ယခုနှစ်၏ ပထမနှစ်ဝက်တွင် အာရှ နိုင်ငံကြီး ၄ ခု၌ ရွေးကောက်ပွဲများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ တခုနှင့် တခု ရက်သတ္တပတ် အနည်းငယ်မျှသာ ကွာခြားသည့် ရွေးကောက်ပွဲများတွင် မဲဆန္ဒရှင် ၁ ဘီလီယံခန့် မဲပေးခဲ့ကြသည်။
ထိုင်း၊ ဖိလစ်ပိုင်၊ အိန္ဒိယနှင့် အင်ဒိုနီးရှားတို့တွင် Ceritalah အဖွဲ့က လက်တွေ့ ကွင်းဆင်းခဲ့ပါသည်။
ဧပြီလအတွင်းက အိန္ဒိယနိုင်ငံ အန်ဒရာပရာဒေ့ရှ် Andhra Pradesh ပြည်နယ်၏ မြို့တော် အမ်ရာဝတီ Amravati ၏ အရှေ့မြောက်ဘက် ၂ နာရီခရီး ခန့်အကွာရှိ အီလူရူ Eluru မြို့တွင် လူထုက အလွန်စိတ်လှုပ်ရှားတက်ကြွနေသည်ကို ကျနော်တို့ တွေ့ခဲ့ရသည်။ ၄၂ ဒီဂရီခန့် ရှိသော အပူချိန်ကလည်း စိတ်ပျက်စရာကောင်းလောက်အောင် ပူသည်။ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းတယောက် ရောက်လာမည့် အချိန်ကို စောင့်ဆိုင်းနေချိန်တွင် အသံချဲ့စက်များမှနေ၍ ဂီတသံများက စူးစူးရှရှ ထွက်ကျလာနေကြသည်။
သို့သော်လည်း ဖေဖော်ဝါရီလ အတွင်းက ထိုင်းနိုင်ငံ ဖိဆန်နူလော့ Phitsanulok မြို့ သို့ Ceritalah အဖွဲ့ ရောက်ခဲ့သည့် အချိန်တွင်မူ ခံစားချက်က တိတ်ဆိတ်ငြိမ်သက်နေသည်။ ပြည်သူအများစုက သူတို့ မည်သူကို မဲပေးရမည်ဆိုသည်ကို သိကြသည်။ ထို့ပြင် ရွေးကောက်ပွဲက ဟာသပြဇာတ်တပုဒ် ဖြစ်ကြောင်း လူတိုင်း နားလည်ကြသည်။
ဧပြီလ အတွင်းမှာပင် ရွေးကောက်ပွဲများ မတိုင်မီရက်အနည်းငယ် အလိုက အင်ဒိုနီးရှားမြို့တော် ဂျကာတာ၏ အဓိက အားကစားရုံကြီး GBK တွင်ပြုလုပ်သည့် အခမ်းအနားတခုသို့လည်း Ceritalah အဖွဲ့သွားရောက်ခဲ့ပါသည်။ အနီရောင်နှင့် အဖြူရောင် ပင်လယ်ပြင်ကြီးထဲတွင် အထူးပြုလုပ် ထားသည့် ကော်ဇောနီခင်း စင်မြင့်ထက်သို့ ရော့ခ်စတားတယောက်ပမာ လက်ရှိသမ္မတ ဂျိုကိုဝီဒိုဒို တက်လာသည့် အချိန်တွင် လူအုပ်ကြီးက ဆူညံစွာ အော်ဟစ် သြဘာပေးကြသည်။
အခြေအနေများက တည်ငြိမ်သွားခဲ့ပြီ ဖြစ်သည့် ယခုအချိန်တွင် ထိုအတွေ့အကြုံများမှနေ၍ ကျနော်တို့ မည်သို့ သင်ခဏ်းစာ ယူနိုင်ခဲ့ပါသနည်း။
အချက် ၅ ချက် ပေါ်ထွက်လာပါသည်။
ပထမအချက်အနေဖြင့် အာဏာလက်ရှိ ဖြစ်ခြင်းက အရေးကြီးကြောင်း ပေါ်ထွက်လာပါသည်။ နိုင်ငံ ၄ ခု လုံးတွင် အပြောင်းအလဲအတွက် ကြိုတင်ခန့်မှန်းမှုများ ရှိခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း သူတို့၏ ရွေးကောက်ပွဲများ အားလုံးက အာဏာလက်ရှိ ခေါင်းဆောင်တဦးကို ဖယ်ရှားရန် ခက်ခဲသည်ဆိုသည့် ကာလရှည်ကြာစွာ တည်မြဲခဲ့သော သီအိုရီကို အနည်းနှင့် အများဆိုသလို အတည်ပြုပေးခဲ့ကြသည်။
ဂျိုကိုဝီ ကဲ့သို့သော လူကြိုက်များသည့် လက်ရှိသမ္မတတဦးနှင့် ပတ်သက်လျှင် များစွာ အံ့အားသင့်စရာ မရှိနိုင်သော်လည်း ထိုင်းနိုင်ငံမှ စစ်တပ်ကို ထောက်ခံသည့် Palang Pracharath (PP) ကဲ့သို့ ပါတီများက မျှော်လင့်ထားသည်ထက် ပိုကောင်းအောင် စွမ်းဆောင်နိုင်ခဲ့ခြင်း သို့မဟုတ် အိန္ဒိယမှ နေရိန်ဒြာမိုဒီ၏ Bharatiya Janata (BJP) ပါတီက ၂၀၁၄ ခုနှစ် ရွေးကောက်ပွဲကထက် ၂၁ နေရာသာလွန်၍ လွှတ်တော်တွင် ၃၀၃ နေရာ အနိုင်ရရှိခဲ့ခြင်းတို့အတွက် ကျနော်တို့ မည်သို့ အကြောင်းပြချက် ပေးနိုင်မည်နည်း။
ထိုအချက်က ကျနော့်ကို ဒုတိယ အချက်ဆီသို့ ဦးတည်ပေးပါသည်။ ရွေးကောက်ပွဲ ရလဒ်က စီးပွားရေးနှင့် ဆိုင်ချင်မှ ဆိုင်ပါလိမ့်မည်။ ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပခဲ့သော နိုင်ငံအများစုသည် စီးပွားရေး အကျပ်အတည်းများနှင့် ရင်ဆိုင်နေ ကြရသည်။ လူနေမှုစရိတ်နှင့် အလုပ်အကိုင် ဖန်တီးရေး တို့အတွက် စိုးရိမ်ရခြင်း၊ ကုန်စည်ဈေးနှုန်းများ ကျဆင်းနေ ခြင်းနှင့် စိုက်ပျိုးရေးသမားများ ပူပင်သောက ရောက်နေရခြင်းများ အပါအဝင် ဖြစ်သည်။
ဥပမာ အိန္ဒိယ နိုင်ငံတွင် စားသုံးမှု အလွန်အမင်း ကျဆင်းနေသည်ကို မြင်တွေ့ခဲ့ရသည်။
၂၀၁၉ ခုနှစ် မေလ အစောပိုင်းက ထုတ်ပြန်ခဲ့သည့် Economic Times Intelligence Group ၏ အစီရင် ခံစာတွင် ခရီး သည်တင် ကားများရောင်းချရမှု တိုးတက်မှုနှုန်းက ၅ နှစ် အတွင်းတွင် အနိမ့်ဆုံး ဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။ အရောင်း ပမာဏ၏ ၃ ပုံ ၁ ပုံကျော် ရှိသော ကျေးလက် ဧရိယာများကို မှီခိုနေရသည့် စားသောက်ကုန်နှင့် လူသုံးကုန်ပစ္စည်း ကုမ္ပဏီများ၏ တိုးတက်မှုနှုန်းက ၆ ရာခိုင်နှုန်းမှ ၇ ရာခိုင်နှုန်းအတွင်းအထိ ကျဆင်းသွားခဲ့သည်။
ထိုသို့ ဖြစ်ခြင်းက စိုက်ပျိုးရေးဝင်ငွေ တိုးတက်မှု အားနည်းခြင်းကြောင့် တစိတ်တပိုင်း ဖြစ်သည်ဟု ယူဆရပါသည်။
သို့သော်လည်း မွမ်ဘိုင်းတွင် Ceritalah အဖွဲ့နှင့် တွေ့ဆုံခဲ့သော ဈေးဆိုင်ပိုင်ရှင်များက အကောင်းမြင်နေကြဆဲ ဖြစ်သည်။ သူတို့ အားလုံးနီးပါးမှာ မိုဒီကို ထောက်ခံသူများ ဖြစ်ကြပါသည်။
မွမ်ဘိုင်း၏ တောင်ဘက်မှ ဆူညံရှုပ်ထွေးနေသည့် Colaba Causeway ဈေးမှ အသက် ၂၉ နှစ်အရွယ် ချီတန်ပါးမား Chetan Parmar ကဲ့သို့သော ဈေးဆိုင်ပိုင်ရှင်များက နှေးကွေးလာသော စီးပွားရေးတခု၏ ဖျစ်ညှစ်မှုကို ပထမဆုံး ခံစားသိရှိသူများ ဖြစ်ကြပါသည်။
သို့သော်လည်း သူက “အခု လူတွေက အဝယ်နည်းတယ်။ ဒါပေမယ့် အဲဒါက အဆင်ပြေပါတယ်။ ဘာကြောင့်လဲ့ဆို တော့ ဒီအချိန်က ဒီလိုဖြစ်တတ်ပါတယ်။ လနည်းနည်းလောက် စောင့်လိုက်မယ်ဆိုရင် သူတို့ အများကြီး လာဝယ်ကြ ပါလိမ့်မယ်။ ဖြစ်နေကျ ပုံစံမျိုးပါပဲ။ ကျနော်တို့ တွေ့ရမှာပါ” ဟု Ceritalah အဖွဲ့ ကို ပြောသည်။
မဲဆန္ဒရှင်များက သူတို့၏ ခေါင်းဆောင်များကို စီးပွားရေးကျပ်တည်းမှုမှ ဒီတကြိမ် အဘယ်ကြောင့် ကင်းလွတ်ခွင့် ပေးလိုက်ကြပါသနည်း။
ကျနော်၏ တတိယနှင့် စတုတ္ထအချက်များမှာ သြဇာကိတ္တိမ ပြည့်စုံခြင်း နှင့် Identity politics ဝိသေသ နိုင်ငံရေး တို့ ဖြစ်သည်။
အိန္ဒိယမှ မိုဒီနှင့် ဖိလစ်ပိုင်မှ ဒူတာတေးတို့ကဲ့သို့သော ခေါင်းဆောင်များမှာ ဆွဲဆောင်မှု အားကောင်းသော ပုံရိပ်များ ဖြစ်ကြသည်။ မြို့ပြ အထက်တန်းလွှာများက သူတို့ကို မနှစ်မျို့ခြင်းများ ရှိကောင်း ရှိပါလိမ့်မည်။ သို့သော်လည်း မဲဆန္ဒရှင်များကို ဆွဲဆောင်ရာတွင် သူတို့ ၂ ယောက်က အထက်တန်းလွှာများနှင့် အလွန်ကွဲပြားခြားနားသည်မှာ ထင်ရှားနေသည်။
အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွင်မူ မဲဆန္ဒရှင်များက နှိမ့်ချသော၊ လက်တွေ့ကျသော ဂျိုကိုဝီကို သူ၏ ခက်ထန်ပြီး သိရခက်သော ပြိုင်ဘက်ဖြစ်သည့် အထူးတပ်ဖွဲ့ ဗိုလ်ချုပ်ကြီးဟောင်း ပရာဘိုဝို ဆူဘီယန်တိုထက် ပို၍ ထင်ထင်ရှားရှားပင် သဘောကျကြသည်။
ကြိုက်သည် ဖြစ်စေ၊ မကြိုက်သည် ဖြစ်စေ အိန္ဒိယ မဲဆန္ဒရှင် အများစုက မိုဒီနှင့် BJP တို့၏ ဟိန္ဒူ အမျိုးသားရေး ဝါဒ၊ ဟိန္ဒူ ကြီးစိုးသည့် နိုင်ငံရေးနောက်တွင် ရပ်တည်ရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည့် အသွင်ရှိပါသည်။
လူနည်းစု အိန္ဒိယ မွတ်ဆလင်များနှင့် ပါကစ္စတန်ကို ခြိမ်းခြောက်မှု အဖြစ် ပုံဖော်ခြင်းနှင့် နွားများ အကာအကွယ်ပေးရေး တို့ကဲ့သို့သော ကိစ္စများက စီးပွားရေး စီမံခန့်ခွဲရာတွင် မိုဒီ၏ ကျဆုံးမှုများထက် ပို၍ အလေးသာ သွားစေခဲ့သည်။
အမှန်တကယ်တွင် ၂၀၁၉ ရွေးကောက်ပွဲ၌ ဟိန္ဒူနယ်မြေဟု သိကြသည့် အိန္ဒိယ မြောက်ပိုင်းနှင့် အလယ်ပိုင်းမှ ရွေးချယ်တင်မြှောက်ခံရသည့် BJP လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များ၏ ၁၉.၇ ရာခိုင်နှုန်းမှာ ပညာရေးအရ၊ လူမှုရေးအရ နိမ့်ကျသော ဇာတ်များမှ ဖြစ်သည်ဟု သိရသည်။ BJP က သူတို့၏ ဇာတ်မြင့်များကိုသာ ကာကွယ်ပေးသည့် အစဉ်အလာရှိသည့် အတွက် ထိုသို့ နေရာပေးမှုက ရယ်စရာကောင်းနေသည်။
ရွေးကောက်ပွဲ၏ တရားဝင်ဖြစ်မှုနှင့် ပတ်သက်၍ ယုံကြည်လက်ခံနိုင်မှုဆိုင်ရာ စိုးရိမ်မှုများ ရှိနေသည့်တိုင် ပရာယွတ် ချန်အိုချာက ကျောထောက်နောက်ခံပေးထားသည့် PP ပါတီက ထိုင်းအောက်လွှတ်တော်တွင် ကိုယ်စားလှယ် ၁၁၆ နေရာ အနိုင်ရရှိခဲ့သလို ဆန္ဒမဲ ၂၃.၇၄ ရာခိုင်နှုန်း ရရှိခဲ့ခြင်းကလည်း မဲဆန္ဒရှင်များ၏ ၁၉.၅ ရာခိုင်နှုန်း ရှိသည့် အသက် ၆၁ နှစ်နှင့် အထက်ရှိသူများ၏ ရှေးရိုးစွဲစိတ်ဓာတ်ကြောင့် ဖြစ်သည်ဟု ယူဆ၍ ရနိုင်ပါသည်။ သက်ဆင်ရှင်နာဝပ် ခေတ်၏ မတည်ငြိမ်မှုများဆီသို့ ပြန်သွားမည်ကို စိုးရိမ်မှုကြောင့်ဟုလည်း ဆိုနိုင်ပါလိမ့်မည်။
ဂျိုကိုဝီသည်ပင် ကိန်းဂဏန်းများကို အတိုင်းအတာတခုအထိ ကစားခဲ့ရသည်။ အလယ်အလတ်ကျသည့် Nahdlatul Ulama (NU) အဖွဲ့၏ ထောက်ခံမှုကြောင့် အရှေ့နှင့် အလယ်ဂျာဗားတွင် ဆန္ဒမဲများတိုးလာခဲ့ခြင်းက အနောက်ဂျာဗားနှင့် ဆူမတြာနေရာ အများစုကဲ့သို့သော မွတ်ဆလင် လူဦးရေများပြားသည့် အခြားနေရာများတွင် ဆုံးရှုံးခဲ့ရသည့် မဲများကို ပြန်ထေမိသည်ထက်ပင် ကျော်လွန်ခဲ့၏။
သို့သော်လည်း Dana Desa (ကျေးရွာ ရံပုံငွေ) အစီအစဉ်ကဲ့သို့သော သူ၏ လူထု ဗဟိုပြု မူဝါဒများက သူ့ အပေါ် လူပြိန်းကြိုက်ဝါဒီများ၏ စီးပွားရေးနှင့် ပတ်သက်သော တိုက်ခိုက်မှုများကို အားနည်းသွားစေခဲ့သည်။
နောက်ဆုံး အချက်မှာ နေရာတိုင်းမှ အတိုက်အခံများအတွက် အသုံးဝင်ပါသည်။ အာဏာ ရရှိရန် ဖြတ်လမ်းမရှိပါ။
အိန္ဒိယတွင် ရာဟူးဂန္ဒီက သူ၏ ထင်ရှားကျော်ကြားသော (မိသားစု) အမည် အပေါ်တွင်သာ မှီခိုခဲ့သည့် အသွင် ရှိသည်။ သူ၏ ကွန်ဂရက်ပါတီသည် ဒေသခံ ပါတီများနှင့် ခိုင်မာသော မဟာမိတ်ပြုလုပ်ရန် ပျက်ကွက်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် မိုဒီကို ဆန့်ကျင်သူများ၏ ဆန္ဒမဲများက တကွဲတပြားစီ ဖြစ်သွားခဲ့ရသည်။
ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံတွင် လစ်ဘရယ်ပါတီက ကျောထောက်နောက်ခံပေးသည့် Otso Diretso (အထက် လွှတ်တော်ကိုယ် စားလှယ်နေရာ ၈ ခု ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့သည့် မဟာမိတ်အဖွဲ့) မှ ကိုယ်စားလှယ်များက ဒူတာတေး၏ မဲဆန္ဒရှင်များနှင့် ဆက်သွယ်နိုင်စွမ်းကို မယှဉ်နိုင်ခဲ့ကြပါ။
ထိုင်းနိုင်ငံတွင် သက်ဆင် လိုလားသော နောက်ထပ်ပါတီတခု ဖြစ်သည့် Thai Raksa Chart (TRC) က တော်ဝင် မင်းသမီးကို သူတို့၏ ဝန်ကြီးချုပ်လောင်း အဖြစ် အမည်စာရင်းတင်သွင်းရန် အားထုတ်မှုတွင် ဆိုးဆိုးရွားရွား အတွက်အချက် မှားခဲ့သည်။ ပါတီ ဖျက်သိမ်းခံရပြီး အောက်လွှတ်တော်တွင် သက်ဆင်ယိမ်း မဟာမိတ်များ လိုအပ်သော အမတ်နေရာ မရခဲ့တော့ချေ။
အင်ဒိုနီးရှားတွင် ပရာဘိုဝို ၂ ကြိမ် ၂ ခါ ရှုံးနိမ့်ခဲ့ပြီ ဖြစ်ပြီး မဲမသမာမှု အကျယ်အပြန့်ရှိနေသည်ဟု စွပ်စွဲချက်မှာလည်း သူ့ထောက်ခံသူများကြားတွင်သာ ယုံကြည်ကြတော့သည်။
ထို့ကြောင့် အားကြီးသူသာ လွှမ်းမိုး မင်းမူ နိုင်ကြောင်း ပြသနေသည်။ ကြိုက်ကြိုက် မကြိုက်ကြိုက် လက်ခံရမည့် အနေအထားဖြစ်သည်။
အဆိုပါ တိုင်းပြည်များ၏ ဒီမိုကရေစီနှင့် ဗဟုဝါဒက သူတို့၏ ရွေးကောက်ပွဲများထက် ပိုမို အားကောင်းသည်၊ ပို၍ အရေးကြီးသည်မှာ သူတို့ပြည်သူအများစု ပိုမို ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်လာနိုင်သည်ဟုသာ မျှော်လင့်နိုင်ပါတော့သည်။
(ကာရင်ရတ်စလန်သည် အာဆီယံရေးရာများကို အထူးပြုလေ့လာရေးသားနေသူ မလေးရှား စာရေးဆရာတဦး ဖြစ်သည်။ ကွာလာလမ်ပူ အခြေစိုက် အကြံပေးအဖွဲ့ Ceritalah ASEAN ကို တည်ထောင်သူ အမှုဆောင်အရာရှိချုပ်လည်း ဖြစ်သည်။)
ဆက်စပ်ဖတ်ရှုရန်
မဟာသီယာ အစိုးရ တနှစ်ပြည့်တဲ့အခါ
ကြွေးကြော်သံ၊ ကျည်ဆံများနှင့် အင်ဒိုနီးရှား ရွေးကောက်ပွဲအလွန်
Crazy Rich Asians ရဲ့ အခြားတဖက်မှာ
အိဒ်ပွဲတော် ကျင်းပရခြင်း ဖြစ်သင့်သည့် အကြောင်းအကျိုး
