မြန်မာနိုင်ငံတွင် မြေမြှုပ်မိုင်းဒဏ်ကြောင့် ခြေအင်္ဂါချွတ်ယွင်းသွားသဖြင့် ၂၀၁၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလမှ အောက်တိုဘာလအတွင်း ခြေတု တပ်ဆင်ရသည့် လူနာပေါင်း ၁၃၀၀ ကျော် ရှိကြောင်း သိရသည်။
မြေမြှုပ်မိုင်းဒဏ်ကြောင့် ခြေအင်္ဂါ ချွတ်ယွင်းခြင်းသည် မြန်မာအစိုးရ စစ်တပ်နှင့် တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်တပ်များကြား စစ်ရေး ပဋိပက္ခ ဖြစ်ပွားရာ ဒေသများနှင့် နီးကပ်စွာ နေထိုင်နေရသူများအတွက် အကျိုးဆက်တခုအဖြစ် သိသာထင်ရှားစွာ တွေ့ရှိရသည်ဟု လည်း အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ကြက်ခြေနီ ကော်မတီ(International Committee of the Red Cross- ICRC) ၏ နိုဝင်ဘာလ ၂၈ ရက် ထုတ်ပြန်ချက်တွင် ဖော်ပြထားသည်။
လတ်တလော၌ မြေမြှုပ်မိုင်းထိသည့် လူဦးရေ တိုးလာခြင်း မရှိကြောင်း၊ ခြေတုအသစ်လဲခြင်းနှင့် ယခင်ပြုလုပ်ထားသော ခြေတုများကို လာရောက်ပြုပြင်ခြင်းများသာ ရှိကြောင်း ICRC ၏ ဘားအံ ခြေတုလက်တုနှင့် ကိုယ်ကာယ ပြန်လည်သန်စွမ်းရေး ဌာနမှ မန်နေဂျာ မကျော့သီတာက ဧရာဝတီသို့ ပြောသည်။
“လူတယောက်ဟာ ခြေတုတခါ လုပ်ပြီးရင် ပြန်ပြင်တာက တနှစ်တခါလောက် ပြင်ရတယ်။ ခြေတု အသစ်လဲတာကတော့ သုံးနှစ် လေးနှစ် ဆိုရင် တခါလဲရတယ်။ ခြေတုတခုရဲ့ သက်တမ်းကတော့ သုံးနှစ်ပေါ့”ဟု မကျော့သီတာက ပြောပြသည်။
ICRC သည် ကရင်ပြည်နယ် ဘားအံမြို့တွင် မြန်မာနိုင်ငံ ကြက်ခြေနီအသင်းက ဖွင့်လှစ်ထားသော ဘားအံ ခြေတုလက်တုဆိုင်ရာ ပြန်လည်သန်စွမ်းရေးဌာနနှင့် မန ္တလေးတိုင်း၊ ရေနံ့သာမြို့ရှိ ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာန၏ ခြေတုတပ်ဆင်ရေးဌာနတို့အား ကူညီ၍ ကိုယ် ကာယ ပြန်လည်သန်စွမ်းရေးဆိုင်ရာ ဝန်ဆောင်မှုများ ပေးလျက်ရှိသည်ဟု ထုတ်ပြန်ချက်အရ သိရှိရသည်။
ယခင်က ပြည်တွင်းစစ် ဖြစ်ခဲ့ဖူးသော ဒေသများတွင် မိုင်းနင်းမိသူ များပြားသည့်အတွက် နီးစပ်ရာ နေရာများတွင် ခြေတုလက်တု စခန်းများ ဖွင့်လှစ်ထားခြင်း ဖြစ်ပြီး ဘားအံခြေတုဌာနမှ ကရင်ပြည်နယ်၊ မွန်ပြည်နယ်၊ ကယားပြည်နယ်၊ တနင်္သာရီတိုင်းနှင့် ပဲခူး တိုင်း အရှေ့ဘက်ခြမ်းမှ ခြေတုလက်တု လိုအပ်သူတို့အတွက် ဝန်ဆောင်မှု ပေးလျက်ရှိသည်ဟု မကျော့သီတာက ပြောသည်။
ICRC သည် စစ်တပ်နှင့် တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့များအတွင်း စစ်ပွဲဆိုင်ရာ ဥပဒေများကို ပိုမို သိရှိလာစေရန်နှင့် မြေမြှုပ် မိုင်း အသုံးပြုခြင်းနှင့် သက်ဆိုင်သော အသိပညာပေး လုပ်ငန်းများကို ၂၀၀၃-၂၀၀၄ ခုနှစ်ခန့် ကတည်းက စတင်ဆောင်ရွက်လျက် ရှိပြီး ထိရောက်မှုများကို အချိန်ယူ စောင့်ကြည့်နေရသည် ဟု ICRC မှ အကြီးတန်း ပြန်ကြား ဆက်သွယ်ရေးအရာရှိ ဦးမိုးမြင့်အောင် က ပြောပြသည်။
“စစ်ပွဲဆိုင်ရာ ဥပဒေတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ လုပ်လာတာတော့ ကြာပါပြီ။ အဲတာမျိုးက အခုရေတွင်းတူး အခုရေကြည်သောက် လိုမျိုးတော့ မဟုတ်ဘူး။ အချိန်ယူရတယ်။ တပ်မတော်နဲ့တောင် ဒီနှစ်ကျမှ စပြီးတော့ ဒီလိုမျိုး ဆွေးနွေးပွဲတွေ လုပ်နိုင်တာပါ။ လုပ်ဖို့တော့ ဆွေးနွေးနေတာ ကြာပါပြီ။ ဒါပေမယ့် ဒီနှစ်ကျမှ အကောင်အထည် ဖော်နိုင်တာပါ”ဟု ဦးမိုးမြင့်အောင်က ဧရာဝတီသို့ ပြော သည်။
တဖက်တွင်လည်း မြေမြှုပ်မိုင်း ရှင်းလင်းရေးလုပ်ငန်းများကို အဖွဲ့အစည်းပေါင်းစုံက ကြိုးစား လုပ်ဆောင်လျက် ရှိသော်လည်း အစိုးရ စစ်တပ်နှင့် တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်များကြား မကြာခဏ စစ်ရေးပဋိပက္ခများ ပြန်လည်ဖြစ်ပွားနေသည့်အတွက် ရှင်းလင်းရေး လုပ်ငန်းများကို ရှေ့တိုးလုပ်ဆောင်ရန် အခက်အခဲများ ရှိနေသည်ဟု ဆိုသည်။
မြေမြှုပ်မိုင်း ရှင်းလင်းရေးလုပ်ငန်းများကို ၂၀၁၄ ခုနှစ် ဇွန်လမှစ၍ ခေတ္တရပ်ဆိုင်းထားရပြီး ရှေ့လတွင် ကျင်းပရန် အစီအစဉ်ရှိသည့် ၅ ကြိမ်မြောက် ကရင် လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များ ညီညွတ်ရေး ကော်မတီ အစည်းအဝေးတွင် မိုင်းရှင်းလင်းရေး ကိစ္စရပ်များ ပြန်လည် စတင်ရန်အတွက် ထည့်သွင်းဆွေးနွေးသွားမည်ဟု ကရင် နယ်ခြားစောင့်တပ်(BGF) မှ ပြန်ကြားရေး တာဝန်ခံ ဗိုလ်မှူး နိုင်မောင်ဇော် က ဧရာဝတီသို့ ပြောသည်။
ကရင်ပြည်နယ် ပတ်ဝန်းကျင်ရှိ လတ်တလော မြေမြှုပ်မိုင်းအခြေအနေနှင့် ပတ်သက်၍ ဗိုလ်မှူး နိုင်မောင်ဇော်က “ဒီနားမှာ မြေမြှုပ် မိုင်း နင်းမိတဲ့သူ လောလောဆယ်တော့ မကြားမိဘူး။ ရွာသားတွေရဲ့ တိရစ္ဆာန်တွေ၊ ကွဲျ၊ နွားတွေတော့ ထိတာ ကြားမိတယ်”ဟု လည်း ဆက်လက်၍ ပြောဆိုသည်။
ယင်းစစ်ရေးပဋိပက္ခများ ဖြစ်ပွားရာ ဒေသများတွင် တိုက်ခိုက်ရေးအတွက် နှစ်ဘက် လက်နက်ကိုင်များက မြေမြှုပ်မိုင်းများကို အသုံးပြုခဲ့သကဲ့သို့ ဒေသခံများကလည်း ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် ကာကွယ်ရေးအတွက် အသုံးပြုခဲ့ကြောင်း ကရင် လူ့အခွင့်အရေး အဖွဲ့ (KHRG) ၏ ၂၀၁၂ ခုနှစ်က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည့် “စိတ်ချသေချာမှု မရှိသောမြေ” အစီရင်ခံစာတွင် ဖော်ပြခဲ့ဖူးသည်။
မြန်မာနိုင်ငံတွင် ၁၉၉၉ ခုနှစ်မှ ၂၀၁၂ ခုနှစ်အထိ မြေမြှုပ်မိုင်းကြောင့် ထိခိုက်သေကြေ ဒဏ်ရာရသူ စုစုပေါင်း ၃၃၄၉ ဦးကျော် ရှိကြောင်း နိုင်ငံတကာ မြေမြှုပ်မိုင်း တားဆီးကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ (ICBL) ၏ ၂၀၁၂ ခုနှစ် အစီရင်ခံစာ၌ ဖော်ပြထားသည်။
ထို့အပြင် ICBL ၏ လွန်ခဲ့သော ၈ နှစ်ကျော်က ကောက်ယူထားသော စာရင်းများအရ ကမ္ဘာပေါ်တွင် မြေမြှုပ်မိုင်းကြောင့် သေကြေ ပျက်စီးမှု အများဆုံးနိုင်ငံများထဲတွင် မြန်မာနိုင်ငံသည် စတုတ္ထအများဆုံးနိုင်ငံ ဖြစ်သည်ဟု အစီရင်ခံစာက ဆိုထားသည်။
ယခုလက်ရှိအထိ မိုင်းအသုံးမပြုရေး စာချုပ်ကို နိုင်ငံပေါင်း ၁၆၂ နိုင်ငံက သဘောတူ လက်မှတ်ရေးထိုးထားသော်လည်း လက်မှတ် ထိုးမထားသော ၃၅ နိုင်ငံတွင် ကမ္ဘာ့အင်အားကြီးနိုင်ငံများ ပါဝင်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံကလည်း လက်မှတ်ရေးထိုးထားခြင်း မရှိသေးကြောင်း သိရှိရသည်။
