ASEAN တခုလုံးအနေဖြင့် တုံ့ပြန်မှုအပေါ် အတွက်အချက်မှားခဲ့သည်။ ASEAN ဥက္ကဋ္ဌ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို စိန်ခေါ်သော မြန်မာစစ်ကောင်စီ၏ စာသည် မည်သည့်ရလဒ်ကောင်းမျှ ထွက်မလာစေခဲ့ပေ။ ထိုဆုံးဖြတ်ချက်ကို အောက်တိုဘာလ ၁၅ ရက်နေ့က ချမှတ်ပြိး ကျန်အဖွဲ့ဝင် ၉ နိုင်ငံလုံး သဘောတူသည်။ ထိုနိုင်ငံရေး ဆုံးဖြတ်ချက်နှင့်ပတ်သက်ပြီး သူ၏စစ်ကောင်စီက သဘောမတူကြောင်း မှတ်တမ်းတင်ထားရန် စစ်ကောင်စီနိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး ဦးဝဏ္ဏမောင်လွင်က ASEAN ဥက္ကဋ္ဌကို ပြောသည်။
သုံးရက်ကြာ ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲ ပြီးဆုံးသောအခါ ဘရူနိုင်းလ် ဘုရင် ဆူလတန် ဟက်ဆန် ဘိုလ်ကီးယားက ASEAN သည် မြန်မာကို မိသားစုဝင်အဖြစ်သာ ဆက်ဆံကြောင်း၊ ဘုံသဘောတူညီချက် ၅ ချက်ကို ချက်ခြင်းလိုက်နာရန် တိုက်တွန်းကြောင်းပြောသည်။ စစ်ကောင်စီက လတ်တလော လုပ်ရမည့် ကိစ္စမှာ လအတန်ကြာ နှောင့်နှေးနေသော ASEAN အထူးသံတမန် ဘရူနိုင်း နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး (၂) အာရီဝန် ယူဆွတ် ၏ ခရီးစဉ်ကို လက်ခံရေးဖြစ်ကြောင်း ထင်ရှားသည်။ ပိုမိုတိုးတက်ကြောင်းပြသသည့်အနေဖြင့် စစ်ကောင်စီသည် ASEAN နှင့် နိုင်ငံတကာ လူသားချင်း စာနာမှုအကူအညီများကို နိုင်ငံတွင်းသို့ ဝင်ခွင့်ပေးသင့်သည်။ ထိုကိစ္စနှင့်ပတ်သက်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့် သဘောထားကွဲလွဲသွားသော ASEAN ကို စစ်ကောင်စီက လိုသလို အသုံးချနိုင်မည်ဆိုသည့် မှားယွင်းသော တွေးခေါ်မှုကို ပြင်ဆင်ရန် လုံလုံလောက်လောက် နှိမ့်ချရမည်ဖြစ်သည်။
ASEAN ၏ အချက်အခြာကျမှုကို ထိခိုက်ခြင်းမရှိဘဲ ဥက္ကဋ္ဌသစ် ဝန်ကြီးချုပ်ဟွန်ဆန်အောက်မှ ကမ္ဘောဒီးယားကလည်း တာဝန်ထမ်းဆောင်လိုက်သောအခါ ASEAN သည် ထိပ်တန်းခေါင်းဆောင်များ နှင့် အဖွဲ့ဝင်များအကြား ဆက်ဆံရေးသစ်ကို တွေ့ရတော့မည်ဖြစ်သည်။ ASEAN ကို ထိုသို့ ထိခိုက်စေသည့် ဆုံးဖြတ်ချက်ချမှတ်ရန် ဖိအားဖြစ်စေသည်မှာ မြန်မာနိုင်ငံ၏ လုပ်ရပ်သာဖြစ်ကြောင်း ဟွန်ဆန်က ပြတ်ပြတ်သားသားပြောကြားသည်။ ASEAN ၏ သွေးစည်းချစ်ကြည်မှုသည် အနာတရဖြစ်သွားသော်လည်း ကိုယ့်ပြဿနာ ကိုယ်ရှင်းနိုင်သည်ဆိုသည့် အရည်အသွေးကြောင့် လေးစားခံရသည်။ နိုဝင်ဘာလ ၂၅-၂၆ တွင် ကမ္ဘောဒီးယားက အိမ်ရှင်အဖြစ် ကျင်းပမည့် ၁၃ ကြိမ်မြောက် အာရှ-ဥရောပအစည်းအဝေးသို့ မြန်မာကို ဖိတ်မည် မဖိတ်မည်ကိုလည်း ဆက်လက်စောင့်ကြည့်ရမည်ဖြစ်သည်။
ပြင်ပမှ စွက်ဖက်ခြင်းကို လက်မခံကြောင်း မြန်မာစစ်တပ်၏ သမိုင်းကလည်း ထင်ရှားစွာ ပြသနေသည်။ အကျဉ်းချုံးပြောရပါက စစ်ကောင်စီသည် ပြင်ပဖိအား သို့မဟုတ် စိုးရိမ်ပူပန်မှု မည်မျှဖြစ်နေစေ ဂရုမစိုက်ဘဲ ၎င်းတို့အတွက် သင့်တော်သည့် မည်သည့်အရာမဆို လုပ်မည်ဖြစ်သည်။ သို့သော် ၎င်း၏ ထုတ်ပြန်ချက်အဆုံးတွင် ASEAN ဥက္ကဋ္ဌက ပြည်တွင်းစိန်ခေါ်မှုများကို ဖြေရှင်းရန် မြန်မာနိုင်ငံကို အချိန်နှင့် နယ်ပယ်ပေးသင့်ကြောင်း ရှင်းလင်းစွာ ဖေါ်ပြသည်။ စစ်ကောင်စီက စိတ်အားထက်သန်မှု ဆက်လက်မပြသပါက စစ်ကောင်စီသည် ၎င်းကိုယ်တိုင်နှင့် ASEAN ကို ထိခိုက်စေပြီး အချိန်နှင့် လှုပ်ရှားနိုင်သည့် နယ်ပယ် လျှော့နည်းလာမည်ဖြစ်သည်။
ထိုကိစ္စကို အဆုံးအဖြတ်ပေးမည်မှာ နှစ် ၃၀ မြောက်ဆက်ဆံရေး အထိမ်းအမှတ်အဖြစ်ကျင်းပမည့် ASEAN-တရုတ် အထူးထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲဖြစ်သည်။ ထိုဝန်ထုတ်ဝန်ပိုးသည် ထိုအရေးပါသော ထိပ်သီး ဆွေးနွေးပွဲကို ပထမဆုံး ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် တာဝန်ယူရသော တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်၏ ပုခုံးပေါ်သို့ ရောက်ရှိသွားသည်ကို သံသယဖြစ်စရာ မလိုပေ။ ထိုထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲသည် တနှစ်အတွင်း တရုတ်အတွက် ဒုတိယမြောက် ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲဖြစ်သည်။ စစ်ကောင်စီခေါင်းဆောင်ကို တရုတ်က ထိုအစည်းအဝေးသို့ဖိတ်ကြားမည်လား။
ASEAN-တရုတ် အထူးထိပ်သီး ဆွေးနွေးပွဲက တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်၏ ပုခုံးပေါ်သို့ ရောက်ရှိသွားသည်ကို သံသယဖြစ်စရာ မလိုပေ။ စစ်ကောင်စီခေါင်းဆောင်ကို တရုတ်က ထိုအစည်းအဝေးသို့ဖိတ်ကြားမည်လား။
လွန်ခဲ့သော ၉ လတာကာလအတွင်း တရုတ်၏ တုံ့ပြန်မှုများကို အခြေခံ ဆုံးဖြတ်ရပါက ဘေ့ဂျင်းသည် လွန်ခဲ့သော အပတ်က ASEAN ထိပ်သီးစည်းဝေးပွဲ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ကိုသာ လိုက်နာမည့် သဘောရှိသည်။ အခြားလမ်းကြောင်းရွေးစရာ အကြောင်းမရှိပေ။ ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲ ပထမဆုံးနေ့တွင် တရုတ်နှင့်သြစတြေးလျကို ကျယ်ပြန့်သော သေနင်္ဂဗျူသာ မိတ်ဘက် (CSP) အဖြစ် သတ်မှတ်ရေးတွက် သေးငယ်သော သံတမန်ရေး ကသိကအောက်ဖြစ်မှု ဖြစ်ပွားသည်။ ဆွေးနွေးဘက်နိုင်ငံများနှင့် အချို့ ASEAN နိုင်ငံများအတွက် စိတ်ပျက်စရာကောင်းသော ကိစ္စမှာ ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲပြီး နောက်နေ့တွင် ထုတ်ပြန်ရမည့် ASEAN-တရုတ် ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲအတွက် ကြေညာချက်ကို တရက်ကြာ ဆိုင်းငံ့ထားခြင်းဖြစ်သည်။
ASEAN-တရုတ်ဆက်ဆံရေးတွင် ညှိနှိုင်းပေးသူအသစ်ဖြစ်သည့် မြန်မာနိုင်ငံသည် ASEAN ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲ တက်ခွင့်မရခြင်းက အစီအစဉ်တခုလုံးကို ဖရိုဖရဲဖြစ်သွားစေသည်။ ASEAN ဥက္ကဋ္ဌက မြန်မာနိုင်ငံနေရာ အစားထိုးခြင်းအတွက် တာဝန်ခံရသည်။ ASEAN-သြစတြေးလျ ညှိနှိုင်းသူအသစ် လာအိုသည် ၎င်း၏လုပ်ဖေါ်ကိုင်ဘက် နိုင်ငံများ၏ သဘောထားများနှင့် သုံးသပ်ချက်များကို စုစည်းရာတွင် ပြဿနာ မရှိပေ။ ထို့ကြောင့်ပင် ASEAN-တရုတ် ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲအပြီး နောက်တနေ့မှ ကျင်းပသည့် ASEAN-သြစတြေးလျ ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲကြေညာချက်ကို ထိုထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲပြီးလျှင်ပြီးချင်း ထုတ်ပြန်ပြီး ASEAN-တရုတ်ကြေညာချက်ထက်ပင် စောသောကြောင့် ASEAN သည် သြစတြေးလျကို CSP အဆင့် စောလျှင်စွာပေးလိုက်သည်။ သို့သော် ထိုကိစ္စသည် အရေးမပါပေ။
နောက်ဆုံးသတင်းစာ ရှင်းလင်းပွဲတွင် တရုတ်၊ သြစတြေးလျ တို့နှင့် CSP အဆင့် ထူထောင်ခြင်းကို သဘောတူကြောင်း ကြေညာသည်မှာ ဆူလတန် ဟက်ဆန် ဘိုလ်ကီးယားဖြစ်သည်။ အချို့ ASEAN နိုင်ငံများက ချွင်းချက်များ ရှိနေသော်လည်း ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ရန် ဆုံးဖြတ်သည်မှာ ဘရူနိုင်းဖြစ်သည်။ လက်တွေ့တွင်မူ ASEAN သည် CSP နှင့်ပတ်သက်ပြီး ယခင်အဆင့်မြင့်အရာရှိများ စည်းဝေးပွဲကပင် ဆုံးဖြတ်ထားပြီး နောက်ထပ်ဆက်လက်ဆွေးနွေးစရာများ ရှိနေသေးကြောင်း မူအားဖြင့် သဘောတူထားသည်။ နက်နက်ရှိုင်းရှိုင်းပြောရမည်ဆိုပါက ASEAN သည် တရုတ်နှင့် သြစတြေးလျကို မျက်နှာသာပေးခြင်းအား ရှောင်ရှားလိုသည်။ အမှန်တရားကိုပြောရပါက ထိုနှစ်နိုင်ငံလုံးသည် အရေးပါသော မိတ်ဘက်များဖြစ်သည်။
လာမည့် ၃ ပတ်အတွင်းတွင် စစ်ကောင်စီ၏ သေရေးရှင်ရေးဖြစ်လာသည်။ စစ်ကောင်စီက ASEAN ဘုံသဘောတူညီချက်ကို ဆက်လက် မလိုက်နာက ရှေ့မည့် ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲများနှင့် အခြားအလွတ်သဘော နိုင်ငံတကာညီလာခံများကို တက်ရောက်နိုင်မည် မဟုတ်ပေ။
အရာရာကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားလိုက်သောအခါ လာမည့် ၃ ပတ်အတွင်းတွင် စစ်ကောင်စီ၏ သေရေးရှင်ရေးဖြစ်လာသည်။ စစ်ကောင်စီက ASEAN ဘုံသဘောတူညီချက်ကို ဆက်လက် မလိုက်နာက ရှေ့မည့် ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲများနှင့် အခြားအလွတ်သဘော နိုင်ငံတကာညီလာခံများကို တက်ရောက်နိုင်မည် မဟုတ်ပေ။ သို့သော် ASEAN ဘုံသဘောတူညီချက်နှင့် ပတ်သက်သည့် အကောင်အထည်ပြနိုင်သော တိုးတက်မှုရှိပါက အထူးသဖြင့် ကာလကြာရှည် စောင့်နေသည်ASEAN အထူးသံတမန်၏ ခရီးစဉ်နှင့်ပတ်သက်သည့် တိုးတက်မှု ရှိပါက အိမ်ရှင်နိုင်ငံက မြန်မာကို လက်ခံနိုင်သည်။ အရေးအကြီးဆုံး အခြေအနေတွင် ထိုဆက်ဆံရေးကို ညှိနှိုင်ပေးမည့် စေ့စပ်ညှိနှိုင်းပေးသူမရှိခြင်းသည် ASEAN-တရုတ် ဆက်ဆံရေးတွင် မမျှော်လင့်သော ဆုံးရှုူံးမှု များနိုင်ကြောင်း တရုတ်က ကောင်းစွာသိသည်။
မြန်မာနိုင်ငံနှင့်ပတ်သက်သည့် တရုတ်၏ သဘောထားမှာ ရှင်းလင်းသည်။ ငြိမ်းချမ်းရေး ဆောင်ယူပေးပြီး မြန်မာအကျပ်အတည်း ရေရှည်ပြေလည်ရေးအတွက် ASEAN ၏ အားထုတ်မှု အားလုံးကို ထောက်ခံသည်။ ဒေသတွင်း ငြိမ်းချမ်းမှုနှင့် တည်ငြိမ်မှု အမြန်ဆုံး ပြန်လည်ရရှိသည်ကို မြင်လိုသောကြောင့် တရုတ်နိုင်ငံသည် ပဋိပက္ခ၏ ဘက်အားလုံးနှင့် မျှတစွာ ဆက်ဆံနေသည်ဟု သတင်းများက ဆိုသည်။ သို့သော် မြန်မာပြည်တွင်းအခြေအနေ ဆက်လက် ဆိုးရွားနေပါက တရုတ်နိုင်ငံ၏ သဘောထားသည် စိန်ခေါ်မှုများနှင့် ရင်ဆိုင်ရမည်ဖြစ်သည်။
အနှစ်ချုပ်အားဖြင့်ဆိုရပါက တရုတ်နှင့်မြန်မာအကြား အထိမခံနိုင်တော့သည့် စည်းအနီကို ရေးဆွဲထားပြီးဖြစ်သည်။ ယခုအချိန်သည် နေပြည်တော်ကသာ ဆုံးဖြတ်ရတော့မည့်အချိန်ဖြစ်သည်။ ဘေ့ဂျင်းက အပြည့်အ၀ ထောက်ခံထားသည့် ASEAN ၏ ငြိမ်းချမ်းရေးအစီအစဉ်ကို လိုက်နာရန် ဆက်လက်ပျက်ကွက်နေပါက စစ်ကောင်စီခေါင်းဆောင်သည် ASEAN-တရုတ် ထိပ်သီး ဆွေးနွေးပွဲကိုလည်း တက်ရမည်မဟုတ်ကြောင်း ထပ်မံပြောကြားနိုင်သည်။ ဖြုန်းတီးပစ်ရန် အချိန်မရှိတော့။ ရပ်တည်ရန်နေရာလည်း မရှိတော့ပေ။
(ကဗီ ချောင်ကစ်တာဗွန်သည် အာဆီယံနှင့် ဒေသတွင်း သံတမန်ရေးရာ ကျွမ်းကျင်သူ ဝါရင့် ထိုင်းသတင်းစာဆရာဖြစ်သည်။ ဧရာဝတီ အင်္ဂလိပ်ပိုင်းပါ ASEAN and the Myanmar Quagmire: China’s Next Move ကို ဘာသာပြန်သည်။)
You may also like these stories:
စစ်ကောင်စီက ASEAN ကို မကြည့်၊ တရုတ်ကိုသာ ကြည့်
ဒေသတွင်း ကုန်သွယ်ရေးစာချုပ် RCEP စတင် သက်ဝင်ရာတွင် မြန်မာ ချန်လှပ်ထားခြင်း ခံရ
PR စနစ်နဲ့ စစ်ကောင်စီ နိုင်ငံရေးအသက်ဆက်ချင်
စစ်တပ်ပိုင် Mytel ကုမ္ပဏီ အထိနာနေ