မကြာသေးမီက အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုတခုက လူမှုအသိုက်အဝန်းများအတွင်း နစ်နာမှုများကို စစ်ကောင်စီဆန့်ကျင်ရေး လှုပ်ရှားမှုအတွင်း ညီညွတ်မှုထိခိုက်အောင် မည်သို့ အမြတ်ထုတ် အသုံးချနိုင်သည်အား ပြသနေ၏။
စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် မြန်မာ ခုခံတော်လှန်ရေး အင်အားစုများသည် စစ်ကောင်စီကို တိုက်ခိုက်ရန် ပိုမိုပါဝင်လာသောကြောင့် လူမျိုးစုများအကြား တင်းမာမှုများ လျော့ကျလာသည်။ စစ်အာဏာရှင်စနစ်ကို ထိုဘုံခုခံတော်လှန်မှုသည် ပြည်တွင်းနှင့် တိုင်းရင်းသားပဋိပက္ခများကို ဆယ်စုနှစ်ပေါင်းများစွာ ရင်ဆိုင်နေရသော နိုင်ငံတွင် ပိုမိုကျယ်ပြန့်သော အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အလားအလာအတွက် ပြည်သူများအကြား မျှော်လင့်ချက်ဖြစ်စေသည်။
သို့သော် ယခုတကြိမ် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးကာလသည် ရှုပ်ထွေးသော သမိုင်းနှင့် မဖြေရှင်းရသေးသည့် လူမှုအသိုက်အဝန်းများကြား နစ်နာမှုများကို မှုန်ဝါးမသွားစေသင့်သလို မကြာသေးမီက ရှမ်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်းမှ အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုက မြန်မာစစ်တပ်၏ အကြမ်းဖက်မှုသည် အစိတ်စိတ်အမွှာမွှာ ဖြစ်နေသော ခုခံတော်လှန်ရေး လှုပ်ရှားမှုအကြား သွေးကွဲမှုဖြစ်စေနိုင်သည့် စွမ်းအားရှိနေသေးကြောင်း ပြသနေသည်။
မတ်လ ၁၁ ရက်နေ့က ဖြစ်ပွားသည့် လူအစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုကို ကျူးလွန်သူများသည် စစ်ကောင်စီ ဖြစ်ကြောင်း အထောက်အထားများက အထင်အရှား ပြသနေစေကာမူ နောက်ပိုင်းတွင် ဖြစ်ပေါ်လာသည့် သတင်းတုများနှင့် အမုန်းစကားများသည် ထိုဒေသမှ ဒေသခံ ပအိုဝ်းနှင့် ကရင်နီလူမျိုးစုများအကြား လူမျိုးစုဘာသာရေး တင်းမာမှုများကို မီးထိုးပေးနေသည်။
ကွဲပြားခြားနား များပြားလှသော ခုခံတော်လှန်ရေး အင်အားစုများနှင့် ဇာတ်ဆောင်များသည် စစ်ကောင်စီကို တိုက်ခိုက်ရေးအတွက် ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်သည့် စနစ်တခုကို ဖော်ထုတ်နေဆဲဖြစ်သောကြောင့် မကြာသေးမီက အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုကဲ့သို့သော လူမှုအသိုက်အဝန်းများအကြား ပဋိပက္ခဖြစ်စေနိုင်သော ပြဿနာများသည် ထိုထိခိုက်လွယ်သော တပ်ပေါင်းစုကို လမ်းချော်သွားစေနိုင်ပြီး စစ်တပ်က ၎င်းတို့ကို ဆန့်ကျင်သူများအား သွေးခွဲနိုင်စေသည်။
နမ်းနိန်း အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှု
မတ်လ ၁၁ ရက်နေ့က ပင်လောင်းမြို့နယ်၊ နမ်းနိန်းဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းတွင် အရပ်သား ၂၁ ဦး သတ်ဖြတ်ခံရသည်။ သတ်ဖြတ်ခံရသူများတွင် အမျိုးသမီးတဦး၊ သံဃာတော် သုံးပါးနှင့် အမျိုးသား ၁၈ ဦး ပါဝင်သည်။ ၎င်းတို့အားလုံးကို အပြင်းအထန် ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်ပြီးမှ ပစ်သတ်ခြင်းဖြစ်သည်။
ထိုအစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုအပြီး နောက်တနေ့တွင် နမ်းနိန်းမှဓာတ်ပုံများကို စစ်တပ်ထောက်ခံသူများ၏ တယ်လီဂရမ် အကောင့်များတွင် ဖြန့်ချိကြသည်။ ဒေသခံခုခံတော်လှန်ရေး အင်အားစုမျိုးစုံပါသော ကရင်နီ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေး တပ်ဖွဲ့များကို သတ်ဖြတ်သည်ဟုဆိုကာ မြန်မာစစ်တပ်ကို ပုံစာများတွင် ချီးကျူးသည်။ ထိုပုံစာများက သတ်ဖြတ်ခံရသူများသည် လက်နက်ကိုင် စစ်သားများဖြစ်သည်ဟု ဆိုသော်လည်း အသေးစိတ် လေ့လာလိုက်သောအခါ ထိုသူများမှာ အရပ်သားများဖြစ်နေပြီး သတ်ဖြတ်ပြီးနောက်မှသာ လက်နက်ကိုင်များသဖွယ် ဖြစ်စေရန် လက်နက်များကို ထည့်သွင်းရိုက်ကူးထားကြောင်း သိရသည်။
ထိုပုံစာများက သတ်ဖြတ်ခံရသူများသည် လက်နက်ကိုင် စစ်သားများဖြစ်သည်ဟု ဆိုသော်လည်း အသေးစိတ် လေ့လာလိုက်သောအခါ ထိုသူများမှာ အရပ်သားများဖြစ်နေပြီး သတ်ဖြတ်ပြီးနောက်မှသာ လက်နက်ကိုင်များသဖွယ် ဖြစ်စေရန် လက်နက်များကို ထည့်သွင်းရိုက်ကူးထားကြောင်း သိရသည်။
မတ်လ ၁၄ ရက်နေ့တွင် စစ်တပ်သည် အလိမ်အညာများကို ဆက်လက်ဖြန့်ချိပြီး ဗိုလ်ချုပ် ဇော်မင်းထွန်းက စစ်ကြောင်းများသည့် နမ်းနိန်းတွင် အလောင်းများနှင့်လက်နက်များ သိမ်းဆည်းမိကြောင်း စစ်တပ်သတင်းဌာနများကို ပြောသောကြောင့် ထိုအစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုအတွက် စစ်တပ်တွင် တာဝန်ရှိကြောင်း ထင်ရှားသော အထောက်အထား ဖြစ်သည်။
ကရင်နီအမျိုးသား ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (KNDF)၊ ပအိုဝ်းအမျိုးသား ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (PNDF)၊ ပအိုဝ်းအမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး အဖွဲ့ချုပ် (PNLO) နှင့် ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း ဒေသခံတော်လှန်ရေး တပ်ပေါင်းစု (SSLRU) တို့ အပါအဝင် ဒေသတွင်းမှ အဓိက ခုခံတော်လှန်ရေး အင်အားစုများအားလုံးက ကြေညာချက်များ ထုတ်ပြန်ပြီး ထိုသတ်ဖြတ်မှုကို ရှုတ်ချကြသည်။ ထို့အပြင် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG)၊ ကရင်နီပြည်နယ် အတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (KSCC) နှင့် ပအိုဝ်းအမျိုးသား ဖက်ဒရယ်ကောင်စီ (PNFC) တို့ကလည်း စစ်တပ်၏ ထိုအစုလိုက်အပြုံသတ်ဖြတ်ခြင်းကို ရှုတ်ချသည့် ကြေညာချက်တစောင် ပူးတွဲထုတ်ပြန်ပြီး သတ်ဖြတ်ခံရသူများနှင့် မိသားစုများအတွက် တရားမျှတမှုရရှိအောင် လုပ်ဆောင်မည်ဖြစ်ကြောင်း ပြောသည်။
နောက်ဆက်တွဲ အမုန်းစကားနှင့် သတင်းတုများ
မြန်မာစစ်တပ်သည် ထိုအစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုကို ကျူးလွန်သူဖြစ်သည်ဆိုသည့် ထင်ရှားသော အထောက်အထားများနှင့် ခုခံတော်လှန်ရေး အင်အားစုများ၏ ကျယ်ပြန့်သော ပြစ်တင်ရှုတ်ချမှုများ ရှိသော်လည်း စစ်ကောင်စီမဟာမိတ် ပအိုဝ်းအမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ် (PNO) က ထိုသတ်ဖြတ်မှုကို KNDF က ပြုလုပ်ခြင်းဖြစ်သည်ဟု စွပ်စွဲသည်။ ထိုသတ်ဖြတ်မှု ဖြစ်ပွားပြီးလျှင်ပြီးခြင်း သတင်းတုနှင့် အမုန်းစကားများ ဖြန့်ချိခြင်းဖြင့် စစ်တပ်၏ မဟာမိတ် PNO သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ ပအိုဝ်းလူမှုအသိုက်အဝန်းနှင့် ခရစ်ယာန် ကရင်နီ လူမှုအသိုက်အဝန်းများအကြား လူမျိုးရေး-ဘာသာရေး သွေးကွဲမှုဖြစ်စေရန် ကြိုးစားသည်။
ထိုအစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုအပြီး ရက်ပိုင်းအတွင်း PNO သည် လူ ၂ သောင်းပါသည့် လူထုစုဝေးပွဲ စီစဉ်ပြီး KNDF ကို ရှုတ်ချကာ သတ်ဖြတ်မီးရှို့ခံရသည့် ကျေးရွာများပုံများ ပါဝင်သည့် လက်ကမ်းစာစောင်များကို ဖြန့်ချိသည်။ “သတင်းမှန် ဖုံးကွယ်သည် မီဒီယာ အလိုမရှိ”၊ “ပအိုဝ်းပြည်သူများ၏ ပိုင်ဆိုင်မှုများကို ခိုးယူသော အကြမ်းဖက်သမားများ အလိုမရှိ” စသည့် ကြွေးကြော်သံများကို PNO က အော်ဟစ်သည်။
ပူလောင်သောနေရောင်အောက်တွင် ပအိုဝ်းဘုန်းကြီးတပါးက လူအုပ်ကို စကားပြောပြီး ကရင်နီပြည်သူများသည် အဆင့်အတန်းနိမ့်သူများဖြစ်ကြောင်း ပြောကာ KNDF နှင့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်များသည် အစ္စလမ်မစ်နိုင်ငံအဖွဲ့ (IS) ထက် ပိုမိုဆိုးရွားကြောင်း ပြောသည်။ အခြား ပအိုဝ်းဘုန်းကြီးတပါးက KNDF အနေဖြင့် စွပ်စွဲထားသည့် အကြမ်းဖက်မှုများ မရပ်တန့်ပါက ကရင်နီကျေးရွာများကို မီးရှို့ရန်ပြောပြီး “သူတို့ကပြောတော့ ဘာသာရေးစစ်ပွဲ မဟုတ်ဘူးလို့ ပြောတယ်။ ဒါပေမယ့် ကျုပ်တို့ ဘုန်းကြီးသုံးပါး အသတ်ခံရတယ်။ လူမျိုးရေးစစ်မဟုတ်ဘူးလို့ သူတို့ပြောတယ်။ ဒါပေမယ့် သေသွားသူတွေက ကျုပ်တို့ ပအိုဝ်းတွေဖြစ်တယ်။ မီးရှို့ခံရတဲ့ရွာတွေက ကျုပ်တို့ ပအိုဝ်းကျေးရွာတွေ ဖြစ်တယ်” ဟု ပြောသည်။
ထိုသို့ တုန်လှုပ်စရာကောင်းသည့် စကားများသည် လူမျိုးအဆင့်ခွဲခြားမှု၊ ဗုဒ္ဓဘာသာ အမျိုးသားရေးဝါဒနှင့် ပြင်းထန်သော အမုန်းတရားစသည့် အကြောင်းအရာများကို ဖော်ပြနေသည်။ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်းနှင့် ကရင်နီ ပြည်နယ်တွင် လူမျိုးရေး-ဘာသာရေး အကြမ်းဖက်မှုသည် လွန်စွာရှားပါးသည်။ အထူးသဖြင့် လူမှုအသိုက်အဝန်းများအကြား ကြောက်မက်ဖွယ် ပဋိပက္ခဖြစ်သည့် ရခိုင်ပြည်နယ်နှင့် မိတ္ထီလာကဲ့သို့သော နေရာများနှင် နှိုင်းယှဉ်လျှင် လွန်စွာနည်းပါးသည်။
ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်းနှင့် ကရင်နီ ပြည်နယ်တွင် လူမျိုးရေး-ဘာသာရေး အကြမ်းဖက်မှုသည် လွန်စွာရှားပါးသည်။ အထူးသဖြင့် လူမှုအသိုက်အဝန်းများအကြား ကြောက်မက်ဖွယ် ပဋိပက္ခဖြစ်သည့် ရခိုင်ပြည်နယ်နှင့် မိတ္ထီလာကဲ့သို့သော နေရာများနှင် နှိုင်းယှဉ်လျှင် လွန်စွာနည်းပါးသည်။
သို့သော် ရှမ်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်းနှင့် အိမ်နီးချင်း ကရင်နီပြည်နယ်တွင် အချိန်မရွေး ပေါက်ကွဲနိုင်သည့် တင်းမာမှုများ အစပျိုးလာသည်။ နမ်းနိန်း အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုနှင့် နောက်ဆက်တွဲ သတင်းတု အားထုတ်မှုသည် ထိုအစပျိုးလာသည့် တင်းမာမှုများကို မီးမွှေးပေးပြီး ထိခိုက်လွယ်သော ခုခံတော်လှန်ရေး အင်အားစုကို အကွဲအပြဲဖြစ်စေနိုင်သည်။ မြန်မာစစ်တပ်နှင့် လက်ဝေခံ PNO ကဲ့သို့သော ခါးပိုက်ဆောင်တပ်များက ပအိုဝ်းနယ်မြေများတွင် ၎င်းတို့၏ ထိုးစစ်များကို တိုးချဲ့လာသောကြောင့် ထိုထိခိုက်လွယ်မှုသည် သိသာထင်ရှားနေသည်။
သမိုင်းဆိုင်ရာ လူမျိုး-ဘာသာရေး သွေးကွဲမှုကို ပြန်လည်သင့်မြတ်စေခြင်း
ဗုဒ္ဓဘာသာ ပအိုဝ်းနှင့် ခရစ်ယာန် ကရင်နီများအကြား လက်ရှိတင်းမာမှုများသည် ပဋိပက္ခရှုခင်းတွင် လတ်တလော ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်မှုများ ဖြစ်သည်။ သို့သော် ၎င်းတို့သည် ၂၀၂၁ ခုနှစ် အာဏာသိမ်းမှုမတိုင်မီက ပိုမိုကျယ်ပြန့်သည့် ဘာသာရေး တင်းမာမှုကိုလည်း ကိုယ်စားပြုနေသည်။
မြန်မာနိုင်ငံတွင် ရိုဟင်ဂျာများကို လူသားမဟုတ်သလို ဆက်ဆံသည့် အမည်ဆိုးကျော်ကြားသော ကြောက်စရာကောင်းသည့် လူမျိုးရေးခွဲခြားဆက်ဆံမှု သမိုင်းရှိသည်။ အမုန်းစကားဖြန့်ချိမှုများသည် ၂၀၁၄ ခုနှစ်က မန္တလေးတွင် ဖြစ်ပွားသကဲ့သို့ လူမျိုးစု အုပ်ဖွဲ့အကြမ်းဖက်မှုများနှင့် ပတ်သက်နေပြီး ၂၀၁၅ ခုနှစ်က အချက်အလက်များကို လေ့လာမှုများအရ မြန်မာနိုင်ငံတဝန်းတွင် လူမျိုးစုနှင့် ဘာသာရေး သည်းခံခွင့်လွှတ်နိုင်စွမ်း လွန်စွာနည်းကြောင်း သိရသည်။
ထိုသို့သော အခြေအနေတွင် နိုင်ငံရေးလွတ်လပ်မှုရရန် တိုက်ပွဲဝင်နေသည်မှာ ကာလကြာမြင့်ပြီဖြစ်ပြီး မြန်မာစစ်တပ်၏ အကြမ်းဖက်မှုကို ကာလကြာမြင့်စွာ ခံနေရသည့် အရောင်အသွေးစုံ လူမျိုးစု ခရစ်ယာန်ကရင်နီများ ရှိနေသည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာ လူများစု အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့အစည်းများသည် ဘာသာရေး လူနည်းစုများကို ခွဲခြားဆက်ဆံသည့် အလေ့အထများ ကျင့်သုံးသည်မှာ နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာပြီဖြစ်ပြီး စစ်ကောင်စီသည် ဗုဒ္ဓဘာသာ အမျိုးသားရေးဝါဒ ခေါင်းထောင်ထလာခြင်းနှင့်လည်း သိသိသာသာ ပတ်သက်နေသည်။ PNO က ကျင်းပသည့် လူထုအစည်းအဝေးကဲ့သို့သော စစ်တပ်မဟုတ်သည့် ဇာတ်ဆောင်များ အကြားတွင် ဗုဒ္ဓဘာသာ အမျိုးသားရေး ဘာသာစကားကို အသုံးပြုခြင်းသည် အထူးစိုးရိမ်စရာ ကောင်းပြီး အစိတ်စိတ်အမွှာမွှာ ဖြစ်နေသော ခုခံတော်လှန်ရေး အင်အားစုများကို စုစည်းနေချိန်တွင် အနီးကပ်စောင့်ကြည့်ရန် လိုအပ်သည်။
Facebook တွင် ပြုလုပ်သည့် လူထုသဘောထားစစ်တမ်းများတွင် မတူညီသော လူမျိုးစုအုပ်စုများအကြား အထူးသဖြင့် ရိုဟင်ဂျာများအပေါ်နှင့် လူငယ်များအကြား ပိုမိုကောင်းမွန်သည့် ကျယ်ပြန့်သောအမြင်များ ရှိလာသောကြောင့် ၂၀၂၁ ခုနှစ် အာဏာသိမ်းမှုနောက်ပိုင်းတွင် အခြေအနေ တစုံတရာ တိုးတက်လာသည်။
လူမျိုးစုများအကြား ဆက်ဆံရေးနှင့် အယူအဆများသည် အားတက်စရာကောင်းသော်လည်း နမ်းနိန်းနှင့်ပတ်သက်သည့် PNO ၏ လူထုစုဝေးပွဲက လူမှုအသိုက်အဝန်းများအကြား ဆက်စပ်မှုသည် ရှုပ်ထွေးကြောင်း သတိပေးနေသည်။ အာဏာသိမ်းမှုနောက်ပိုင်း လူထုသဘောထားအမြင်နှင့် ပတ်သက်သည့် အချက်အလက်များကို ကိုးကားပြောဆိုရာတွင် ထိုစစ်တမ်းများကို အင်တာနက် အသုံးပြုနိုင်သောဒေသ အနည်းငယ်တွင်သာ ကောက်ယူထားသော စစ်တမ်းများဖြစ်သောကြောင့် ပြည်သူလူထုကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ကိုယ်စားပြုနိုင်စွမ်း အကန့်အသတ်ရှိသည်ဟု သတိပြုမိရန် အရေးကြီးသည်။
အာဏာသိမ်းမှုနောက်ပိုင်း လူထုသဘောထားအမြင်နှင့် ပတ်သက်သည့် အချက်အလက်များကို ကိုးကားပြောဆိုရာတွင် ထိုစစ်တမ်းများကို အင်တာနက် အသုံးပြုနိုင်သောဒေသ အနည်းငယ်တွင်သာ ကောက်ယူထားသော စစ်တမ်းများဖြစ်သောကြောင့် ပြည်သူလူထုကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ကိုယ်စားပြုနိုင်စွမ်း အကန့်အသတ်ရှိသည်ဟု သတိပြုမိရန် အရေးကြီးသည်။
ထို့အပြင် မြန်မာစစ်တပ်၏ အကြမ်းဖက်မှုများအပေါ် အများပြည်သူအမြင်သည်လည်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအတွက် လေးနက်ပြင်းထန်သည့် သက်ရောက်မှုများ ရှိသည်။ စစ်တပ်၏အကြမ်းဖက်မှုကို လူမျိုးစုအုပ်စုအမျိုးမျိုးအတွက် ဘုံခြိမ်းခြောက်မှုအဖြစ် သတ်မှတ်သောအခါ အခြားလူမျိုးစုအုပ်စုများနှင့် ပတ်သက်သည့် ဆန့်ကျင်ဘက်သဘောဆောင်သော အမြင်များကို မမျှော်လင့်ဘဲ တိုးလာစေသည်။ နမ်းနိန်း အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုနှင့် နောက်ဆက်တွဲဖြစ်ရပ်များက ထိုရှုပ်ထွေးသော ပကတိအခြေအနေကို အထင်အရှား သတိပေးနေသည်။
စစ်ကောင်စီကိုဆန့်ကျင်သည့် အမျိုးသားစည်းလုံးညီညွတ်မှုနှင့် ပတ်သက်သော ဆွေးနွေးမှုများသည် မျှော်လင့်ချက်များအား လှုံ့ဆော်ပေးသည်ကို သံသယဖြစ်ရန် မလိုပေ။ သို့သော် အမျိုးသားစရိုက်လက္ခဏာ၊ ဝမ်းနည်းပူဆွေးမှုများနှင့် ဆုံးရှုံးမှုတို့၏ ရှုပ်ထွေးသော မေးခွန်းများကို ခြုံငုံအကဲဖြတ်ခြင်းမျိုးသည် ပဋိပက္ခအပေါ် မိမိတို့၏နားလည်မှုကို အားနည်းစေနိုင်သောကြောင့် ရှောင်ရှားသင့်သည်။
အမုန်းစကားနှင့် သတင်းတု တိုက်ဖျက်ရေး
လတ်တလောတွင် လူမှုအသိုက်အဝန်းအချင်းချင်း အကြမ်းဖက်မှု၏ ရှုပ်ထွေးသောသမိုင်းကို လေ့လာသောအခါ အမုန်းစကားနှင့် သတင်းတု တိုက်ဖျက်ရေးသည် ခုခံတော်လှန်ရေး အင်အားစုများအပေါ် ထောက်ခံမှု ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ရေးအတွက် အရေးပါသည်။ ရေရှည်တွင် ထိုစိန်ခေါ်မှုများကို အောင်မြင်စွာ ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းခြင်းသည် အားလုံးအကျုံးဝင်သော ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီအတွက် ခိုင်မာသော အုတ်မြစ်ကို ဖြစ်စေသည်။
ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်းတွင် နိုင်ငံတကာအသိုက်အဝန်းအနေဖြင့် အကြမ်းဖက်မှုများကြောင့် နေရပ်စွန့်ခွာရသူများကို လူသားချင်းစာနာမှု အကူအညီများပေးရန် ဒေသခံ ပအိုဝ်း၊ ကရင်နီအဖွဲ့အစည်းများနှင့် ညှိနှိုင်းသင့်သည်။ ပအိုဝ်းနှင့် ကရင်နီ လူမှုအခြေပြုအဖွဲ့အစည်းများနှင့် ဘာသာရေးအဖွဲ့အစည်းများသည် အမုန်းစကားနှင့် သတင်းတု တိုက်ဖျက်ရေးလှုပ်ရှားမှုကို ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ရန်နှင့် ၎င်းတို့ လူမှုအသိုက်အဝန်းအကြား ဆက်ဆံရေး ပိုမိုခိုင်မာစေရန် ၎င်းတို့၏ သြဇာကြီးမားသော အခန်းကဏ္ဍကို အသုံးပြုသင့်သည်။
ပိုမိုကျယ်ပြန့်စွာပြောရပါက နိုင်ငံတကာအသိုက်အဝန်းနှင့် ခုခံတော်လှန်ရေး အင်အားစုသည် အမုန်းစကားနှင့် သတင်းတုများ လက်ရှိပေါ်ပေါက်နေသည့်ပုံစံနှင့် စစ်ပွဲအတွင်း လူမှုအသိုက်အဝန်းများအကြား တင်းမာမှုများကို ပိုမိုဆိုးရွားစေမည့် အလားအလာနှင့် ပတ်သက်ပြီး နိုးနိုးကြားကြားရှိသင့်သည်။
ထို့အပြင် လူမှုကွန်ရက်သည် ထိုသို့သော လူမှုအသိုက်အဝန်းများအကြား တင်းမာမှုများကို မီးမွှေးပေးသည့် အဓိကနေရာဖြစ်သောကြောင့် Facebook ၏ မိခင်ကုမ္ပဏီ Meta သည် ၎င်းတို့ဆိုက်မှ အမုန်းစကားနှင့် သတင်းတုများကို ဖယ်ရှားရန် ကျယ်ပြန့်သော အရေးယူဆောင်ရွက်မှုများ ပြုလုပ်သင့်သည်။
ပိုမိုကျယ်ပြန့်စွာပြောရပါက နိုင်ငံတကာအသိုက်အဝန်းနှင့် ခုခံတော်လှန်ရေး အင်အားစုသည် အမုန်းစကားနှင့် သတင်းတုများ လက်ရှိပေါ်ပေါက်နေသည့် ပုံစံနှင့် စစ်ပွဲအတွင်း လူမှုအသိုက်အဝန်းများအကြား တင်းမာမှုများကို ပိုမိုဆိုးရွားစေမည့် အလားအလာနှင့် ပတ်သက်ပြီး နိုးနိုးကြားကြား ရှိသင့်သည်။ ၎င်းတို့ကို တိုက်ဖျက်ရန် ရေရှည်အရေးယူဆောင်ရွက်မှုများတွင် အောက်ပါတို့ ပါဝင်နိုင်သည်။
-အမုန်းစကားနှင့်သတင်းတုကို ဖော်ထုတ်နိုင်သည့် လူထု၏စွမ်းအား ပိုမိုတောင့်တင်းစေရန် ဒစ်ဂျစ်တယ် နားလည်တတ်မြောက်မှု မြှင့်တင်ခြင်း၊ အထူးသဖြင့် ဝေးကွာသော ကျေးလက်ဒေသများတွင် မြှင့်တင်ခြင်း။
-တရားမျှတမှုရရှိစေရန် လွတ်လပ်သော စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးအဖွဲ့တခု ထူထောင်ခြင်း။ အချက်အလက်ရှာဖွေရေး မစ်ရှင်နှင့် လူမှုအသိုက်အဝန်းများအကြား ဆွေးနွေးမှုဖြင့် ပြန်လည်သင့်မြတ်စေရန် အခွင့်အလမ်းတခုအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်မည့် ထိုအဖွဲ့ကို အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ အနေဖြင့် ပအိုဝ်းနှင့် ကရင်နီ လူမှုအသိုက်အဝန်းများကို ကိုယ်စားပြုသော ဒေသခံ လူမှုအသိုက်အဝန်းများနှင့် အနီးကပ်ညှိနှိုင်းမှုဖြင့် ပြုလုပ်နိုင်သည်။ နမ်းနိန်း အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုက ဖော်ပြနေသကဲ့သို့ပင် လတ်တလော အပြန်အလှန် စွပ်စွဲချက်များနှင့် တဖက်သတ် ကြေညာချက်များသည် အကောင်းထက် အဆိုးကို ဖြစ်စေသည်။
-ခုခံတော်လှန်ရေး ဆက်စပ်ပါဝင်သူများသည် နောက်ထပ် သဘောထားကွဲလွဲမှုများကို လျှော့ချရန်နှင့် ဘုံရပ်တည်ချက်ရှာရန် ပအိုဝ်းအမျိုးသား ဖက်ဒရယ်ကောင်စီကဲ့သို့သော ခုခံတော်လှန်ရေး မဟာမိတ် အဖွဲ့အစည်းများနှင့်သာမက အခြား ပအိုဝ်းဆက်စပ်ပါဝင်သူများနှင့်လည်း ထိတွေ့ဆက်ဆံသင့်သည်။ ဥပမာအားဖြင့်ဆိုရပါက PNO သည် စစ်ကောင်စီနှင့် ယေဘုယျအားဖြင့် မဟာမိတ်ဖြစ်သော်လည်း PNO တွင် ထိတွေ့ဆက်ဆံရေး တရားဝင် သို့မဟုတ် တင်းကျပ်သော မူဝါဒ မရှိသောကြောင့် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးနိုင်သည့် အလားအလာရှိနေသည်။
-နိုင်ငံတကာအသိုက်အဝန်းသည် ဒေသတွင်းတရားမျှတမှုနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးကို အထောက်အကူပြုရန် စမှတ်များကို ရှာဖွေသင့်သည်။ ထိုသို့လုပ်ဆောင်ရာတွင် မည်သည့်အုပ်စုအတွင်း သို့မဟုတ် မည်သည့်အုပ်စုများအကြား နောက်ထပ် သဘောထားကွဲလွဲမှုနှင့် အယုံအကြည် ကင်းမဲ့မှုများကို ရှောင်ရှားရန် အားလုံးအကျုံးဝင်မှုနှင့် ပွင့်လင်းမြင်သာမှုကို ဦးစားပေးသင့်သည်။ ထောက်ပံ့သည့် နယ်ပယ်များတွင် ဒေသတွင်း အကူအပြောင်းကာလ တရားမျှတမှု သို့မဟုတ် တိုးတက်မှုတို့ ပါဝင်နိုင်သည်။
သွေးကွဲမှုများနှင့် အမုန်းတရားများကို ဖြစ်ပွားစေသည့် စစ်တပ်၏ အကြမ်းဖက်မှုများကို အသုံးချသည့် ဇာတ်လမ်းများအား အလေးအနက်ထားရမည်။ ယခုအချိန်သည် မြန်မာအနေဖြင့် နိုင်ငံမှ အမျိုးမျိုးသော ခုခံတော်လှန်ရေးအုပ်စုများကို ကျစ်လစ်သိပ်သည်းစေရေး အတွက်သာမက ငြိမ်းချမ်းသော ဒီမိုကရက်တစ် အနာဂတ်အတွက် အုတ်မြစ်ချရန်လည်း သမိုင်းကြောင်းအရ သွေးကွဲနေသော ပြည်သူများအကြား အမျိုးသားညီညွတ်ရေး တည်ဆောက်ရန် လိုအပ်နေသော အချိန်ဖြစ်သည်။
(USIP ပါ Arthur Klark နှင့် Gabriela Sagun တို့၏ Misinformation, Hate Speech and Ethno-Religious Tensions in Myanmar ကို ဘာသာပြန်သည်။ အာသာ ကလပ်သည် မြန်မာမှ သုတေသီနှင့် အစီအစဉ် မန်နေဂျာဖြစ်သည်။ ဂါဘရီရယ်လာ ဆာဂန်သည် USIP တွင် အရှေ့တောင်အာရှ အစီအစဉ်မှ မြန်မာအစီအစဉ်ဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်သူဖြစ်သည်။)
You may also like these stories:
နမ်းနိန်းရွာသားတွေ ဘယ်လို အသတ်ခံခဲ့ရလဲ
အစုလိုက်သတ်ဖြတ်မှုဖြစ်ပွားရာ ဒေသများသို့ စစ်ခေါင်းဆောင်များ လှည့်လည်ဂုဏ်ပြု
စစ်ကောင်စီ ကျူးလွန်သည့် အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှု ၃၂ ခု ရှိ
အစွန်းရောက် အမျိုးသားရေးဝါဒီ ဘုန်းကြီးများကို စစ်ကောင်စီ ဂုဏ်ပြု
တော်လှန်ရေး၌ အချမ်းသာဆုံးသည် ကျင့်ဝတ်စည်းကမ်း
